De vele buien van Mali

Tekst kapitein Roel van de Wiel
Foto sergeant Hille Hillinga, sergeant-majoor Arnoud Schoor (video)

Militaire meteoroloog vertelt over regenseizoen in Gao

Luitenant-ter-zee 2 Ilja van Sligtenhorst is sinds juni de meteoroloog voor de Nederlandse militairen op Kamp Castor in Gao. Ze is uitgezonden met het Apache-detachement, om voor en tijdens vliegoperaties het weer te peilen. Daarnaast houdt ze ook voor de andere eenheden op het Nederlandse kamp ‘een vinger in de lucht’. “Een geweldige functie”, vindt ze. “Je maakt hier fenomenen mee waar je thuis alleen maar over leest. De extreme omstandigheden en de dynamiek van het weer maakt het werk erg uitdagend.”

Het weer in Mali heeft een wispelturig humeur. De naar het West-Afrikaanse land uitgezonden militairen zijn getuige van de vele stemmingswisselingen van het regenseizoen. De militaire weervrouw op Kamp Castor praat ons bij.

Hitte

Van Sligtenhorst: “De zon schijnt hier bijna loodrecht op het aardoppervlak, waar in West-Europa de zon veel schuiner op de aarde valt. Mede daardoor kan het ontzettend heet worden in Mali. Vooral als de wind uit het noordwesten komt. Die blaast dan de warmte uit de Sahara over Gao heen. De Sahara-wind voelt aan als een föhn en blijft ook ‘s avonds warmte aanvoeren. Als de wind uit het zuidwesten komt, zorgt dat voor betrekkelijke verkoeling, vooral na zonsondergang.

Er zijn hier gevoelstemperaturen van boven de 60 graden gemeten in de zon. Met mijn meteostation heb ik in de schaduw hier onlangs als hoogste temperatuur 44,3 graden gemeten. Het is nu het einde van het regenseizoen, dus het kan heter.”

Onweer

“Je ziet boven Gao veel onweersbuien. En dat zijn zoveel grotere buien dan in Nederland. Omdat de lucht hier warmer is, is de troposfeer hoger. Immers, warme lucht zet uit. De troposfeer is de onderste laag van de atmosfeer, waar het weer zich in afspeelt. Een bui ‘stoot’ op een gegeven moment z’n hoofd tegen de bovenkant van de troposfeer en stopt met ontwikkelen. Omdat de troposfeer hier hoger is dan in Nederland, duurt het langer voordat een bui z’n hoofd stoot. Zo worden buien dus zoveel groter en kunnen ze veel meer activiteit ontplooien.

Mali is 33 keer zo groot als Nederland en we zien soms buien die een kwart van het land bedekken. Omdat het terrein in dit deel van het land hier erg uitgestrekt is, blijf je de bliksem ook nog tot op grote afstand zien. Dat geeft ons een spectaculair uitzicht.”

(Zand)stormen

“Als een bui ontstaat, is er sprake van een opgaande wind. Tegelijkertijd ontstaat er een neergaande wind, de zogenoemde downdraft. Dat is een hele sterke wind, die voor de bui uitgaat en stof opwaait. Aangezien we in Gao aan de rand van de woestijn zitten, net naast de Sahara, kan dat heel veel zandstof zijn. Zo ontstaat echt een muur van zand. Dat geeft een indrukwekkend beeld, maar als het over het kamp trekt, kun je maar beter binnen zitten. Niet alleen om het zand te ontwijken, ook vanwege de windsnelheden. Ik heb hier al snelheden van ongeveer 120 kilometer per uur meegemaakt. Dat is thuis een code rood.”

Regen

“Meteorologen ‘voorspellen’ niet, maar ‘verwachten’. Waar we in Nederland buien een paar dagen vooraf kunnen verwachten, ontstaan ze hier vaak binnen een uur. Het zijn geïsoleerde buien, die ineens ergens oppoppen. Dat maakt het lastig een actueel advies te geven voor vliegoperaties. Laatst zagen we een bui ontstaan boven ons veld. Ik had net doorgegeven dat het droog bleef en 20 minuten later hing er een grote donkere wolk. Elke bui is hier een onweersbui, maar omdat het vaak zulke enorme complexen zijn, valt er ook heel veel regen uit en soms zelfs hagel. In Nederland valt gemiddeld 2 keer per jaar een bui met 26 tot 32 millimeter neerslag. Dat vinden we dan heel veel. Hier viel begin augustus 38 millimeter in een uur.”