China

Als onderdeel van zijn strategische inlichtingentaak volgde de MIVD de ontwikkelingen in het Chinese buitenland-, veiligheid- en defensiebeleid. China streeft naar een krijgsmacht die past bij zijn rol als mondiale grootmacht en ontwikkelt de militaire capaciteiten hiervoor. De Chinese krijgsmacht (PLA) geldt als een belangrijk instrument van het Chinese buitenlandbeleid. De Chinese krijgsmacht is eind 2015 gestart met een grote reorganisatie die tot doel heeft de PLA om te vormen tot een moderne en meer efficiënte krijgsmacht. De reorganisatie moet omstreeks 2020 gerealiseerd zijn. Naast structurele en organisatorische veranderingen zal de PLA in omvang worden gereduceerd van 2,3 naar 2 miljoen militairen. De MIVD verwacht echter niet dat de reorganisatie merkbare gevolgen buiten China zal hebben.

Ondanks een verdere toename van het aantal activiteiten van vooral de Chinese luchtmacht en marine, is de situatie in China’s maritieme periferie in 2016 relatief rustig gebleven. Wel heeft China zijn regelmatige presentie in wateren rond de door China en Japan betwiste Senkaku/Diaoyu-eilanden voortgezet. Onder begeleiding en coördinatie van de Chinese kustwacht waren in augustus zelfs tijdelijk meer dan 300 Chinese vissersschepen rond de eilanden actief. Met de toename van zijn militaire capaciteiten en ambities als mondiale grootmacht nemen ook het aantal Chinese militaire vlieg- en vaarbewegingen in het westelijk deel van de Stille Oceaan toe.

De terughoudende opstelling van de Filipijnse regering na de voor China negatieve uitspraak van het Permanent Hof van Arbitrage (PHvA) ten aanzien van China’s maritieme claims in de Zuid-Chinese Zee, heeft er waarschijnlijk toe bijgedragen dat de situatie in dit deel van Azië eveneens relatief rustig is gebleven. De zware diplomatieke en politieke druk die China zowel tijdens als na de arbitragezaak op partijen heeft uitgeoefend om zich niet met de zaak in te laten, past binnen de benadering die China hanteert als het van mening is dat zijn belangen in het geding zijn. 

Ook in 2016 is China onverminderd door gegaan met het inrichten van de kunstmatige eilanden die het in de Zuid-Chinese Zee heeft gebouwd. Het laten landen en opstijgen van enkele passagiersvliegtuigen op twee van deze ‘eilanden’ in januari, kunnen niet verhullen dat deze ‘eilanden’ primair een militair doel dienen, en hierdoor een bron van zorg in de regio zijn. In reactie op de Chinese militaire activiteiten zijn inmiddels ook andere landen rond de Zuid-Chinese Zee begonnen met het uitbreiden van militaire capaciteiten op de door hen bezette eilanden, rotsen en riffen.

Buiten Azië kenmerkt de Chinese militaire aanwezigheid zich vooral door de Chinese antipiraterijmissie in de Golf van Aden en de Chinese deelname aan de verschillende VN-missies in vooral Afrika. Om deze activiteiten te kunnen ondersteunen, is China begonnen met de bouw van zijn eerste buitenlandse militaire basis in Djibouti. Deze basis, die mogelijk al in 2017 gereed is, wordt door de Chinese regering steevast aangeduid als een 'logistiek steunpunt'. Deze aanduiding is waarschijnlijk het gevolg van het jarenlang door de Chinese regering gepropageerde standpunt dat China geen buitenlandse militaire bases nastreeft. Gelet op de rol die China met zijn krijgsmacht voorstaat bij het beschermen van zijn overzeese belangen, zal de Chinese militaire basis in Djibouti waarschijnlijk een bruggenhoofdfunctie vervullen voor verdere Chinese militaire activiteiten rond de Indische Oceaan, in Afrika en het Midden-Oosten.

De opkomst van China als grote mogendheid op het wereldtoneel veroorzaakt een verandering in de mondiale machtsbalans. Hoewel China de bestaande internationale rechtsorde in het algemeen accepteert, pleegt het deze in toenemende mate te interpreteren op een wijze die overeenkomt met zijn eigen belangen. Dit kan ertoe leiden dat China’s woorden en daden van elkaar kunnen verschillen. 

Digitale spionage

China’s digitale spionagecapaciteiten zijn uitgebreid. In verschillende openbare publicaties is China bekritiseerd voor het op grote schaal orkestreren van digitale spionage tegen doelwitten in het buitenland. China zet zijn capaciteiten in voor het verkrijgen van politieke, economische en militaire inlichtingen. Het land streeft een positie na als geopolitiek zwaargewicht. Snelle economische en militaire doorontwikkeling zijn daarvoor een noodzakelijke voorwaarde. De defensie-industrie blijft dan ook wereldwijd een belangrijk aandachtsgebied voor de Chinese staat.