‘Raketverdediging primair een luchtmachttaak’

Marine en landmacht nieuwe spelers bij air and missile defence

De verdediging tegen ballistische raketten lijkt ook een zaak te worden van de landmacht en de marine. De Patriots vallen tegenwoordig onder het Commando Landstrijdkrachten en de marine voert de vernieuwde SMART-L radar in. Deze kan ballistische raketten detecteren en volgen. Wat is eigenlijk nog de rol van de KLu als het gaat om dit type luchtverdediging? De Vliegende Hollander vroeg het aan kolonel Ben Kamstra. Als Commandant Extended Air Defence Task Force organiseerde hij vorige maand de conferentie Balancing Air and Missile Defence.

De verdediging tegen ballistische raketten is een complexe en kostbare zaak. Raketten zijn slank, verdwijnen in de ruimte om vervolgens met een bloedgang van soms wel 7 kilometer per seconde op hun doel af te razen. Om Europa te beschermen tegen dit soort aanvallen heb je een snel inzetbare geïntegreerde luchtverdedigingsparaplu nodig die sensors, shooters en commandovoering doorlopend aan elkaar koppelt.

Zelf doen

Dat we nog ver verwijderd zijn van zo’n paraplu bleek wel tijdens de conferentie in het Duitse Rostock. ‘We zijn nog teveel afhankelijk van de Amerikanen op dit vlak’, zegt Kamstra. ‘Maar die hebben inmiddels wel aangegeven dat wij als Europa meer zelf moeten doen.’

De Extended Air Defence Task Force (EADTF), een samenwerkingsverband tussen Duitsland en Nederland, probeert juist die samenwerking tussen de Europese NAVO-lidstaten op het gebied van Ballistic Missile Defence (BMD) vlot te trekken. Daarvoor organiseert het onder meer internationale conferenties voor luchtverdedigers en de industrie over dit onderwerp.

Tijdens de conferentie bleek dat de marine inmiddels al een grote  stap gezet op dit gebied heeft gezet door de Luchtverdedigings- en Commandofregatten te gaan uitrusten met de vernieuwde SMART-L. Deze radar, operationeel in 2018, kan tot op een afstand van 2000 kilometer ballistische raketten detecteren en tracken. Hiermee krijgt de marine de beschikking over zogenaamde Early Warning Capability (EWC).

Space

Naast EWC zijn er uiteraard ook shooters nodig. En dat is nog een uitdaging. Nederland en Duitsland beschikken weliswaar over Patriots – geschikt zijn om ballistische raketten neer te schieten – maar die hebben een ‘beperkt’ bereik. Kamstra: “Ballistische raketten wil je het liefst bij de tegenstander of buiten de dampkring vernietigen. Eventuele chemische of nucleaire lading komt dan niet alsnog terecht op het doelwit. De Patriot heeft dat bereik niet en vernietigt binnen de dampkring.”

Om langeafstandsraketten in ‘space’ te vernietigen heb je bijvoorbeeld ‘Standard Missile 3’ raketten nodig, op dit moment alleen in gebruik op Amerikaanse AEGIS-schepen, speciaal voor dit doel gebouwd. Europa zal in de toekomst dus dergelijke wapensystemen moeten aanschaffen om een waterdichte paraplu te creëren. Marineschepen zijn voor deze taak uitstekend geschikt. Vanwege hun mobiliteit kunnen zij veel terrein bestrijken. Minpuntje is dan weer dat zij niet geschikt zijn voor raketten met een korte en middellange dracht.

Patriot

En daar voorziet Kamstra een grote rol voor de Patriots in een geïntegreerde Europese luchtverdediging. “Sterker nog, zonder Patriot kunnen we dat soort raketten überhaupt niet bestrijden”, geeft hij aan. “Daarnaast zijn zij, in combinatie met bijvoorbeeld een AWACS, ook effectief tegen kruisraketten. De klassieke luchtverdedigingstaak tegen vliegtuigen en vliegende stoorzenders neemt in belang niet meer af en volgens de NAVO zelfs toe. Als de dreiging van aanvallen met kruisraketten hoger wordt, kan de Patriot dus ook daarvoor worden ingezet.

Dat Nederland ervoor gekozen heeft om de systemen in vredestijd bij de landmacht onder te brengen is prima, maar als ze daadwerkelijk worden ingezet, vallen ze toch weer onder het commando van de (NAVO-)luchtmacht. Dat kan ook niet anders omdat alle command and control opdrachten en procedures via internationale luchtmachtkanalen en systemen verloopt. Denk maar aan link16 dat hierbij onmisbaar is. De Patriot-eenheden in Turkije worden bijvoorbeeld rechtstreeks aangestuurd door NATO AIRCOM in Ramstein.”

Complex

Ook het AOCS in Nieuw Milligen gaat zich meer richten op de Ballistic Missile Threat en de integratie van lucht- en raketverdediging. Kamstra “Nederland is nu de haalbaarheid aan het onderzoeken van de aankoop van een soort SMART-L maar dan voor op het land. Daarmee krijgen zij dan ook een belangrijke rol in de raketverdediging. Net zoals bij de marine kan de radar ook andere doelen detecteren wat de integratie van lucht- en raketverdedigingssensoren dichterbij brengt. Een zeer slimme en verstandige keuze.”

Lucht- en raketverdediging is primair een zaak van de luchtmacht, op basis van de NAVO-richtlijnen, besluit de kolonel dit betoog. “Maar de verdediging tegen ballistische raketten is dermate complex dat alleen verregaande multinationale samenwerking tussen lucht-, maritieme- en grondeenheden volstaat.”

Lading dekken

Dat is ook de reden dat in de marge van de conferentie de naamwisseling plaatsvond van de EADTF. Deze organisatie heet nu Competence Centre Surface Based Air and Missile Defence (CC SBAMD). Kamstra: “De EADTF is ooit opgericht door de Nederland, Duitsland en de Verenigde Staten als kenniscentrum voor Patriot-gebruikers. De wereld is sindsdien veranderd en omdat de nadruk nu meer ligt op de ballistische dreiging, is het ook logisch dat het werkveld van de EADTF zich uitbreidt. Daarbij hoort dan ook een nieuwe naam die de lading dekt.

CC SBAMD zal zich dan ook bezighouden met het bij elkaar brengen van alle spelers die nodig zijn om die Europese Luchtverdedigingsparaplu te bouwen. Of ze nu werkzaam zijn op het land, in de lucht, ter zee of in de ruimte. Want alleen als al die krachten gebundeld zijn, kunnen we ballistische dreiging adequaat het hoofd bieden.”