Hoe handel je als marechaussee in het heetst van de strijd? Als er levens op het spel staan of chaos overheerst. In deze rubriek vertellen collega's over zo'n moment tijdens de dienst. Een moment waarbij het er echt op aankomt.
Het is de nacht van 1 januari 2016 als een grote groep demonstranten zich bij het Justitieel Complex Schiphol verzamelt. Niks nieuws, weet luitenant-kolonel Jan Trompert die piketdienst heeft als coördinerend leidinggevende Schiphol. Voorgaande jaren werd er ook gedemonstreerd en dat verliep vreedzaam.
Maar dit jaar wordt de sfeer snel grimmiger. De demonstranten bekrassen auto’s, bekladden gebouwen en weigeren zich te identificeren. De ME komt ter plaatse om de Marechaussee te ondersteunen en uiteindelijk worden 107 demonstranten aangehouden. Trompert activeert de Staf Grootschalig en Bijzonder Optreden (SGBO). Een flexibele organisatie die bij een crisis of groot incident de inzet aanstuurt en coördineert.
Een SGBO starten is niet zomaar iets. Was dit een moeilijke beslissing?
"Het begon behoorlijk uit de hand te lopen. Toen ik arriveerde op de Koningin Máximakazerne, kwam net de eerste bus met 50 aangehouden demonstranten de kazerne oprijden. Nog eens 57 demonstranten werden in een tweede bus gedreven en ook aangehouden. Niemand wilde zich identificeren. Wij wilden van iedereen foto’s en vingerafdrukken, zodat we later de daders van vernielingen aan videobeelden konden linken. Een SGBO start je niet dagelijks en het is iets om goed over na te denken. Als bijvoorbeeld een incident zo groot wordt, dat de operationeel leidinggevende het met de eigen middelen niet af kan, kies je voor een SGBO. In dit geval was het een voor de hand liggend besluit, gezien het aantal aanhoudingen."
‘Niemand wilde zich identificeren’
Hoe gaat een SGBO opstarten in zijn werk?
"Het werkt als een soort ‘knoppenmodel’. Je hoeft niet altijd op alle knoppen te drukken, je vraagt alleen de mensen die je nodig hebt. Dat verschil per incident. Je stelt jezelf de vraag: welk team heb ik nodig om het probleem op te lossen? Ik koos voor het hoofd Ordehandhaving, hoofd Opsporing, hoofd Informatie en hoofd Ondersteuning. Met mij erbij als algemeen commandant SGBO maakt dat 5 man."
Wat doet de SGBO?
"Het is een steunorganisatie die veel werk opvangt, zodat de mensen in de operatie zich kunnen richten op hun eigen taak. Hoofd Ondersteuning zorgde bijvoorbeeld voor extra cellenbussen. Op de kazerne zijn 12 ophoudruimtes, maar waar laat je 107 verdachten? Die moesten ook allemaal gehoord worden, dus lieten we extra rechercheurs van het Rechercheteam Drugsbestrijding komen. Ook vroegen we steun van de brigade Grensbewaking. Het mooie is dat hier veel opsporingsambtenaren en executieve marechaussees werken, zij zijn flexibel inzetbaar, ideaal bij dit soort incidenten. Met een SGBO krijg je van alle kanten medewerking. Dat is de kracht van deze constructie. In de dagelijkse praktijk loop je nog wel eens tegen procedures aan die traag verlopen, maar zodra je een SGBO activeert, vallen die weg."
‘Dit soort incidenten komen met een bepaalde spanning, maar het is ‘mooie’ spanning’
Hoe verliep de rest van de nacht?
"We hebben veel informatie verzameld. We weten wie er bij waren, wat ze aanhadden, en wie de raddraaiers waren. Ook hebben we een duidelijk signaal naar deze demonstranten afgegeven dat je je niet zomaar kunt misdragen. Daar ging het ons om. Het hele team was gedreven om deze situatie goed af te wikkelen, dat is mooi om te zien. Dit soort incidenten komen met een bepaalde spanning, maar het is ‘mooie’ spanning. Hier doe je het voor. Dit maakt werken voor de KMar interessant en leuk."
‘We hebben dit in Nederland erg goed georganiseerd’
Terugkijkend, was je goed voorbereid op deze rol?
"Ja, dankzij opleiding en ervaring. Tijdens MH17 had ik ook dienst en werd er een SGBO opgestart, het was voor mij dus niet de eerste keer. We hebben deze crisisstructuur in Nederland erg goed georganiseerd. Een SGBO kost capaciteit en geld, mensen moeten piketdiensten draaien, maar bij een groot incident bewijst het zijn waarde en laat het de professionaliteit van de KMar zien."
Ben of ken jij een collega die iets bijzonders heeft meegemaakt tijdens de dienst? Een moment waarbij ‘het erop aankwam’? Laat het ons weten via kmarmagazine@mindef.nl.
