‘Niet verslappen, jongen’

Lessen voor grensverleggers tijdens slotsymposium landmachtjubileum

Niet iedereen is een kantoorslaaf met reguliere werktijden en een vaste stek. Sommigen reizen de wereld rond en werken onder de meest extreme omstandigheden. “Creëer orde in de wanorde.”

Wat hebben een commando van de landmacht, een verpleegkundige bij Artsen zonder Grenzen en en een manager geofysische operaties bij Shell gemeen? Op het eerste oog vrij weinig, in ieder geval niet vakinhoudelijk. Maar wie uitzoomt, ziet wel overeenkomsten. De voornaamste is toch wel dat alle drie mentaal en fysiek het uiterste van zichzelf vragen, vaak in barre omstandigheden.

Tijdens het symposium ‘Grensverleggen…is logisch’, de finale van het 200-jarig jubileum van de landmacht, kwamen hun verhalen uitgebreid aan bod. Bezoekers konden vorige week donderdag luisteren naar de Ridder Militaire Willems-Orde majoor Gijs Tuinman, die is onderscheiden voor zijn heldenmoed in Afghanistan. Verder vertelde Ronald Kremer van Artsen zonder Grenzen (AzG) zijn verhaal. Hij streed in West-Afrika tegen ebola. Eddie Siemerink is manager geofysische operaties. Voor Shell dompelt hij zich onder in de meest afgelegen oorden op zoek naar bodemschatten.

Uit hun verhalen zijn lessen te leren voor mensen die in extreme gebieden (gaan) werken. Hieronder een bloemlezing.

Creëer een veilige haven.

Of het nu gaat om de warme, tropische hitte in de oerwouden van het Afrikaanse Gabon of de krakende, bijtende kou op de Siberische toendra, een mens moet zich kunnen terugtrekken en op adem komen. “Alles begint met een veilige haven”, zegt Eddie Siemerink. De kampen van hem en zijn collega’s staan alle uithoeken van de aarde en zijn zeker een maand self supporting. Dat geldt niet alleen voor het eten, maar ook voor brandstof. “Maar ook om communicatiemiddelen, een kantine en kliniek in ons geval. Je moet er kunnen leven.”

Blijf scherp en alert.

“Wanneer ik weer eens weg ga, zegt mijn vader tegen mij: ‘niet verslappen, jongen’”, vertelt Kremer van AzG. Hierin schuilt een prangend advies, want gewenning is gevaarlijk. De dreiging van een aanval, werken in verstikkende veiligheidspakken, wie zoiets elke dag, keer op keer doet, kan gewend raken. “Het risico bestaat dat je iets te licht gaat opvatten”, zegt Kremer. “Dat je minder goed oplet.” Juist dan neemt het risico exponentieel toe, je gaat net iets langer door, denkt qua veiligheidsvoorschriften: “Ah, laat nu maar even zitten, gaat toch nooit fout.” Juist dan kan het noodlot toeslaan. Kremer: “Als ik dat risico aanga, loopt ineens iedereen risico. Dat geldt niet alleen voor mijn collega’s, de patiënt is daar ook de dupe van.”

Houd het hoofd koel…

Kogels slaan links en rechts in, het is een chaos. Gijs Tuinman zoekt tijdens een vuurgevecht in de Afghaanse provincie Uruzgan dekking in een irrigatiekanaal. “Je moet het initiatief herpakken, Gijs”, verwoordt hij zijn gedachten van toen. “Het plan werkt niet. Dus creëer orde in de wanorde, wat zijn mijn alternatieven?” 

Angst is geen goede raadgever, zegt Tuinman. In extreme omstandigheden geldt het motto: ken uzelf. “Eigenlijk moet je bij iedere beslissing een soort wantrouwen inbouwen, om te voorkomen dat je in je eigen valkuilen stapt”, aldus de majoor. “Het is normaal om bang te worden, maar daar moet je zo snel mogelijk uit kruipen en perspectief creëren.”

… en het hart warm.

Zoek een team bij elkaar van betrouwbare mensen. Ook een gelauwerde commando als Tuinman kan niet zonder zijn collega’s. Zij helpen hem er doorheen, soms met een relativerende grap in de hitte van de strijd. Zoek ook een diverse club bij elkaar, is het advies van Siemerink. Een groep vol haantjes en roekelozen is een enkeltje richting afgrond. Nee, zorg voor mannen en vrouwen, zakelijke en sociale mensen. “Voor mij is een kamp zonder vrouwen ondenkbaar”, zei Siemerink. “Mannen gingen zich voorzichtiger en aangenamer gedragen.” En zorg ervoor dat het thuisfront er goed bij zit, zorg voor contact met de familie, benadrukt de Shell-manager. Zit iemand niet lekker in zijn vel, praat met hem of haar. “Heb aandacht voor anderen, dat houdt de sfeer goed.”