Infrastructuur Noordzeebodem beter in beeld

Experiment met civiele technologie en onbemande systemen

Pijpleidingen, kabels en windmolenparken. De Noordzee zit er vol mee en het aantal gaat nog flink toenemen. Maar hoe beschermen we die kritische infrastructuur? En wie gaat dat doen? Het zijn vragen die steeds urgenter zijn geworden na de recente sabotage- en spionage-acties in Europese wateren.

In dat kader hebben krijgsmachten van 6 Noord-Europese landen, verenigd in de Northern Naval Capabilities Cooperation (NNCC), 1,5 jaar geleden de handen ineengeslagen met de oprichting van het onderzoekscentrum Seabed Security Experimentation Centre (SeaSEC) in Den Haag, dat onder het Commando Materieel en IT (COMMIT) valt. SeaSEC faciliteert onder meer een maritiem testcentrum, waar ondernemers kunnen experimenteren en onderzoekers technologieën kunnen valideren. Hierdoor ontstaan versneld nieuwe oplossingen en apparatuur om de onderwaterwereld te observeren en maatregelen te kunnen nemen bij incidenten.

Verbreding Beeldopbouw Infrastructuur Noordzee

Afgelopen maanden heeft een eerste experiment plaatsgevonden rond het anders in kaart brengen van de zeebodem onder de projectnaam ‘Verbreding Beeldopbouw Infrastructuur Noordzee’. Dit project is uitgevoerd in opdracht van het interdepartementale Programma Bescherming Noordzee Infrastructuur (PBNI). Dat programma wordt geleid door brigadegeneraal der mariniers Kees Schellens en gecoördineerd door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

Om als Defensie extra expertise in huis te halen, is naar de industrie gekeken. De Nederlandse geo-dataspecialist Fugro heeft tijdens het experiment laten zien dat het de zeebodem, inclusief infrastructuur, in beeld kan brengen. Dat gebeurt met op afstand bestuurbare, onbemande systemen en dat doet Fugro wereldwijd al jarenlang voor bijvoorbeeld telecom- en energiebedrijven. De vraag tijdens het experiment: wat kan Fugro precies en is dat eventueel bruikbaar voor de overheid? Want de werkwijze van het bedrijf is momenteel afgestemd op de wensen van commerciële partijen.

Energiepijpleidingen

In december en januari heeft Fugro onderzeese infrastructuur van een aantal gebieden in de  Noordzee in kaart gebracht met op afstand bestuurbare onbemande systemen. Ook voor het experiment van Defensie zal vanaf de wal met het onbemande survey-schip (USV) Fugro Orca worden gewerkt. Dat stuurt een onderwaterrobot (ROV) naar de zeebodem om close-up-beelden te maken van de infrastructuur.

Verplaatsbare controlekamer

Tijdens een grote bijeenkomst, halverwege januari in Den Helder, demonstreerde het bedrijf het publiek in de zaal hoe er vanaf de wal live meegekeken kan worden met zowel de camera’s op de 12 meter lange onbemande Orca, als met die van de onderwaterrobot. Het rode vaartuig werd daarbij per satellietverbinding vanuit een verplaatsbare controlekamer op de kade aangestuurd. Die was speciaal voor de demonstratie ingericht vlakbij Marinebasis Den Helder. Toen commercieel manager Lex Veerhuis van Fugro vanaf het podium in de zaal ‘links’ riep, zagen de toehoorders zelfs hoe de Fugro Orca op dit commando richting bakboord keerde.

Ook liet Veerhuis tijdens het experiment gemaakte onderwaterbeelden zien van een pijpleiding, die deels bedekt was met zand, zeesterren en beschermende ‘matrassen’. Behalve camerabeelden kan Fugro bovendien 3D-beelden van de bodem genereren, net als hydrografische kaarten.

Veranderde zeebodem

Tijdens de metingen bleek dat in de onderzochte zones meer delen van pijpleidingen bloot lagen dan eerder bekend. Ook werd vastgesteld dat de exacte locatie van leidingen op sommige punten tot tientallen meters bleek af te wijken ten opzichte van bestaande zeekaarten, somt Veerhuis enkele bevindingen op. Interessant, al zijn leidingen door de continue verplaatsingen van de zandbodem logischerwijs soms zichtbaar en soms niet en lag de nadruk van het experiment vooral op de technische mogelijkheden.

De betrokken partijen zijn enthousiast over de inzichten. “We weten nu preciezer hoe dit gebied er normaal gesproken uitziet. Dus later kunnen we vaststellen of er eventueel afwijkingen zijn, zoals een aangebracht geïmproviseerd explosief of een veranderde zeebodem”, legt plaatsvervangend directeur SeaSEC Hompe uit, .

Hogere golven

Om deze techniek van Fugro nog beter te laten aansluiten op de wensen van Defensie, is geëxperimenteerd met de technische mogelijkheden voor dataverwerving. Zo heeft het bedrijf met een hogere snelheid gevaren dan gebruikelijk en met hogere golven. Dit om te kijken hoe de beeldkwaliteit zich houdt onder die omstandigheden. De kwaliteit van de beelden daalt in die gevallen, maar mogelijk is die toch nog voldoende voor bepaalde situaties, zo moet later worden bepaald.

Challenge Weeks

Na het experiment met Fugro volgt meer. Zo organiseert SeaSEC in mei de SeaSEC Challenge Weeks, waarin meerdere partijen binnen en buiten Defensie uitgedaagd worden op zoek te gaan naar nieuwe technische oplossingen. 3 grote partijen hebben belang bij de beveiliging van de infrastructuur op de Noordzeebodem: de overheid, de industrie en de eigenaren van onderzeese infrastructuur. SeaSEC heeft als doel om een versnelling te realiseren door kennis en kunde van deze partijen samen te brengen.

Tijdens deze Challenge Weeks speelt de Afdeling Maritieme Systemen van COMMIT een belangrijke rol bij het beoordelen van de toepasbaarheid van nieuwe technieken en het potentieel voor maritieme operaties.