Tekst kapitein Klaas Daane Bolier
Foto John van Helvert, sergeant-majoor Arnoud Schoor (video) en Corina van Marm (montage)

Kijk mee bij een certificering van explosievenspeurhonden (video)

Vracht die door de lucht gaat, wordt al jarenlang onder andere gecontroleerd door explosievenspeurhonden van beveiligingsbedrijven. Een tijdrovend klusje want een vrachtwagenlading controleren, kost al gauw een uur. Dat kan nu ook sneller dankzij een nieuwe vinding, mede mogelijk gemaakt door de afdeling Handhaving en Toezicht van de Koninklijke Marechaussee.

Kapitein Hans de Best, toezichthouder bij afdeling Handhaving en Toezicht.

De afdeling Handhaving en Toezicht is de toezichthouder beveiliging burgerluchtvaart en de schakel tussen de particuliere beveiligingsbedrijven, luchthavens en de instantie verantwoordelijk voor de veiligheid in de luchtvaart, de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). De afdeling speelde een belangrijke rol bij de ontwikkelingen binnen de luchtvrachtcontrole. Kapitein Hans de Best, toezichthouder bij de afdeling Handhaving en Toezicht, legt uit.

"Jarenlang gebeurde de controle van luchtvracht door honden op dezelfde manier. Een speciaal opgeleide speurhond gaat al snuffelend door de lading op zoek naar verdachte luchtjes. Als hij iets verdachts ruikt, gaat hij zitten. Deze werkwijze staat bekend als free running. Een prima systeem, maar ook tijdrovend. De vracht moet zodanig neergezet worden dat de hond overal bij kan en daarna weer ingepakt worden.

Nu is er ook REST (Remote Explosive Scent Tracing), een van oorsprong Zuid-Afrikaanse uitvinding, waarmee een vrachtwagenlading in 10 minuten kan worden gecontroleerd. REST werkt eigenlijk met een soort stofzuiger. Je hangt een slang in de achterkant van een vrachtwagen en die zuigt de lucht uit het voertuig door filters. Die filters laat je vervolgens aan de hond ruiken. De hele lading is gecontroleerd zonder dat je die hoeft uit te pakken. Dat scheelt natuurlijk een hoop tijd en dus geld.

Het is nu in een paar zinnen verteld, maar eenvoudig ging dat niet. Het bestaande systeem was verre van volmaakt. Een Nederlands bedrijf heeft het concept opnieuw opgepakt en ontwikkeld tot een betrouwbare methode. Het heeft jaren geduurd voordat het aan de veiligheidseisen voldeed.

De geur van explosieven. Dat is waar het allemaal om gaat.

Toen dat het geval was, is het systeem getest door de Transportation Security Administration (TSA), de Amerikaanse instelling die over de luchtvaartveiligheid in de Verenigde Staten gaat. Zij moesten hun goedkeuring geven, anders komen middels REST gecontroleerde goederen de VS niet binnen. In 3 weken tijd zijn er 1.500 testen gedaan en daarna waren ze akkoord. Wij hebben daarbij gefaciliteerd met collega's, testlocaties en te controleren luchtvracht.

Inmiddels zijn Amsterdam en Parijs de enige luchthavens in Europa die gecertificeerd zijn voor REST. Dat is natuurlijk erg goed voor de BV Nederland. Ik ben er best trots op dat wij als KMar daar ons steentje aan hebben bijgedragen."

spacer2

Wat doet de afdeling Toezicht en Handhaving?

Je kent het wel. Het 'gedoe' bij de veiligheidscontroles op een luchthaven als je gaat vliegen. Alles uit je zakken. Schoenen uit. De metaaldetector die toch altijd nog gaat piepen. Je flesje water dat in de prullenbak verdwijnt. In de krochten van de luchthaven ondergaat je ruimbagage eenzelfde strenge controle. Hoewel soms irritant, het zorgt er wel voor dat je veilig het luchtruim in kunt.

Draaiboek

Maar veiligheidscontroles kunnen nog zo streng zijn, als er gaten in het systeem zitten, heeft het allemaal weinig zin. Juist daarom is er de afdeling Handhaving en Toezicht. "Wij kijken naar alle aspecten met betrekking tot de veiligheid", zegt kapitein Hans de Best, toezichthouder bij de afdeling. "Wij proberen als test wapens aan boord van vliegtuigen te smokkelen, doen inspecties bij bedrijven die luchtvracht verzorgen, screenen het beveiligingspersoneel op de luchthavens enzovoort."

Buitenlands bezoek: De afdeling Handhaving en Toezicht is ook verantwoordelijk voor de certificering van de explosievenspeurhonden van particuliere beveiligingsbedrijven. Deze explosievenspeurhonden controleren de luchtvracht op de Nederlandse vliegvelden. Deze certificering is in ieder Europees land weer anders geregeld. De NCTV is voorzitter van de Explosive Detection Dogs (EDD)-studygroup. De afdeling heeft de rol van operationeel expert. Deze studygroup probeert tot eenzelfde Europese certificering te komen, van gelijkwaardige kwaliteit. Het nu ontwikkelde protocol voldoet goed en vandaar dat tijdens de laatste certificering een flinke buitenlandse delegatie naar Amsterdam is gekomen. Doel was om te kijken of het protocol een blauwdruk zou kunnen vormen voor een Europese certificering.

En hoewel de afdeling onderdeel is van de KMar functioneert ze als het uitvoerend orgaan van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). De Best: "De NCTV is verantwoordelijk voor de beveiliging burgerluchtvaart. Zij geven de richtlijnen uit waar de beveiliging, die vanuit de nationale en internationale (luchtvaart-) regelgeving is opgedragen aan luchthavenexploitanten, luchtvaartmaatschappijen en verschillende entiteiten binnen de luchtvrachtketen, aan moet voldoen. Vervolgens stellen de luchthavens zelf een beveiligingsplan op en dienen dat in bij ons. Iedere luchthaven is anders dus er is geen groot draaiboek waar alles in staat. Wij kijken dan of het afdoende is en leiden het met ons advies door aan de NCTV."

Het werk van de afdeling Handhaving en Toezicht is anders dan dat van andere KMar-eenheden, vindt De Best. "Wij zijn minder politieagent, delen geen bonnen uit. Bij ons staat het stoplicht altijd op oranje. Halen de luchthaven en particuliere bedrijven op deze manier de doelstellingen op het gebied van veiligheid? Dat is de vraag die wij moeten beantwoorden." Ook al schrijven de toezichthouders dan geen bonnen, tandeloos zijn ze zeker niet. "Als de luchthavens hun beveiliging niet op orde hebben, kunnen ze onder bestuursdwang geplaatst worden, net zolang totdat het wel klopt. Het moet gewoon goed geregeld zijn, punt. Daarvoor staat er teveel op het spel."

Bekijk de certificering van explosievenspeurhonden van particuliere beveiligingsbedrijven.