Hybride oorlogvoering

De laatste jaren neemt de term hybride oorlogvoering in het publieke debat een steeds prominentere plaats in. Dit is vooral het gevolg van het Russische optreden in de directe omgeving van NAVO-lidstaten en de toenemende (hybride) dreiging vanuit Rusland. Oorlogvoering verandert voortdurend van karakter. Vaak is er niet langer sprake van twee legers die tegenover elkaar staan. Het beeld is diffuser, er is een schemergebied tussen oorlog en vrede ontstaan: hybride oorlogvoering. 

Bij hybride oorlogvoering is dus geen sprake van een openlijk conflict tussen twee staten. Daarin onderscheidt deze manier van optreden zich van een klassiek (interstatelijk) conflict. Hybride oorlogvoering kan overigens wel met (veel) geweld gepaard gaan, door het gebruik van proxies (gelieerde en door Rusland aangestuurde maar zich als onafhankelijk presenterende groeperingen volmachten), (staats)terrorisme of de onconventionele en ontkenbare inzet van de krijgsmacht. 

De definitie impliceert dat hybride oorlogvoering vrijwel uitsluitend wordt toegepast door staten, omdat alleen die beschikken over het gehele palet aan middelen. De gehanteerde definitie maakt het dan ook mogelijk om onderscheid te maken tussen hybride oorlogvoering enerzijds en bijvoorbeeld terrorisme, insurgency (opstand), beïnvloedings-, inlichtingen- en cyberoperaties anderzijds.

Hybride oorlogvoering kent veel verschijningsvormen. De vorm is afhankelijk van de te bereiken doelen, de beschikbare en toegepaste middelen en ook de fasering. Deze oorlogvoering verloopt doorgaans niet volgens een vast patroon. Een hybrid warfare campagne is meestal langdurig van aard en kent een getrapte geweldsopbouw met wisselende zichtbaarheid en (fysieke) intensiteit. Hybride oorlogvoering kan zowel een doel als een middel zijn. 

Als doel is deze methode in het algemeen gericht op het beïnvloeden van democratische besluitvormingsprocessen. Dat gebeurt door het bespelen van de publieke opinie, het diskwalificeren van onafhankelijke, meestal traditionele media en het zaaien van tweedracht in staten en internationale organisaties. De daarvoor geboden informatie hoeft niet consistent of waar te zijn en speelt in op de emoties van de ontvangers. Met een combinatie van halve waarheden, overtuigende leugens, desinformatie en alternatieve scenario’s (samenzweringstheorieën) worden er informatieoperaties uitgevoerd. Die operaties zijn erop gericht de geloofwaardigheid van de media en autoriteiten constant ter discussie te stellen en/of vooroordelen en partijdigheid te versterken.

Hybride oorlogvoering als middel is een strategische shaping operatie om een zo gunstig mogelijke politieke, economische en militaire uitgangspositie te verwerven in de aanloop naar een conflict. Daarmee kunnen offensieve (gewelddadige) acties gerechtvaardigd worden naar de eigen bevolking. Het doel is om met een hoge mate van nauwkeurigheid cruciale knooppunten uit te schakelen. Dit gebeurt bijvoorbeeld door het ‘uitmanoeuvreren’ van vijandelijke leiders, het werken aan vermindering van internationale steun, het uitschakelen van militaire capaciteiten, het beïnvloeden van de politiek, de publieke opinie en de economie en daarmee het zaaien van binnenlandse onrust.