70 jaar luisteren

Adviseur, bemiddelaar en wandelend geweten

Direct na de Tweede Wereldoorlog zag het instituut Inspecteur Generaal der Krijgsmacht (IGK) het levenslicht. De functie leek als een maatpak gecreëerd voor prins Bernhard. Zo bleef de ‘veteraan der veteranen’ na de oorlog betrokken bij de krijgsmacht, zonder dat hij er een officiële functie bekleedde. Zijn missie en die van zijn opvolgers: het oor te luisteren leggen en achterhalen wat er speelt bij de troepen, de veteranen en – inmiddels ook – de reservisten.

Luisteren

Luitenant-generaal Bart Hoitink is op dit moment IGK. Hij is één jaar in functie en constateert dat er nog steeds op het hoogste dek behoefte is aan ongefilterde informatie over wat er leeft op de werkvloer. “Daarom bezoek ik 2 à 3 keer per week onze eenheden; niet alleen de operationele, maar ook de ondersteunende, in binnen- en buitenland. We kunnen helaas niet alle problemen oplossen, maar ik vind het een groot compliment als mensen achteraf zeggen dat er écht naar ze geluisterd is. Dat dient maar 1 doel: de minister van Defensie onafhankelijk inlichten over wat mensen bezighoudt. Dat gebeurt met formele rapportages, maar ik praat ook regelmatig met de minister over allerlei zaken die het personeel bezighoudt. Via de operationele lijn komt die informatie ook door, maar die lijn loopt naar de Commandant der Strijdkrachten. Als IGK werk ik vooral achter de schermen en probeer ik, samen met commandanten en directeuren, naar oplossingen te zoeken.”

Pioniersschop

De onafhankelijke positie van de IGK maakt hem ook tot een ideale bemiddelaar. Daar wordt honderden keren per jaar gebruik van gemaakt. In 2013 waren er bijvoorbeeld 485 hulpvragen; in 2014 iets minder. “Mensen lopen nog wel eens tegen zaken aan in een sollicitatieprocedure of ze krijgen geen medaille, toelage of cursus toegewezen. Het kan ook zijn dat iemand in een conflictsituatie verkeert met zijn leidinggevende. Dan gaan wij een gesprek aan. Het gaat dan om bemiddeling, geen belangenbehartiging. Via bemiddeling kunnen we veel oplossen; daar hebben we geen pioniersschop bij nodig om mensen uit te graven. In dat opzicht is onze kantoorlocatie ideaal, deze biedt veel rust.” Dit laatste komt eveneens goed uit wanneer veteranen op gesprek komen over erkenning en waardering. “Regelmatig vinden hierover besprekingen plaats. Ook mag ik geregeld, namens de minister van Defensie, aan iemand een medaille uitreiken.” Daarmee stipt Hoitink de volgende rol van de IGK al aan: die van Inspecteur der Veteranen. Dat zijn er zo'n 117.500.

Goede banden

Als Inspecteur der Veteranen is de IGK tevens ombudsman voor alles waar oud-strijders en actief-dienenden met een veteranenstatus tegenaan lopen. Zo bont als prins Bernhard zal de generaal het niet maken, merkt hij op. “Het gebeurde wel dat de prins een burgemeester persoonlijk opbelde als hem ter ore kwam dat een veteraan geen huurhuis kon krijgen. En dan werd het geregeld.”

Toch zijn goede banden met de buitenwacht belangrijk, benadrukt Hoitink. “Een voorbeeld: voor een militair van 24 was het lastig om een goede hypotheek te krijgen, omdat hij een tijdelijk contract had. Of hij ging meer premie betalen óf het hypotheekbedrag viel lager uit. Dus heb ik de banken uitgenodigd en verteld dat dit niet hoort bij maatschappelijk verantwoord ondernemen. Hoe kun je zo’n jongen – nota bene Afghanistanveteraan – een poot uitdraaien terwijl hij ook nog zeker 11 jaar werk heeft!? Voor zulke argumenten zijn ze dan toch ontvankelijk.”

17 miljoen anjers

Ook met andere sectoren wordt hard gewerkt aan een goede verstandhouding, zodat (oud) Defensiemedewerkers ervan kunnen profiteren. “Soms kloppen zakenmensen ook zelf aan; neem nou Jasper Schoenmakers. Hij raakte geïnspireerd door een verhaal van een invalide geraakte Amerikaanse militair die toch een florerend bedrijf wist op te bouwen. Hij vroeg of hij iets voor onze veteranen kon doen. Inmiddels heeft hij met anderen de stichting Onbekende Helden opgericht, om veteranen te helpen van werk naar werk. Hij heeft binnen de VANAD-groep in de ICT-sector 10 plaatsen ingeruimd voor veteranen. Een geweldige erkenning, toch? En erkenning leidt tot draagvlak. Ik merk dat het nationale gevoel over veteranen verandert, ten goede. Mijn droom is dat er in 2017 17 miljoen witte anjers gedragen worden. Vooruit: 10 miljoen vind ik ook goed. Die anjers moeten toch gewoon op de toonbank staan, kruideniers, bouwmarkten en tankstations?”

Brugfunctie

Wat zijn verder nog de hoop en verwachtingen van Hoitink voor de komende periode? Los van erkenning voor veteranen hecht hij er ook aan dat de reservisten meer op waarde geschat worden. Aangezien de IGK tevens Inspecteur der Reservisten is, mag dit geen verrassing heten. “Zelf hebben wij behalve 8 stafofficieren ook 5 reservisten in dienst; zij assisteren ons bij alles wat wij doen. Zo gaan zij gesprekken aan met mensen uit het bedrijfsleven, waarin ze zelf ook werkzaam zijn. Reservisten hebben een belangrijke brugfunctie. Ook zo creëer je draagvlak.”

Schudden aan de boom

Los van de belangenbehartiging houdt de IGK ten slotte vooral oog voor zijn rol als wandelend geweten binnen Defensie. “Vanuit een situatie waarin we vooral constateerden en rapporteerden, vragen we nu ook nadrukkelijk om interne verantwoording door de eenheden. Komt er geen verandering, dan schudden we harder aan de boom. Pas als iets is opgelost, sluiten we het dossier. Tegelijkertijd moeten we er samen alles aan doen om onheil in de toekomst te voorkomen. Dus vragen we ons nadrukkelijk af: waar ligt de ‘Chroom-6’ van vandaag?”