Achter de schermen

…bij de vertrouwenspersonen Koninklijke Marechaussee

Seksuele intimidatie, discriminatie, pesten, agressie, geweld, stalking, kwaadspreken en machtsmisbruik zijn iedere collega een doorn in het oog. Iedereen heeft immers recht op een veilige werkplek. Helaas komen ook bij de Koninklijke Marechaussee vormen van grensoverschrijdend gedrag voor. Als collega’s het gevoel hebben dat ze zich niet veilig voelen op hun werkplek en met naaste collega’s of een leidinggevende niet tot een oplossing komen, kunnen ze contact opnemen met een vertrouwenspersoon. Die vormt voor hen een eerste emotioneel opvangpunt en biedt een luisterend oor. Vertrouwenspersonen kennen de sociale kaart binnen de organisatie heel goed en kunnen collega’s doorverwijzen naar de juiste instanties of personen, bijstaan bij een gesprek of voorlichting geven. Ook kunnen ze helpen bij het vinden van bemiddeling, begeleiden bij het indienen van een klacht of steunen bij het doen van aangifte.

De Koninklijke Marechaussee heeft ongeveer 60 vertrouwenspersonen, een neventaak die collega’s uitvoeren naast hun reguliere werk. Ze werken verspreid over het land en zijn werkzaam binnen alle lagen van de organisatie. Wilma Geerdink is waarnemend coördinator Vertrouwenspersonen KMar: “We zijn collega’s met wie je op een laagdrempelige en informele manier kunt praten en waar iemand zijn verhaal kwijt kan. Vertrouwelijkheid staat bij ons echt op 1. We noteren alleen de aard van een melding, maar geen namen en we houden geen dossiers bij. We hebben een geheimhoudingsplicht, tenzij een melding een strafbaar feit betreft of wanneer iemands veiligheid in het geding komt. Soms wordt gedacht dat wij problemen voor mensen oplossen, maar dat is niet het geval. We staan naast iemand, houden iemand een spiegel voor. Wij vangen iemand op, leveren ondersteuning, geven advies en tonen de mogelijkheden die iemand heeft. De collega houdt de regie en bepaalt, blijft het bij een gesprek of wil hij of zij meer.”

Heeft u behoefte aan een gesprek met een vertrouwenspersoon? Op intranet kunt u onder de tegel ‘Personeel en Welzijn’ een overzicht vinden van alle vertrouwenspersonen.

Scroll naar beneden en kom meer te weten over het werk van de vertrouwenspersonen.

Tekst: Robert den Hartog | Foto’s: Paul Tolenaar

Miscommunicatie

Adjudant Jerry van Dam is vertrouwenspersoon. Hij volgde daarvoor een opleiding in 2019. Hij maakt soms heftige meldingen mee, maar dat is volgens hem gelukkig geen dagelijkse kost. Er zijn casussen die veel tijd kosten, maar het merendeel van de gesprekken is eenmalig. Daar is volgens hem een goede reden voor. “Veel conflicten ontstaan uit een misverstand, een miscommunicatie. Eén van de eerste adviezen die ik geef is het gesprek aan te gaan. Ik kan daar de handvatten en tools voor aanreiken en indien gewenst ook het gesprek met de collega voorbereiden en bijwonen, zonder me met de inhoud te bemoeien. Tot het probleem is opgelost, blijf ik beschikbaar. We zijn geen zorg- of hulpverleners, maar we verrichten zeker belangrijk werk. Soms is een probleem al na één gesprek uit de wereld en voorkom je dat iets blijft sudderen en uiteindelijk escaleert, met alle gevolgen van dien. Ook kan ik gevraagd en ongevraagd een commandant adviseren. Als ik merk dat er onrust op de werkvloer is, ga ik het gesprek met de leidinggevende aan, zodat hij of zij daar rekening mee kan houden en op kan acteren. Ik fungeer dan als een soort ‘thermometer’. Dit doe ik niet als ik iemand begeleid als vertrouwenspersoon - dit zou de vertrouwelijkheid in gevaar kunnen brengen - maar wel als ik signalen opmerk tijdens gesprekken bij de koffieautomaat.”

Arbeidsconflicten en pesten

In het Jaarverslag Integriteit van 2020 staat dat er bijna 90 meldingen van (defensie)collega’s zijn binnengekomen bij de vertrouwenspersonen van de KMar. Een aantal dat volgens Geerdink en Van Dam al een aantal jaren stabiel is. Het merendeel van de meldingen valt binnen de categorieën arbeidsconflicten en pesten. “Binnen arbeidsconflicten gaan de meldingen bijvoorbeeld over leidinggevenden die hun rol en taak niet goed uitvoeren. Pesten en treiteren is er in veel verschillende vormen. Soms is een grapje dat iemand maakt, niet eens bedoeld als pesten. Maar hoe is een 'grap' nou eigenlijk echt ontvangen? Betrokkenen maar ook naaste collega’s kunnen er erg onder lijden.” Wat er in de media heeft gespeeld over metoo heeft nog niet geresulteerd in meer meldingen bij de vertrouwenspersonen. “Dat zou je misschien wel verwachten, maar dat is niet het geval. Je merkt wel dat het onderwerp op de werkvloer speelt en dat collega’s erover praten. De kans bestaat dat een collega meteen naar de Centrale Organisatie Integriteit Defensie (COID) is gestapt om een klacht in te dienen. Daar hebben wij als vertrouwenspersonen geen zicht op.”

Adjudant Mustafa Bal, vertrouwenspersoon sinds 2005

“Ik ben van nature een voorvechter van rechtvaardigheid. Ik kan heel slecht tegen onrecht. Ik ben van Turkse komaf en moslim en heb net na de aanslagen op 9/11 en de moord op Theo van Gogh ook zelf momenten gekend dat ik behoefte had aan een vertrouwenspersoon. Om gewoon even met iemand te kunnen praten, die niet meteen een oordeel klaar had en waar je je niet tegen hoefde te verdedigen. Dat vormde mijn drive. Ik wilde iets voor andere collega's betekenen, er voor een ander zijn. Waarbij gezegd moet worden dat ik geen pleisters plak, maar vertel waar ze liggen. Ik adviseer, ondersteun en begeleid. Zo probeer ik de rots in de branding te zijn, de persoon op wie ze kunnen bouwen en die ze kunnen vertrouwen. Het is lastig aan te tonen welke meerwaarde je hebt. Het werk van een vertrouwenspersoon wordt ook niet altijd gezien. Collega’s beseffen niet altijd wat wij doen. Ze zien alleen dat je er een dag niet bent. Dat is weleens lastig. Het aantal meldingen zegt mij niet zo veel. Je probeert juist te voorkomen dat een probleem escaleert door simpelweg een gesprek te voeren en er voor iemand te zijn. Wij verrichten belangrijk werk. Collega's nemen immers niet zomaar contact met je op. Als ik dan achteraf hun waardering voel, haal ik daar veel energie uit."

Jannie Wijers, vertrouwenspersoon sinds 2020

"Ik merkte dat er best veel collega's zijn die conflicten hebben of ergens mee zitten, zowel persoonlijk als werkgerelateerd. En omdat betekenisvol en in verbinding zijn met een ander voor mij erg belangrijke waarden zijn, wilde ik graag vertrouwenspersoon worden. Mijn rol richt zich op het ondersteunen van collega's, een luisterend oor bieden, met ze meedenken en naast ze staan. Wat heeft een collega nodig en wat kan ik voor hem of haar betekenen. Als ik iemand dan kan helpen, geeft me dat voldoening, alhoewel ik soms nog meer zou willen doen. Maar dat is niet mijn rol. De meldingen die ik krijg gaan vaak over collega's die zich niet serieus genomen voelen door hun leidinggevende en over arbeidsconflicten. Dat zorgt voor spanningen en kan tot langdurig ziekteverzuim leiden. Dat vind ik schrijnend en onnodig. Ik adviseer dan ook altijd om met elkaar in verbinding te blijven, het gesprek aan te gaan en naar elkaar te luisteren. Wees er voor elkaar en voer een gesprek van mens tot mens. Op die manier los je in 9 van de 10 gevallen een probleem op. Dat maakt het leven en de samenwerking fijner en constructiever voor alle partijen. Iets dat we volgens mij allemaal prettig vinden."