Dit artikel hoort bij: de Vliegende Hollander 11 | 2016
Met gevaar voor eigen leven
Voor het eerst helikoptervliegers gedecoreerd voor moedig optreden
Om een dapperheidsonderscheiding te krijgen, moet je uitzonderlijk gepresteerd hebben. Het verschil hebben gemaakt. Voor getoonde moed tijdens diverse operaties in Afghanistan zijn aan 9 militairen onderscheidingen uitgereikt. Dat gebeurde door minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert op 7 december tijdens een besloten bijeenkomst in Hilversum.
Boven jezelf uitstijgen en met gevaar voor eigen leven opkomen voor de belangen van anderen. Het is de overeenkomst tussen de gedecoreerden, wier daden – in de woorden van de minister – onze oprechte waardering verdienen. Om aan die waardering uitdrukking te geven, werden ze met militair ceremonieel onderscheiden.
Zoals de kapiteins Roël en Lennart (b.d.) die het Vliegerkruis mochten ontvangen. Het is voor het eerst in de geschiedenis van de Koninklijke Luchtmacht dat helikoptervliegers het Vliegerkruis kregen uitgereikt. Beiden hebben zich, zoals geformuleerd in de overweging, “door daden van initiatief, moed en volharding in verband met vijandelijke actie onderscheiden”. Na het invliegen van speciale eenheden in een door de vijand gecontroleerd gebied kreeg de Chinook-bemanning het verzoek te assisteren bij het inrekenen van een verdacht persoon. “Best wel spannend. Alleen al de aanvliegroute en de landing in een enorme stofwolk waren erg uitdagend en niet zonder risico. Maar we geloofden dat we dit konden en moesten doen”, aldus de vliegers. De actie verliep volgens plan en de verdachte werd gepakt.”
Dat Roël deze bijzondere onderscheiding krijgt, vervult hem met trots. “Dezelfde onderscheiding die Prins Bernhard en Soldaat van Oranje Hazelhoff Roelfzema ook droegen. Onwerkelijk!” Lennart: “Wij staan nu in de schijnwerpers, maar deze onderscheiding is eigenlijk voor de hele luchtmacht.”
Het Ereteken voor Verdienste in Goud was voor sergeant-majoor Gerard en sergeant b.d. Pauline. Dit vanwege “het betonen van individuele moed in levensbedreigende omstandigheden en zich daarmee op uitzonderlijke wijze verdienstelijk maken voor de Nederlandse krijgsmacht”. Ook zij maakten deel uit van de Chinook crew die werd ingezet bij het oppakken van een verdachte persoon. “Ik ben altijd trots geweest op wat we daar gedaan hebben en ik ben blij dat we daarvoor waardering krijgen”, zegt Gerard. “Ik ben blij en vereerd.” Voor Pauline, inmiddels werkzaam als burger bij het KPU-bedrijf, is deze onderscheiding de kroon op haar militaire carrière. “Dit is de kers op de taart; een terechte blijk van waardering en erkenning.”
Adjudant-loadmaster Fons ontving het Kruis van Verdienste “voor zijn moedig en beleidvol optreden in verband met vijandelijke actie waardoor hij zich heeft onderscheiden en daarmee het belang van het Koninkrijk gediend”. Ook hij was betrokken bij de actie met de Chinook om een verdachte te overmeesteren. “Die persoon was mogelijk voorzien van belangrijke informatie en er waren onvoldoende grondtroepen om de klus te klaren”, vertelt Fons. “De adrenaline gierde door mijn lijf, want we wisten vooraf niet wat we zouden aantreffen. Na enige tijd vonden we de persoon en hij gaf zich na kort tegenstribbelen over. Hoewel feitelijk geen taak voor de luchtmacht, maar in een missiegebied moet je handelen. Als ik ergens kan helpen, doe ik dat. In welke situatie ook. Daar ben ik militair voor!”
Naast onderscheidingen voor deze luchtmachtcollega’s werden nog 4 militairen van de Koninklijk Landmacht gedecoreerd (zie hieronder).
Officier van de Infanterie (Bronzen Leeuw)
De militair was commandant van een Operational Mentor and Liaison Team dat Afghaanse militairen trainde en begeleidde. Hij liep als commandant groot persoonlijk risico door altijd voorin op te treden. Meerdere keren kwam hij hierdoor op zeer korte afstand onder vijandelijk vuur te liggen. Nam met zijn team onder meer deel aan de Slag om Chora.
Sergeant der 1e klasse buiten dienst Paul (Bronzen Kruis)
Paul belandde op 11 september 2006 met collega’s in een hinderlaag in Uruzgan. Tijdens het daaropvolgende vuurgevecht bracht Paul met gevaar voor eigen leven een man met een kind in veiligheid. “We zijn zo ‘goed’ weggekomen doordat iedereen hard heeft gevochten en gewerkt.”
Adjudant Fons (Kruis van Verdienste)
Fons was loadmaster bij een helikoptercrew die special forces in Afghanistan ondersteunde (2009). “Na de laatste actie werd de Chinook crew gevraagd om een verdacht persoon op te sporen en mee te nemen.” De bemanning zette de helikopter aan de grond en Fons ging met een landmachtcollega achter hem aan. “Adrenaline gierde door mijn lijf. Na kort tegenstribbelen gaf hij zich over.”
Kapitein Bart (Kruis van Verdienste)
Belandde kort na zijn Voortgezette Commando Opleiding in Nederland met zijn eenheid in een hinderlaag in Afghanistan (2006). “Terwijl we werden beschoten ben ik samen met een collega over een grote afstand naar voren gerend en heb ik de gewonden verzorgd.”
Korporaal der 1e klasse Martijn (Kruis van Verdienste)
Martijn was in 2009 boordschutter van een Chinook-transporthelikopter. De helikopter bleef na het droppen van commando’s hangen boven het onbekende gebied in Afghanistan. Op dat moment kwam de vraag om een verdachte aan te houden. Martijn sprong samen met de loadmaster uit de helikopter en bewaakte de omgeving terwijl zijn collega de verdachte inrekende. “Ik zou het zo weer doen.”
Kapitein Roël (Vliegerkruis)
Roël was copiloot op een Chinook-transporthelikopter die special forces ondersteunde in Afghanistan (2009). Na het doen van hun eigenlijke taken, werd de bemanning gevraagd een vluchtende verdachte op te pakken. Die kwam uit een vermoedelijke wapenopslag. “Het was een behoorlijk hoog risico. Alleen al de aanvliegroute en de geplande landing waren erg uitdagend.”
Kapitein buiten dienst Lennart (Vliegerkruis)
Nam als gezagvoerder van een Chinook-transporthelikopter, samen met special forces, de beslissing om een verdachte op te pakken. Ze hingen boven het gebied voor het geval er nog gewonden vervoerd moesten worden toen het verzoek kwam. “We hebben de kist aan de grond gezet in een enorme stofwolk. 2 mannen gingen naar buiten. Toen we zonder problemen weer opstegen, viel er een last van mijn schouders.”
Sergeant-majoor Gerard (Ereteken voor Verdienste in goud)
Was loadmaster op een Chinook. De transporthelikopter kreeg het verzoek een verdachte aan te houden (Afghanistan, 2009). De helikopter moest op de achterwielen landen, op een smalle en gevaarlijke richel met de voorwielen nog in de lucht. Dit gebeurde op aanwijzing van Gerard en zijn collega. Bediende tijdens de actie ook 1 van de boordwapens. Op de terugweg bewaakte hij de gevangene. “Ik ben altijd trots geweest op wat we daar hebben gedaan.”
Sergeant buiten dienst Pauline (Ereteken voor Verdienste in goud)
Sergeant der 1e klasse Pauline pakte met 5 andere crewleden een verdacht persoon op in Afghanistan. Als gunner bediende ze een boordwapen van een Chinook-transporthelikopter. “De 3e gunner verliet de helikopter om met een andere collega de verdachte persoon op te pakken. Ik weet nog dat we als team euforisch waren.”
De Onderscheidingen
Het Vliegerkruis werd in 1941 ingesteld en is bedoeld voor Nederlandse militairen die – gedurende 1 of meerdere vluchten in een vliegtuig – zich door daden van initiatief, moed en volharding, tegenover de vijand of in verband met vijandelijke actie, hebben onderscheiden.
Het Ereteken voor Verdienste is een Nederlandse ministeriële onderscheiding die in 1987 werd ingesteld. Het ereteken wordt in zilver of goud toegekend en heeft de vorm van een oude vesting.
Het in 1941 ingestelde Kruis van Verdienste wordt verleend aan Nederlanders en buitenlanders, die zich in het belang van de Nederlandse Staat in verband met vijandelijke actie door moedig en beleidvol optreden hebben onderscheiden. Directe confrontatie met de vijand is voor dit Kruis dus geen vereiste.
Lees meer op defensie internet. klik hier
Tekst: Leo de Rooij
Foto’s: sergeant Sjoerd Hilckmann, Phil Nijhuis en Evert-Jan Daniels
