Het gevecht van overmorgen

Simulatie slijpsteen voor nieuw operationeel concept

Infanterierobots, spinachtige tanks en hypersnelle analyses van ‘big data’. De landmacht denkt na over de middelen en werkwijzen van overmorgen. Eind november testten civiele en militaire deskundigen deze tekentafelwapens en toekomstige tactieken in een simulatie op de Bernhardkazerne in Amersfoort.

Een futuristisch schaakspel over meerdere borden, zo laat oefening Vigorous Vector zich het beste omschrijven. Centraal in de simulatie staat een megastad van 10 miljoen inwoners tijdens 3 noodsituaties. Massale vluchtelingenstromen, een gijzelingsactie in een energiecentrale en grootscheepse rellen vergen stuk voor stuk nauwe samenwerking tussen leger, stadsbestuur en civiele hulpdiensten.

“Hier vechten we in een breder perspectief”, vertelt luitenant-kolonel Arjan van Daalen van het Land Warfare Centre. “Veiligheid heeft ook allerlei kruisverbanden met domeinen als economie, rechtstaat en etnische verhoudingen. Daar kijken we hier nadrukkelijk óók naar. Want alleen zo kun je komen tot een exit-strategie, een echte oplossing voor hybride problemen.”

Niet dodelijke bio-wapens

Feiten en cijfers over bevolkingssamenstelling, werkloosheid, economie en infrastructuur maken een realistisch speelveld. Het Land Training Centre (LTC) en softwarebedrijf ESRI hebben hierin verkeersstromen zoals scheepvaartverkeer en autoverkeer geprojecteerd. Zo ontstaat een metropool waar de inwoners werken, winkelen, forensen en kampen met een breed scala aan ‘grotestadsproblemen’. In de scenario’s kunnen de 3 teams van militairen en civiele specialisten uit het openbaar bestuur en hulpverlening innovatieve middelen inzetten. Sommige zijn ontwikkelingen van bestaande technologieën, zoals onbemande miniatuursensoren en 3D-printers. Andere zijn futuristisch, zoals het cybernetische exoskelet voor de elitesoldaat en niet-dodelijke biowapens.

Raciale onrust

Maar bij hightech middelen en een digitaal decor houdt het innovatief simuleren niet op. Met de hulp van kenniscentrum TNO worden ook de indirecte gevolgen van het optreden doorgerekend. Verplaats je een grote demonstratie, dan zorg je wellicht elders in de stad voor problemen met het OV. Tref je met harde maatregelen een bevolkingsgroep onevenredig zwaar, dan leg je de kiem voor nieuwe ellende zoals raciale onrust. 

3D-benadering meetbaar

Een panel van experts van TNO, bestaande uit onder andere een psycholoog en een cyberdeskundige, vertaalt alle beslissingen van de deelnemers naar gevolgen en neveneffecten. Speciale software, genaamd Marvel, brengt die kruisverbanden aan het licht. Met meer dan 20 ‘maatschappelijke thermometers’ houdt de software een vinger aan de pols van de denkbeeldige stad. Denk aan werkgelegenheid, koopkracht, sociale veiligheid en vervoersstromen. TNO maakt zo de 3D-benadering van defense, development & diplomacy ook écht meetbaar.

“Wil je een situatie stabiliseren? Staar je dan niet blind op alleen het veiligheidsaspect”, zegt TNO-ontwikkelaar Peter van Scheepstal. “Met Marvel proberen we de kern van het probleem te begrijpen. Als je ergens actie op onderneemt, dan heeft dat ook effecten elders. Deze tool laat je breder kijken.” Marvel is echter geen glazen bol, waarschuwt Van Scheepstal. “Met Marvel leggen we onderliggende mechanismen bloot. We bieden zicht op het grotere geheel. Maar het is slechts een hulpmiddel, een model van de werkelijkheid.”

Synchroniseren van fysieke acties

Van Daalen bestempelt deze combinatie van simuleren en analyseren desondanks als “revolutionair”. Hij ziet legio mogelijkheden. “Dit is de volgende stap in simuleren”, weet de overste. “De toekomst is aan het interactieve 3D-model, ondersteund door Marvel. Hierin worden behalve fysieke objecten ook cyberactiviteiten en menselijke relaties weergegeven. Succes van toekomstige landoperaties ligt in het synchroniseren van fysieke acties met die in het cyber- en het intermenselijke domein. Voor het plannen van dergelijke complexe operaties heeft de landmacht een commandovoeringssysteem nodig.”

Met de zogeheten informatierotonde van het LTC kunnen applicaties zoals Marvel en de 3D-kaart worden geïntegreerd. “Computersimulaties bieden de mogelijkheid nieuwe vermogens, een nieuwe manier van optreden en een toekomstige situatie te testen. Deze manier van simuleren geeft je mogelijkheden om veel beter voorbereid op missie te gaan”, schetst Van Daalen. “Je kunt een operatie van tevoren tot in elk detail oefenen en ziet direct de consequenties van je daden. Zo kun je niet alleen sneller, maar ook een beter antwoord formuleren op de hybride dreigingen van overmorgen.”