Leven met PTSS

‘Ik kreeg al snel een stigma’

Zijn stage bij VluchtelingenWerk was de trigger. Het dagelijks contact met vluchtelingen bracht hem terug naar die heftige periode in 2002. Oud-luchtmobieler Patrick Groen (36) hield aan zijn uitzending naar Afghanistan een posttraumatische stressstoornis (PTSS) over. Een eenzame en frustrerende ziekte. “Ze denken dat je een tikkende tijdbom bent.” Om meer begrip te krijgen voor veteranen met een trauma, startte zijn vrouw Anita het fotoproject Invisible Wounds.

Wat Patrick precies heeft meegemaakt en gezien, wil hij liever niet vertellen. Intensieve therapie heeft hem juist geholpen de scherpe kantjes van zijn flashbacks af te halen. Het gaat hem ook niet per se om zijn verhaal, Patrick wil PTSS vooral bespreekbaar maken. “In mijn tijd werd over de keerzijde van uitzending niet gesproken. Een nazorggesprek kreeg ik niet. Ze waren me vergeten denk ik. De afgelopen jaren - zeker door Uruzgan - is er binnen Defensie een hoop verbeterd. Maar uiteindelijk moet je zelf de eerste stap zetten. De drempel naar de psycholoog is hoog, zeker in een macho-wereld als Defensie. Erkennen dat het niet goed met je gaat, is een dappere stap.”

Zijn vrouw wist aanvankelijk niet wat Patrick mankeerde. “Ik merkte dat hij een kort lontje had, teruggetrokken leefde. Op een gegeven moment wilde hij niet meer de straat op. Maar een trauma? Hij vertelde me nooit wat over zijn uitzending. Ik dacht eerder aan een burn-out.” In 2005 trekt Patrick toch maar aan de bel bij de bedrijfsarts. Werken gaat niet meer en het hulpverleningstraject wordt gestart. “Ik kreeg niet meteen gehoor. Het lastige met PTSS is, dat er niet één variant is. Wat voor de één impact heeft, hoeft voor de ander niet zo schokkend te zijn.” Op eigen initiatief ondergaat hij allerlei psychologische testen. De diagnose is duidelijk. Een uitzending zit er nooit meer in. Ook zelf ziet hij geen heil meer in het militaire beroep.

Toch is Patrick nog steeds verknocht aan de organisatie, dat hij er het liefst blijft. Na zijn re-integratie keert hij terug als burger. “Al snel besefte ik dat er intern de organisatie nog een hele wereld te winnen is. Voor mijn gevoel kreeg ik een stigma. ‘Hij met PTSS’, alsof je een tikkende tijdbom bent. Mensen gaan je liever uit de weg. Noem het onwetendheid. Over het algemeen wordt er snel geoordeeld."

Zonder woorden

Daarnaast wordt de impact op het thuisfront nogal eens onderschat, zegt Anita. “Ik kreeg letterlijk een andere man terug. Zijn missie heeft jaren ons leven beheerst. Ik wilde mijn verhaal ook graag kwijt. Uiteindelijk is dat een verhaal in beeld geworden: een campagne met als thema Invisible Wounds, verwijzend naar het onzichtbare leed wat veteranen (en hun thuisfront) doormaken. Kennissen van Patrick en Anita staan model. Sommigen zijn (ex)-militair met PTSS, anderen hebben een link met Defensie. Zoals bijvoorbeeld de dochter van een veteraan met een trauma. “Het was een behoorlijk intensief project”, blikt Anita terug. “Dan belde weer iemand op het laatste moment af, omdat het toch te confronterend was. En daarbij, niet iedereen wil met PTSS worden geassocieerd.”

Drijfveer

Beiden zijn trots op het resultaat van de foto’s. Wat ze er verder mee willen? Anita: “Het zou leuk zijn als het ergens kan worden geëxposeerd. Al is het een inloophuis of buurtcentrum. Ik hoef er niet aan te verdienen. Ik deed dit voor Patrick en als we andere veteranen kunnen helpen, zou dat mooi zijn.” Dat is ook Patricks drijfveer: “Anderen helpen door zelf een goed voorbeeld te zijn. Het traject is lang, en je moet veel doorzettingsvermogen hebben. Weg gaan de herinneringen nooit. Het is als een splinter… Toch gaat het nu relatief goed met me. Ik ben inmiddels loopbaanbegeleider in Assen en voel me lekker op die plek. Het luchtmobiele wereldje voelt toch het meest vertrouwd. Tel daarbij de geboorte van onze zoon bij op en ik voel me gezegend. Alsof ik een tweede kans heb gekregen.” 

Benieuwd naar de hele fotoserie? Bekijk de site: anitaphotocreative.nl.