Zoektocht naar vermiste kanononderdelen

‘Dreiging achtergebleven munitie verwaarloosbaar’

Een gure wind, koud water en lang wachten. Toch staan de genieduikers van 11 Luchtmobiele Brigade te trappelen om een duik in het Veerse Meer te nemen. De opdrachtgever is een bijzondere: het Bevrijdingsmuseum Zeeland riep de hulp in van Defensie. Op de bodem van de plas liggen nog 6 tot 8 onderdelen van een kanon. Dat vormt het middelpunt van de nieuwste tentoonstelling over het schip waar-ie vandaan komt: een Duitse mijnenlegger uit de Tweede Wereldoorlog.

Tekst: Djenna Perreijn

Foto’s: SGT-1 Joyce Rutjes | video: SM Dave de Vaal

De mijnenlegger zonk in 1944 nadat het schip tegen een mijn voer die het zelf had geplaatst. Het vaartuig was jarenlang een dankbare locatie voor sportduikers. Rijkswaterstaat wilde van het wrak af, omdat het in een vaargeul en dus in verboden gebied lag. Bovendien was onduidelijk of er nog munitie aan boord was. In 2013 werd het schip geborgen, maar doordat een bouwkraan brak, bleven resten op de bodem achter. Als duikers de onderdelen vinden, kan het kanon in ere worden hersteld. “Vanuit historisch oogpunt een bijzondere klus met een grote verantwoordelijkheid”, vertelt duiker en detachementscommandant sergeant-1 Daniël. 

Overleggen vanaf de bodem

In een afgezet zoekgebied van 20 bij 20 meter moeten de vermiste kanononderdelen liggen. Hier vond een sportduiker eerder al 1 deel. De duikers zoeken van buiten naar binnen – op 9 meter diepte – de bodem af. Collega’s blijven op een rubberen boot in de buurt en hebben apparatuur om contact te houden. De duiker draagt een microfoontje in zijn masker, zodat ze met elkaar kunnen overleggen.

Kanon pas compleet met missende onderdelen

Het museum heeft foto’s van de gezochte kanononderdelen uitgeprint, zodat duikers precies weten waar ze naar zoeken. “De linkerkant van het kanon is al compleet, daardoor weten we precies wat we missen”, vertelt museumdirecteur Stef Traas. “Het is mooi dat de duikers van Defensie ons kunnen helpen, zij hebben de specifieke kennis om de klus te klaren. Voor het museum is het een spannende dag. Wij willen het kanon graag laten zien zoals het ooit op het Duitse schip stond.”

Een bodem vol ijzer

Doordat 5 jaar geleden bij de berging van het schip een bouwkraan brak, bleven veel resten op de bodem achter. Ook onderdelen van dát gevaarte liggen tussen de wrakresten. De duikers brengen regelmatig delen omhoog, die collega’s op de kade nader bekijken. Museumdirecteur Stef Traas verwacht niet dat de kanononderdelen erbij zitten. “Ik heb al een stukje reling voorbij zien komen. Dat hoort wel bij het wrak, maar niet bij het geschut. Later spuiten we met een hogedrukreiniger het slijk van het Veerse Meer eraf. Dan zal blijken wat we precies hebben gevonden.” 

Klus met grote verantwoordelijkheid

Voor de duikers van luchtmobiel is de klus niet extreem moeilijk. “Vanuit historisch oogpunt is het een bijzondere job met een grote verantwoordelijkheid, dat beseffen we ons wel”, vertelt duiker en detachementscommandant sergeant-1 Daniël. “Bij onze normale oefeningen wordt iets in het water gegooid dat we moeten opduiken. Vandaag zoeken we voor het ‘eggie’.” Speciale uitrusting, zoals bompakken, zijn niet nodig. “De dreiging van de achtergebleven munitie is verwaarloosbaar.”

Opstuivend zand vertroebelt het zicht

De 9 duikers nemen allen graag een kijkje op de bodem van het meer, maar moeten geduld hebben. Om de beurt, en soms met zijn tweeën, gaan ze het water in. Met meerdere tegelijk zoeken, veroorzaakt opstuivend zand en vertroebelt het zicht. De onderdelen zijn niet groot of zwaar, dus eenvoudig met de hand boven water te tillen. Hefballonnen zijn niet nodig.

Een uur in koud water

Op de kade staat voor elke duiker een uitrusting klaar. Hier wacht het team geduldig op hun collega in het water. De rode baretten worden verruild voor warmere, rode mutsen. Detachementscommandant Daniël: “Het water is 7 graden, dat is met onze duikpakken goed te doen. Na een uurtje wordt het pas koud, dan is het de beurt aan de volgende en wacht hier een kop thee of koffie.”

Een leerzame oefening

Voor de duikers van de Luchtmobiele Brigade was het zoeken naar museumstukken een leerzame oefening. Helaas werden de missende kanononderdelen niet gevonden. “Die liggen dieper in het slijk verstopt dan werd aangenomen, wel 4 meter diep”, aldus sergeant-1 Daniël. De zoektocht krijgt geen vervolg. Defensiecameraman sergeant-majoor Dave de Vaal filmde de duikers van 11 Luchtmobiele Brigade tijdens hun zoektocht onder water.