Snow City in Midden-Oosten

Nederlands F-16 detachement volop in strijd tegen ISIS

Eind september vorig jaar komt vanuit de politiek het signaal dat mogelijk F-16’s gaan meedoen aan de strijd tegen ISIS. Op 6 oktober vliegen de toestellen al hun eerste missie boven Irak. “Terugkijkend best wel hectisch,” zo kenmerkt de eerste detachementscommandant deze uitzending, “maar dat maakt het ook spannend. We hebben laten zien dat we dit als luchtmacht goed kunnen, al staat niet alles hiervoor zomaar klaar.”

Tekst: Arno Marchand Foto's: Air Task Force Middle East

Specifieke capaciteit

Het eerste detachement komt hoofdzakelijk van de vliegbasis Leeuwarden. Volkel heeft op dat moment namelijk de ‘lead’ voor de Baltic Air Policing in Polen. “Je merkt wel dat we voor zo’n directe uitzending niet meer de specifieke capaciteit hebben”, zegt de eerste detco*. “Er staat niet meer in een hangar een compleet pakket hiervoor klaar. In het begin loopt alles door elkaar heen, maar eigenlijk is dat best goed gegaan.”

(* om veiligheidsredenen worden in dit artikel geen namen gebruikt)

Prioriteiten

“Het duurt met zo’n vertrek even voordat je alles hebt,” gaat detco 1 verder, “maar daarvoor heeft iedereen begrip. In het begin is alles prioriteit 1. Dat lukt natuurlijk niet en daarbij ben je beperkt in de hoeveelheid luchtvracht. Je maakt dus een afweging tussen aanvoer van middelen zoals munitie, opbouw van kamp en uiteraard de operationele inzet. Dan moet je je prioriteiten toch weer prioriteren.”

Van zandstorm tot vrieskou

Daar waar mogelijk gebruikt het detachement lokale middelen, zoals de tenten die nu – met een wellicht onverwachte naam – Snow City vormen. In een zanderige omgeving niet een voor de hand liggende naam, maar bij de aanblik van de sneeuwwitte tenten op een ondergrond van nagenoeg witte kiezelsteentjes een logische omschrijving. En toch ook weer niet zo onverwacht, want naast de gebruikelijke zandstormen, koelt het snel af als de zon verdwenen is tot vrieskou aan toe.

Personeel

Binnen 5 dagen vliegt de 1 (NLD) Air Task Force-Middle East al de eerste missies. “We hebben er in de maanden dat we daar staan niet 1 gemist”, zegt detco 1. “Alleen waren we in het begin beperkt in nachtoperaties, bijvoorbeeld door het ontbreken van licht-units. Natuurlijk is het in het begin pionieren, maar binnen de veiligheidsmarges zoals we die bij de luchtmacht hanteren. We doen hier niets met plakband en tape zoals McGuyver. Natuurlijk wil je altijd sneller en meer, maar dat gaat natuurlijk niet. Dat alles toch lukt, komt door de motivatie, flexibiliteit en loyaliteit van het personeel. Iedereen zet zich er vol voor in.”

Thuisfront

Het plotselinge vertrek van het 250-koppige detachement, was ook voor het thuisfront even wennen, maar ‘geen enkel probleem’. “Iedereen voelt dit namelijk als een belangrijke missie”, vervolgt detco 1. “We krijgen dan ook brede steun van de politiek en het thuisfront. De thuisfrontdag was de drukste die ik ooit heb gezien. Hij moest zelfs in 2 delen! Daarbij krijgen we veel kaartjes en zelfs van een school een grote envelop met tekeningen. Het geeft aan dat ons werk erg leeft.”

Coalitie

Voor het eerste en nu ook het tweede detachement voelt het conflict eigenlijk net zo ver weg van het tentenkamp in het Midden-Oosten als in Nederland, zo geven beide detco’s aan. “Het detachement ziet de gruwelijkheden net als de rest van Nederland op televisie”, zegt detco 2. In januari nam zijn team van Volkel de werkzaamheden over van Leeuwarden. “De vliegers gaan het gebied in en zien met hun sensoren gevechten tussen ISIS en de Iraakse troepen en Koerden – de Peshmerga – van dichtbij. Maar we zijn hier met een politieke en militaire opdracht en daarin speelt eigen gevoel geen rol. We nemen met trots deel aan deze operatie en werken graag mee met en in de coalitie.”

Operaties

Die internationale strijdmacht – niet alleen op de basis waar de Nederlanders staan, maar ook elders in de regio – krijgt de aansturing rechtstreeks vanuit het Combined Air Operations Center in Qatar. “Daar zitten nu 5 man van ons”, zegt detco 2. “Voor het merendeel voeren we close air support-missies ter ondersteuning van de coalitietroepen. Daarnaast ook dynamic targeting waarbij we patrouilleren in een gebied en schakelen doelen uit als deze zich aandienen.” Foto: US Air Force

Lead

Dat gaat met minstens 2 toestellen, maar ook in grote composite air operations. “Zoals we die trainen tijdens Red Flag en Frisian Flag”, zegt detco 2. “Formaties kunnen dan wel uit 20 vliegtuigen bestaan en ook Nederland neemt daarin regelmatig de lead. Dit is dus precies waarvoor en waarom wij altijd trainen. Wij zijn voor deze taak als luchtmacht volledig geoefend en nu kunnen we uitvoeren. Onze vliegers zijn voor deze taak gelijk klaar voor inzet. Niet voor niets hanteren we de stelregel train as you fight.”

Als een huis

Je wordt wel even met je neus op de feiten gedrukt, zeker als je het gebied ingaat. We zien dat er veel gevochten wordt. Vooral ‘s avonds is er veel artillerievuur. Onderweg zijn er natuurlijk gevaren, maar we zijn goed gebriefd en weten hoe we professioneel met deze taak moeten omgaan. We zijn gewoon goed in wat we doen. Deze operatie stond binnen no-time als een huis. Iedereen is gemotiveerd, want iedereen ziet het goede doel.”