Logistieke monsterklus

‘Gebruikelijke procedure overboord – bewapende F-16’s razendsnel naar Midden-Oosten

Als jouw minister op een persconferentie verklaart dat Nederlandse F-16’s vanaf volgende week meevechten tegen de Islamitische Staat, weet je als logistiekeling dat het aanpoten wordt. Wat is er allemaal voor nodig om 8 jachtvliegtuigen in zeer korte tijd bewapend in het Midden-Oosten te krijgen? De Vliegende Hollander blikt terug met enkele professionals.

Kapitein Sytze Kramer, officier Logistiek op de vliegbasis Leeuwarden, komt met collega’s van de planningscel meteen in actie als politiek Den Haag meldt dat Defensie onder meer een vliegende bijdrage gaat leveren. In een mum van tijd wordt in Leeuwarden een zenuwcentrum ingericht. Operaties, personeelszaken, force protection, logistiek, techniek en andere belangrijke spelers; samen vormen ze de spin in het web. Bij het plannen van operaties draait veel om informatie. Normaliter zet de luchtmacht daarom een ‘fact finding mission’ uit, gevolgd door een verkenning. Op basis van rapportages bepalen de deskundigen dan onder meer wat er meegaat en op welke manier de middelen worden vervoerd. Ditmaal is voor het reguliere planningsproces zeer weinig tijd.

Jezelf bedruipen

“De gebruikelijke procedure ging overboord”, vertelt Kramer. “Wij begonnen in Friesland al met het inpakken van materieel terwijl we niet exact wisten wat de behoefte in het uitzendgebied was. We gingen uit van ‘bare base’, wat betekent dat je jezelf op alle vlakken moet kunnen bedruipen, van het vegen van de startbaan tot stroomvoorziening. Toen duidelijk werd dat we vanuit het Midden-Oosten zouden opereren, kon luchttransport worden geregeld. Kijk je naar de inzet boven Libië, (toen de KLu vanuit Italië opereerde, red.) reden we veel met vrachtwagens.”

Wereldwijde steun

“Dat was nu geen optie”, meent kapitein Joost Martens van het Operatiecentrum CLSK. “Alles moest ineens zó vlug... We werden ingehaald door de realiteit. Na overleg met Leeuwarden stelden wij desalniettemin de documenten op die de Directie Operaties (DOPS) nodig had om het transport te regelen. Gelukkig is er wereldwijd steun voor deze inzet en lukte het om snel militaire en civiele kisten in te zetten, van onze eigen C-130 tot de Antonov 124. Ook wil je zwaarbewapende F-16’s dwars door Europa laten vliegen. Daarvoor zijn vergunningen nodig. Normaal gesproken duurt het wel even voordat iedereen akkoord is, maar nu was de noodzaak bij alle spelers meteen duidelijk.”

Veel materieel nodig

“Ook op vliegbasis Eindhoven moesten we vol aan de bak”, vertelt kapitein Gert-Jan Dekker van KLu-cargo. “Eerst was niet eens zeker of we überhaupt ingeschakeld werden, omdat alles via Leeuwarden zou gaan.’ Daar landt het luchttransport, maar Eindhoven levert wel de handling equipment voor onder andere de C-130 en KDC-10.

Nog steeds maakt KLu-cargo elke dag materieel gereed voor transport naar het Midden-Oosten. “Vanavond (interview dateert van 23 oktober, red.) vertrekt er wéér een Antonov”, aldus Dekker. “Wat deze klus zo speciaal maakt, is de hoeveelheid en de snelheid waarmee we het moeten opvoeren. Als je bommen vervoert, zul je ze in het Midden-Oosten ook moeten assembleren. Daar heb je veel materieel voor nodig. Wil je een schone startbaan, moet je een veegmachine meesturen.”

Juiste prioritering

“Op een gegeven moment werd duidelijk dat onze eerste transportvlucht die vanaf Eindhoven vertrok, met een C-130 zou gaan”, zegt Kramer: “Toen de vrachtwagens met het materieel al richting Noord-Brabant reden, werd duidelijk wat het inzetgebied als eerste nodig had. Het zenuwcentrum maakte toen een beslissing en één van de chauffeurs kreeg op de snelweg een belletje. Zijn lading moest een dag later worden ingevlogen. Omdat de Antonov die daarvoor was ingehuurd vanaf vliegbasis Leeuwarden vertrok, moest de vrachtwagen terug naar Friesland.”

Eerste missies een feit

De eerste 3 F16’s van vliegbasis Leeuwarden landden op woensdag 1 oktober in het Midden-Oosten. De overige 5 toestellen kwamen vrijdag 3 oktober aan. Omdat ze zo snel mogelijk inzetbaar moesten zijn, vlogen de kisten volledig bewapend naar het gastland. Na enkele gewenningsvluchten zijn maandag 6 oktober de eerste missies gevlogen. 

Nederlandse vlieger leidt luchtaanval op ISIS

Onder leiding van een Nederlandse mission commander voerden op 24 oktober 15 vliegtuigen een luchtaanval uit op ISIS-doelen. 4 Nederlandse F-16’s vertrokken vanaf hun thuisbasis in het Midden-Oosten richting Mosul in Noord-Irak om daar, in samenwerking met 4 coalitiepartners, doelen uit te schakelen. De 15 vliegtuigen waaronder een Amerikaanse B-1, bombardeerden onder meer munitieopslagcomplexen en commandocentra. Het is te danken aan de prestaties van de 1(NLD) ATF ME sinds het begin van missie ‘Operation Inherent Resolve’ dat een Nederlander deze bijzondere missie leidde. Ook was het gebruik van dezelfde tactieken, procedures en wapens bepalend om een Nederlander deze missie te laten leiden.

Het was voor het laatst op 21 november 1994 dat een Nederlander de leider van een bombardementsmissie was. Toen vielen bijna 40 NAVO-toestellen waaronder 4 Nederlandse F-16’s, met succes het vliegveld Udbina in Kroatië aan. Bosnische Serviërs gebruikten die basis voor luchtaanvallen op de safe area Bihac.