Dit artikel hoort bij: KMarMagazine 05
Jubileum voor opleidingscentrum
Het is deze maand 75 jaar geleden dat de Koning Willem III-kazerne in Apeldoorn dé bakermat van de marechausseeopleidingen werd. En hoewel de kazerne qua uiterlijk misschien weinig is veranderd, hebben de ontwikkelingen binnen de poort zeker niet stil gestaan. Een sprong terug in de tijd.
In 1946-1947 telt de KMar meerdere opleidingsdepots: het Depot Apeldoorn in de Van Haeftenkazerne, en het Depot Nieuwersluis. Beiden voor de opleiding van beroepspersoneel.
Op de Koning Willem III-kazerne wordt in mei 1946 het Depot voor Dienstplichtige Marechaussees opgericht. In een paar maanden tijd worden dienstplichtigen hier klaargestoomd voor het militair politievak om te dienen in Nederlands-Indië.
Dit alles uiteraard met de nodige militaire discipline. Hygiëne, luxe en comfort? Welnee. De militairen in spé delen met 12 of 24 man een kamer. Toiletteren kan in een gebouw buiten, douchen gebeurt eens per week in een badhuis op vrijdagmiddag na de veldloop. Heen en weer pendelen naar huis is er niet bij. Op zaterdagmiddag rijdt er een militaire vrachtwagen voor om de club af te zetten op het station.
De kazerne zelf? Die ziet er nog nagenoeg hetzelfde uit als op die dag, 75 jaar geleden.
In 1948 komt er één Depot Koninklijke Marechaussee met de Koning Willem III-kazerne als hoofdlocatie. De kazerne geldt vanaf dat moment als de bakermat waar alle marechaussees worden opgeleid. Ook voor ceremonies en andere officiële aangelegenheden is de KWIII dé plek om samen te komen.
Het was dan ook vanzelfsprekend dat voor de poort van deze kazerne in 1949 het Marechausseemonument wordt opgericht ter nagedachtenis aan alle omgekomen collega’s.
Door naar de jaren 50 en 60. De Nederlandse krijgsmacht wordt opnieuw opgebouwd en begint langzaamaan weer vorm te krijgen. Het Depot op de KWIII-kazerne blijft tot 26 augustus 1967 bestaan. De naam wordt daarna veranderd in Opleidingscentrum Koninklijke Marechaussee.
De kazerne doet onder meer dienst als verkeersschool waar marechaussees voor zo’n beetje alles met wielen een rijbewijs kunnen halen. Decennialang zijn er ontelbare gele en blauwe papiertjes uitgegeven voor onder andere vrachtwagens, motoren, landrovers en jeeps. Begin 2000 worden de rijopleidingen centraal georganiseerd op het Opleidings- en Trainingscentrum Rijden (OTCRij) in Oirschot. De lege voertuigloodsen in gebouw 55 dienen tegenwoordig als les- en opslagruimten.
Op de KWIII bevindt zich tevens lange tijd de Rechercheschool waar beroepsmarechaussees met interesse in recherchewerk de fijne kneepjes van het vak leren. Dienstplichtigen met missie in het vooruitzicht krijgen hier in een verkort traject de basis onderwezen. Denk aan het maken van een gipsafdruk of het veiligstellen van sporen.
Door een reorganisatie gaat de Rechercheschool, tot dat moment gevestigd in gebouw 40, in 2004 ter ziele. Marechaussees met interesse in het vak worden vandaag de dag opgeleid op de Politieacademie in Apeldoorn.
Vrouwen worden tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog binnen de krijgsmacht veelal ingezet in ondersteunende functies als verpleegkundige, boekhoudster of typiste. Daar komt eind jaren 70 verandering in als in Nederland bij wet wordt bepaald dat vrouwen zonder onderscheid en op gelijke voet als mannen bij de overheid mogen werken. Dus: ook vliegen, varen en vechten.
Op het opleidingscentrum in Apeldoorn komen op 2 september 1979 de eerste vrouwen voor de rang van marechaussee op. Peloton 79-5 heeft de primeur. En dat was best even wennen.
Bij de vrouwenafdeling, op de zolder van gebouw 21, hing een groot bord met duidelijke tekst: de dames mochten niet in onderbroek en beha gezien worden. Ook in het badhuis werd een en ander aangepast. Na een korte gewenningsperiode verliep de samenwerking tussen mannen en vrouwen tijdens de opleiding volgens de instructeurs ‘hartstikke leuk’.
Eind jaren 80 wordt in de beroepsopleiding van de Marechaussee op theoretisch gebied steeds meer naar de politieopleiding gekeken. Na uitvoerig onderzoek volgt in mei 1984 de conclusie dat beide opleidingen gelijkwaardig zijn. Het resulteert erin dat marechaussees in spé, in het kader van dealvorming met de politie, extra theoretische lessen krijgen.
Een stevige basis voor een vergaande samenwerking met de politie in latere jaren, waardoor vele marechaussees voor bepaalde periodes werkzaamheden bij een politiekorps verrichten of bij een overgang naar de politie via een verkorte opleiding kunnen instromen.
Het is de afgelopen decennia in Apeldoorn een komen en gaan geweest van nieuwe collega’s en die trend lijkt zich, gelukkig, voort te zetten. De Koninklijke Marechaussee groeit nog altijd ontzettend hard en het huidige Opleidings-, Trainings- en Kenniscentrum Koninklijke Marechaussee (OTCKMar) kan uiteraard niet achterblijven.
Na een periode van ontwikkelen, slopen, bouwen en inrichten werd vorig jaar daarom het nieuwe ‘gebouw 46’ geopend. Een duurzaam, multifunctioneel lesgebouw dat plek biedt aan 800 tot 1.200 mensen. De grote transparante centrale hal is omringd door een collegezaal met 160 plaatsen, 30 leslokalen, een bibliotheek en ruim 170 flexwerkplekken voor instructeurs. Daarnaast heeft het nieuwe lesgebouw een ondergrondse parkeerkelder met 214 plaatsen.
In het masterplan van de renovatie van de KWIII kreeg het nieuwe pand overigens officieel het nummer 150, maar in de volksmond blijft het de oude vertrouwde '46’.
Meer weten over de geschiedenis van de KMar op de Koning Willem III-kazerne? In de traditiekamer in gebouw 42 zijn alle historische herinneringen bewaard en tentoongesteld. De kamer is vrij toegankelijk.
Check ook: https://magazines.defensie.nl/defensiekrant/2019/08/07_kazernenamen_08
Tekst: kapitein Charlotte Snel | Foto’s: korporaal Gregory Fréni, archief marechausseenostalgie.nl en NIMH
