Financieel rechercheren in de praktijk
Geld witwassen of verstoppen in vastgoed? Niets blijft geheim voor adjudant Amine en zijn collega’s van de Financiële Recherche van de Koninklijke Marechaussee. Hoe zij te werk gaan, legt Amine uit tijdens een workshop.
Een pakje peuken of een brochure vol peperdure sieraden. Voor adjudant Amine kan alles een aanwijzing zijn voor crimineel geld. "Nieuwsgierigheid, dat is waar het begint."
OM als klant
Zijn team bestaat uit 15 mensen die werken op meerdere locaties: Schiphol, Apeldoorn, Eindhoven en Rotterdam The Hague Airport. Zelf werkt hij nu 12 jaar als financieel rechercheur. “Het Openbaar Ministerie, de militaire kamer en het Landelijk Parket zijn onze grootste ‘klanten’”, vertelt Amine.
Zijn werk begint bij iemand die een strafbaar feit begaat. “Neem bijvoorbeeld een zaak als mensensmokkel. Een crimineel verdient hier geld aan, misschien wel € 2.000,- per keer.” Razendsnel tekent hij het kasboekje van de smokkelaar op met daarin het ‘wederrechtelijk verkregen voordeel’: “Het is aan ons om uit te zoeken wat de crimineel zou hebben verdiend aan het strafbare feit.” Dat belandt in een zogenoemde ontnemingsrapportage. De strafrechtelijke procedure is dan in volle gang. Aan de rechtbank om te bepalen hoeveel de crimineel moet terugbetalen en of er beslag wordt gelegd op zijn bezittingen.
Dat klinkt abstract. Als iemand die met een vergrootglas door bergen cijfertjes spit. Het tegendeel blijkt waar. Hoe de financiële speurders te werk gaan laat Amine zien tijdens een workshop voor de Europese politieacademie CEPOL.
CEPOL
De Europese politieacademie CEPOL organiseert workshops en cursussen voor politiediensten in Europa. Criminaliteit stopt immers niet bij de grens. Tijdens de bijeenkomst in Hoofddorp waren politiediensten van 21 verschillende landen vertegenwoordigd.
Van biljet tot beschreven servet
Op een hotelkamer in Hoofddorp stalt hij een berg spullen uit. Bonnetjes van tankstations. Folders van vakantieparken. Een USB-stick. De deelnemers van de workshop krijgen de opdracht op zoek te gaan naar aanwijzingen van crimineel verkregen gelden. “Yeah!” klinkt het al snel, als een deelnemer een flinke stapel nepbiljetten vindt. Maar de zoektocht gaat verder dan enkel het speuren naar contanten, vertelt Amine.
Alle items op de kamer kunnen voor de adjudant een aanleiding zijn voor onderzoek. Neem een pakje sigaretten. “Door het Libanese opschrift hebben wij de mogelijkheid een gerechtelijk verzoek in te dienen bij de Libanese overheid. Heeft de verdachte een bankrekening in het land? Een lap grond? Vastgoed? Allemaal posten waar het criminele geld in kan zitten.”
Als een ware Sherlock Holmes loopt hij door de ruimte. Een fles whisky: “Laat iets zien van een bepaalde levensstijl. Maar is ook waardevast en daarom een goede investering.” Een simpele campinggids: “Blader er doorheen! Soms zie je dat er iets in geschreven is of dat er een camping is omcirkeld. Voor je het weet, vind je een vakantiehuisje gekocht van crimineel geld.” Een half bankbiljet: “Vaak een signaal van het zogeheten Hawala-bankieren, een informeel banksysteem.”
Blijven ontdekken
Een ding is zeker: Amine houdt van speuren. Overigens is het bewijs lang niet altijd fysiek te vinden. Een goed voorbeeld daarvan zijn cryptocurrency: digitale munteenheden. Dus geen geld in biljetten of omgezet in steen, maar verstopt in een digitale wallet. “Criminelen zijn inventief. Aan ons om altijd op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen en ons daarin te specialiseren.”
Altijd het naadje van de kous willen weten, zorgt ervoor dat je op bijzondere zaken stuit. Een aantal jaar geleden kwam de financieel rechercheur een huis binnen dat vol lag met treinkaartjes. Ouderwetse gele tickets. Amine vertrouwde het niet en ging struinen. “Bleek dat de persoon mannen liet rondlopen op grote stations. Die kochten een kaartje als een trein vertraging had, zodat de crimineel geld kon terugvragen via NS. Duizenden euro’s had hij er mee verdiend.” Maar het signaal kan ook kleiner zijn. Zoals een paar weken geleden, toen zijn collega’s een automobilist aanhielden met een teddybeer op de achterbank. “Die bleek vol te zitten met contanten.”
Alarmbel
Noem het een onderbuikgevoel of gezonde achterdocht. Het pakt niet onverdienstelijk uit. Het bedrag dat de financieel rechercheurs van de KMar afgelopen jaar in totaal berekend en in beslag genomen hebben overstijgt de 3 miljoen. “Ik heb echt het gevoel dat je als financieel rechercheur het verschil kan maken tijdens een strafproces, door het criminele geld zichtbaar te maken.”
Maar dat kan hij niet alleen. Want voordat hij zijn werk kan doen, moet er ergens een alarmbel afgaan. Een onverklaarbare hoeveelheid contant geld, een opvallend extravagante levensstijl. Geen opsporing zonder handhaving of intelligence. Financieel gewin ligt aan de basis van bijna alle vormen van criminaliteit. Elke KMar-medewerker kan het verschil maken om een verdachte activiteit aan het licht te brengen.
“Financieel onderzoek kan gebeuren in alle lagen van de KMar. Al is het maar door eens kritisch te kijken naar een bankafschrift dat je onder ogen krijgt. Bewustwording en toch weer die nieuwsgierigheid. Wat voor bedrijf is dit, waar gaat het geld naartoe? Natuurlijk kan je altijd iets over het hoofd zien, maar hoe meer kritische ogen kijken…”
