Tekst Arno Marchand
Foto Phil Nijhuis

Helikopters verkocht, civiele organisatie neemt taken over

x
Afscheidsvlucht van de laatste AB-412 van het 303 Squadron. Foto: John van Helvert

Met de uitreiking van de Erepenning Luchtmacht, bijbehorend erekoord en oorkonde kwam op 15 januari na 55 jaar een einde aan het 303 Search and Rescue (SAR) Squadron. Op de vliegbasis Leeuwarden gaf de laatste squadroncommandant de vlag van de eenheid terug aan de Commandant Defensie Helikoptercommando. Hij leverde op zijn beurt de vlag in bij de Commandant Luchtstrijdkrachten, luitenant-generaal Sander Schnitger.

De luchtmachtcommandant sprak het personeel van het 303 Squadron toe als helden, “omdat de definitie van dit begrip volgens de Dikke van Dale zeker op jullie van toepassing is. Leden van de SAR weten wat dienstbaarheid betekent. Zij hebben een groot gevoel voor de medemens.” De feiten ondersteunen dit: in ruim 55 jaar redde het squadron bijna 5500 mensen het leven. Schnitger: “De toekenning van het erekoord, als eerste aan een squadron in plaats van een persoon, geeft dan ook uiting aan het diepe respect en waardering die er voor jullie is. Niet alleen binnen de luchtmacht maar zeker ook namens de Waddeneilanden en de Commissaris van de Koning. Daarom zeg ik tegen u: tige tank.”

x
Het 303 Search and Rescue Squadron is opgeheven. C-LSK Schnitger heeft zojuist de vlag in ontvangst genomen van commodore Jan-Willem Westerbeek, Commandant Defensie Helikoptercommando. Hij ontving de vlag van de laatste commandant 303 Squadron, rechts van hem. Foto John van Helvert
x
De laatste commandant van het 303 SAR Squadron, majoor Ed Scherpenzeel: "Trots dat ik commandant van dit personeel mocht zijn."

Van vlucht naar squadron

In maart 1959 start de SAR-vlucht met 6 Alouette II’s op de (voormalige) vliegbasis Ypenburg met een detachement op Terschelling. Van december 1960 tot en met september 1962 heeft de eenheid ook 2 toestellen geplaatst in Nederlands Nieuw Guinea. In 1967 nemen 5 Alouette III ‘s de taken over en een jaar later verhuist de vlucht naar de (voormalige) vliegbasis Soesterberg. Vanaf 1977 is Leeuwarden de thuishaven – sinds 1994 voor de drie Agusta Bell AB-412’s. Door de groei van het personeelsbestand wordt de vlucht midden jaren 90 het 303 SAR Squadron. De laatste commandant majoor Ed Scherpenzeel benadrukt het respect voor zijn collega’s. “Ondanks de werkdruk was u er altijd en ging tot het uiterste. Vergeet nooit dat u kunt zeggen, ‘ik heb iemands leven gered’.”

x
Trainen deed het 303 Squadron dagelijks op de Noordzee. Even contact opnemen met een passerend schip voor een hoistoefening, of vooraf gepland met bijvoorbeeld een schip van de kustwacht. Foto's: adjudant Eric Vorstenbosch

Uitfasering

De primaire taak van de eenheid bestaat uit het redden van militaire vliegers uit zee. Ook andere drenkelingen, opvarenden van schepen en werknemers van werkplatforms rukt de SAR geregeld uit. Daarnaast draagt het 303 Squadron zorg voor patiëntenvervoer vanaf de Waddeneilanden. Met de nota ‘In het belang van Nederland’ uit 2013 is besloten dat dit niet tot de kerntaak van Defensie behoort. Met de uitfasering van de AB-412 wordt deze taak sinds 1 januari waargenomen door het 300 Squadron met 2 Cougar transporthelikopters. Dat blijft zo totdat dit patiëntenvervoer wordt overgenomen door een civiele instantie. Noordzee Helikopters Vlaanderen sinds nieuwjaarsdag voor de volledige SAR-taak, zowel overdag als ’s nachts zorgt. Dat laatste doet deze organisatie al sinds juli 2011.

Een van de laatste briefings voorafgaand aan een trainingsvlucht. Daarna sleept de spijkstaal electrische trekker het mobiele landingsplatform met daarop de AB-412 naar buiten.

Op oudjaarsavond 2014 haalt het 303 SAR Squadron de laatste patiënt op van Terschelling en brengt deze naar een ziekenhuis op het vaste land. De 3 AB-412 helikopters zijn in 2014 meer dan 230 keer ingezet. Na ruim 20 jaar luchtmachtdienst worden ze verkocht.