Bronzen Schild voor 104 Cotrcie

Onderscheiding voor team effort

104 Commandotroepencompagnie van het KCT ontving december vorig jaar de hoogste groepswaardering binnen de Koninklijke Landmacht: het Bronzen Schild. Deze wordt enkel bij hoge uitzondering toegekend. De eenheid onderscheidde zich door ‘buitengewone toewijding en bijzonder loffelijk optreden’ in de periode van 2005 tot 2022.

Luitenant-generaal Martin Wijnen reikte het ereteken uit op de Engelbrecht van Nassaukazerne in Roosendaal. “Mannen, ik ben dankbaar voor jullie inzet de afgelopen jaren. Jullie hebben op uitmuntende en moedige wijze jullie speciale operaties succesvol en onder hoge operationele druk uitgevoerd”, zo zei Commandant Landstrijdkrachten.

Heimelijk, zelfstandig en diep in operationeel gebied. Het werk van de mannen van 104 Cotrcie is in nevelen gehuld. De focus voor de onderscheiding lag op twee missies. Hieronder lichten we ze uit.

Het is een quote van een commando van het tweede Viper-detachement, waarvoor 104 Cotrcie het personeel leverde. Van augustus tot en met december 2006 bewoog de eenheid zich aan de randen van de door de Taskforce Uruzgan gedomineerde gebieden rond Tarin Kowt en Deh Rawod. In dienst voor de Task Force Uruzgan brachten zij de provincie in kaart.

Een vechtende verkenning. Enerzijds speelt de vechtmissie Operation Enduring Freedom in Afghanistan, tegelijkertijd is er de wederopbouwmissie van de International Security Assistance Force (ISAF). In Nederland stond de militaire aanwezigheid vooral bekend om dat laatste, maar de ground reality was anders. Continu zijn er Troops In Contact (TICs) met Talibanstrijders en spotters houden iedere beweging van de commando’s nauwlettend in de gaten. IED’s vormen dagelijks een bedreiging. De Afghaanse veiligheidstroepen kunnen de weerstand amper aan. De commando’s worden daarom regelmatig ingezet als een snelle reactiemacht, een ‘brandweer’, wanneer er posten van de Afghaanse autoriteiten worden aangevallen.

Met frustratie, vertelt een commando in documentaire 09:11 Zulu van Vik Franke. “De enige manier, en dat is puur mijn persoonlijke opvatting, dat je hier voet aan de grond krijgt, is dat je eerst de sterkste partij moet zijn. Pas dan kan je überhaupt na gaan denken over projecten opstarten, om de bevolking te helpen zich te ontwikkelen.”

Naargelang de missie en de beelden die naar buiten komen kantelt het beeld van de missie in Afghanistan en daarmee ook de inzet. Viper 2 werd tijdens de periode nog vaak ingezet als ondersteuner van de eenheden van de Task Force Uruzgan (TFU) en Afghaanse politietroepen. Ook werken de operators in de maanden oktober en november nauw samen met de Amerikanen en gaan ze actief op zoek naar de vijand, die niet schroomt hinderlagen te creëren en hen van alle kanten aan te vallen.

De mannen en vrouwen van 104 Cotrcie voeren tientallen vaak meerdaagse operaties uit. “Daarbij is de eenheid veelvuldig in moeilijke omstandigheden terechtgekomen, waarbij zij moedig, beleidvol en trouw hebben opgetreden. In deze periode werd 104 continu geconfronteerd met zeer risicovol werk, veelal met gevaar voor eigen leven”, aldus generaal Wijnen.

Ook Special Operations Task Group Task Force 55 (TF55) rotatie 2 opereerde in Afghanistan, van augustus tot en met december 2009. TF55 verschilt in een flink aantal opzichten van Task Force Viper. Allereerst voeren de mannen van 104 de missie samen uit met collega’s van Netherlands Maritime Special Operations Forces (NLMARSOF). Daarbij vallen de operators direct onder ISAF Special Operations Forces in Kabul. Special reconnaissance, direct action en military assistance worden de pijlers. Met ISAF-brede inlichtingen en inzet van helikopters en Unmanned Aerial Vehicles past TF55 meer in het ‘plaatje’: zelfstandig optreden, aangestuurd vanaf hoog niveau, met steun van enablers zoals genisten. Het maakte dat TF55 ‘veel voldoening’ gaf, zei kapitein (inmiddels luitenant-kolonel, red.) Gijs Tuinman van 104 naderhand in Landmacht.

TF55 wordt tevens gekenmerkt door groot verlies. De operators trekken in september 2009 vlak na aankomst in Afghanistan de Dzangal-Olumbagh-vallei in, ten noorden van Deh Rawod. Het gebied staat onder druk: eenheden van de TFU waren er al meermaals aangevallen en opstandelingen gebruikten er zware wapens. Aan de operators om hen te gaan zoeken. Ze lopen in een hinderlaag en raken vastgepind in hevig kruisvuur van onder meer kleinkaliberwapens, zware mitrailleurs en mortieren. Aan het einde van die ochtend klinkt de melding die niemand ooit wenst te horen: ‘Man down’.

Korporaal Kevin van de Rijdt wordt getroffen door zwaar kaliber. Zijn positie ligt nog altijd onder vuur, toch weten zijn collega’s hem weg te halen en te verplaatsen naar een veilige locatie. Hij wordt per helikopter afgevoerd, op de grond gaat het gevecht nog enkele uren door. De taakeenheid weet met luchtsteun van Nederlandse Apaches het gevecht te beëindigen. Tegelijkertijd overlijdt Kevin in het veldhospitaal op Kamp Holland aan zijn verwondingen.

“Ten tijde van deze moeilijke periodes heeft de eenheid zich altijd van zijn beste kant laten zien, waardig afscheid genomen en zowel de opdracht als de mannen nooit uit het oog verloren”, aldus generaal Wijnen. In de tweede rotatie van TF55 voerden de operators zeventien operaties uit, ook in samenwerking met de Afghan National Army.