BST: 'Een hele verantwoordelijkheid'

Screener, debriefer en documentexpert op Chios

Behalve de ondersteuning van grensbewakingstaken op land en zee bekleedt het Border Security Team op het Griekse eiland Chios sleutelposities bij de registratie en identificatie van migranten. De marechausseebijdrage in dat proces bestaat grofweg uit 3 taken. Adjudanten John (debriefer) en Omar (screener) en wachtmeester-1 Davy (documentexpert) vertellen over hun ervaringen in de centrale opvanglocatie.

'Voorkomen dat je verkeerde beslissingen neemt'

"Ondervoede kinderen, mensen in natte kleding… Je blijft professioneel, maar het maakt je van binnen wel verdrietig. Je probeert de migranten die voor je zitten op hun gemak te stellen. Kinderen geef je een snoepje, je glimlacht en neemt het formuliertje aan waarop ze hun persoonlijke gegevens en land van herkomst hebben geschreven. Je legt ze met behulp van een tolk uit waarom ze tegenover je zitten en wat jij van ze wilt weten.

De screener heeft als taak te bepalen wat de nationaliteit is van een migrant. Kloppen de gegevens die ze overleggen en spreken ze de taal? Als ze een paspoort of ID-kaart bij zich hebben geeft dat al enig houvast. Bij migranten zonder documenten gebruiken we het handgeschreven formuliertje als startpunt. Als iemand beweert dat hij bijvoorbeeld uit Damascus komt, stellen wij hem vragen die een gemiddelde inwoner van die stad zonder problemen moet kunnen beantwoorden.

Als een migrant de vragen niet kan beantwoorden, ga je twijfelen en probeer je achter de juiste nationaliteit te komen. Soms stuur je ze weg en geef je ze wat extra bedenktijd. Als je de juiste vragen stelt en de persoon tegenover je voelt dat het geen zin meer heeft, vertelt hij vaak toch wel uit welk land hij komt. Dan kan hij zijn weg in het registratieproces verder vervolgen. Als je toch nog twijfelt over de nationaliteit van een persoon, kun je een debriefer inschakelen.

Tijdens onze dienst proberen we af en toe rust te pakken. Je moet je soms echt weer even opladen. Dus als er na mijn proces een rij begint te ontstaan bij de volgende tafel, lassen wij een pauze in. Je moet voorkomen dat je niet meer scherp bent en daardoor verkeerde beslissingen neemt. Je beslist namelijk wel over de toekomst van de mensen die tegenover je zitten. Kunnen ze asiel aanvragen of moeten ze de EU binnen 30 dagen verlaten? Jij bepaalt mede wie erin komt, dat is een hele verantwoordelijkheid."

'Je bent op je hoede'

"Normaal gesproken werk ik bij de brigade Limburg-Zuid aan de grens. In Nederland selecteer ik zelf de mensen die ik wil controleren. Op Chios is het anders. Geen 'normale' Duitse en Belgische paspoorten, maar vooral documenten uit Syrië, Afghanistan en Irak. Ik ben in de centrale opvanglocatie de rechterhand van de screener. Terwijl de screener de migranten interviewt en hun nationaliteit probeert vast te stellen, controleer ik hun identiteitsdocumenten…. als ze die hebben.

Zodra het hek open gaat en een migrant richting onze tafel loopt om te worden geïdentificeerd, begin ik al met profilen. Ik probeer in te schatten uit welk land iemand komt en welke documenten hij of zij bij zich kan hebben. Je bent op je hoede. Migranten met valse documenten hebben toch iets te verbergen. Het is mijn taak om valse of vervalste paspoorten en ID-kaarten te onderscheppen. Ook probeer ik migranten, die als look-a-like met een document van een ander Europa in willen, te onderkennen.

Wij moeten voorkomen dat migranten onder een valse naam en nationaliteit worden geregistreerd en daarna verder reizen in Europa. Door de documentenopleiding die ik heb gevolgd ben ik in staat om alle documenten op echtheid te controleren. Daarnaast houd ik de alerts bij voor de laatste informatie op vervalsingsgebied. Ook hier op Chios heb ik de beschikking over de nodige middelen om de echtheid van een document vast te kunnen stellen. Als een document niet klopt, dragen we de houder en het document over aan de Griekse autoriteiten.

Het aantal onderkende valse en vervalste documenten of look-a-likes verschilt per dag. Dit hangt ook af van het aantal migranten dat op een dag op Chios aankomt en de samenstelling van de groepen. Soms zijn alle documenten in orde. Het gebeurt ook dat er met 30% van de identiteitspapieren iets aan de hand is. Je moet dus altijd scherp blijven om de juiste beslissing te kunnen maken."

'Niet klakkeloos interviewen'

"Een enkele keer duurt een debriefingsgesprek wel 3 tot 4 uur. En dat soms 3 keer op een dag. Onze inzet op Chios is geen missie, maar het is wel net zo zwaar. Je moet als debriefer continu scherp blijven. Je voert in de centrale opvanglocatie namelijk een extra screening uit bij migranten en probeert er met behulp van een tolk achter te komen wat de achtergrond van een migrant is. Waarom komt iemand naar Europa en heeft de persoon in kwestie geen kwade bijbedoelingen? Extra diepgang dus.

Ik debrief niet om het debriefen. Je pikt echt die migranten eruit bij wie jij of collega's van het BST twijfels hebben over hun bedoelingen of die ons belangrijke informatie kunnen geven over de mensensmokkelnetwerken met wie ze in aanraking zijn gekomen. Het selectieproces begint al op het moment dat de migranten net aan land komen. We kijken bijvoorbeeld goed naar het gedrag van mensen. Observeren en reageren dus.

Als debriefer moet je de juiste vragen stellen op het juiste moment en niet iemand klakkeloos interviewen. Je moet op de hoogte zijn van wat er in het Midden-Oosten speelt. Soms vraag je je wel eens af: 'wat moet ik hier mee'. Het zijn intensieve gesprekken. Maar ik vind echt dat we als Border Security Team in Griekenland een positieve bijdrage leveren. Alle migranten reizen vanuit Chios door naar Athene, maar iedereen die hier de EU binnenkomt, wordt geregistreerd.

De informatie die ik verzamel, verwerk ik in rapportages voor Frontex. Verdachten draag ik over aan de Grieken. We hebben resultaten geboekt. Zo zijn we op een aantal Noord-Afrikanen gestuit die via Turkije reisden. Ik heb zelf ook mensensmokkelaars onderkend en gesproken met mensen die uiteindelijk niet voor de oorlog bleken te zijn gevlucht."