Tekst KAP Joris van Duin
Foto SM Jan Dijkstra, SM Mike de Graaf en SM Cristian Schrik
Meer dan 1.000 Nederlandse militairen bij grote NAVO-oefening Joint Viking
Mocht het ooit tot een gewapend conflict komen op de arctische Noordflank, dan zijn ‘we’ ervan. Daarom doen meer dan 1.000 Nederlandse marinemensen in en bij Noorwegen mee aan de grote NAVO-oefening Joint Viking. “Als het gevecht komt, dan zijn we er klaar voor.”
Of het nu gaat om steile fjorden, snijdende wind of temperaturen die ver onder nul duiken óf juist stijgen tot net boven het vriespunt. Uitdagende omstandigheden als deze vormen de rode draad waar elke militair tijdens Joint Viking tegenaan loopt. Maar temperaturen boven nul zijn toch juist prettig, zou je zeggen? Zeker niet, klinkt het vanuit het Noorse Bardufoss. “Hierdoor smelt de sneeuw, verandert alles in pap en is het zaak om niet nat te worden. Want ’s nachts vriest het wel en dan zijn je spullen onbruikbaar.” Dat zegt troop commander van het 23e Raiding Squadron, eerste luitenant der mariniers Maarten.
Invasie door Rusland
Sinds begin februari zitten Maarten en zijn mannen al in Noorwegen om zich voor te bereiden op Joint Viking. Tijdens deze oefening – die eindigt op 14 maart – is een invasie door Rusland in Noord-Noorwegen nagebootst. Aan NAVO-troepen de taak om die opmars te stuiten.
‘We hebben de opdracht gekregen een flankbeveiliging uit te zetten’
Als troop commander, vergelijkbaar met pelotonscommandant, stuurt Maarten zijn eenheid aan in het gevecht. Op het moment van spreken heeft hij net het waarschuwingsbevel op zak. Met andere woorden: hij moet zijn troop voorbereiden op een inzet. “We hebben de opdracht gekregen een flankbeveiliging uit te zetten. Andere eenheden doen een amfibische landing en voeren een aanval uit op de vijand, die een deel van Noorwegen heeft ingenomen”, legt Maarten uit.
Downwash en white-out
Hierbij werkt Maarten samen met de mannen en vrouwen van 860 Squadron van het Defensie Helikopter Commando, waarbij ook mariniers zijn ingedeeld. 2 NH90's staan dag en nacht op vliegbasis Bardufoss paraat om gevechtseenheden in het voorterrein af te zetten, hen te voorzien van bijvoorbeeld munitie of om gewonden op te halen.
‘Als je omrolt of iets raakt, zijn de gevolgen enorm’
Volgens vluchtcommandant kapitein der mariniers Marnix is dat nog niet zo gemakkelijk in het hoge noorden. “Landen in de sneeuw doe je op een hele specifieke manier”, weet hij. “Door de downwash van de heli recirculeert de sneeuw. Dat noemen we een white-out. De captain heeft dan geen zicht meer op de grond, buiten een cirkel van 2 meter rondom de helikopter. Hij moet zich dan extreem goed oriënteren op hoe hij de landing inzet en waar hij landt.”
Landing lastig
Dat doet 860 Squadron dag en nacht. Dat laatste is al helemaal lastig. “Dat brengt veel risico’s met zich mee", vervolgt Marnix. "Dan heb je nog minder zicht. Het gevaar is dat je vlak boven de grond gaat driften. Boven de naadloos witte plaat zie je haast niet waar je gaat landen. Als je dan iets raakt of omrolt, zijn de gevolgen enorm.”
Marnix geeft het ‘geheim van de chef’ prijs: “Als je een landingsspot identificeert, zoek je een bosje of takje binnen de straal van 2 meter onder je helikopter. Dat is en blijft je herkenningspunt en dan ga je in 1 beweging naar beneden.”
Russische aandacht
Joint Viking speelt zich af in de buurt van waar Noorwegen grenst aan Rusland. De grote NAVO-oefening trekt volgens de commandant van de Nederlandse vloot, commandeur George Pastoor, dan ook de aandacht van de Russen. “Dat weten we, dat zien we en we houden daar rekening mee. We schermen onze geclassificeerde informatie af, zodat ze niets te weten komen. Tegelijkertijd is het goed dat ze er zijn en ons zien. Wij stralen kracht uit richting de vijand en werken als afschrikking voor Rusland”, zegt hij. De onzekere veiligheidssituatie in de wereld zorgt voor een hoger oefenniveau. “We trainen nu ook communicatie tussen hogere hoofdkwartieren, tussen maritieme, land- en luchtcomponenten. Dat is in een toekomstig conflict erg belangrijk.”
Parachutesprong boven meer
Uitdagende omstandigheden dus, voor zowel 860 Squadron als het 23e Raiding Squadron. Het weer gooide daar aanvankelijk roet in het eten om op een snelle manier te kunnen verplaatsen. “We wilden die flankbeveiliging opzetten na een parachutesprong boven een bevroren meer. Maar door de dooi is het drop-off point ongeschikt. Dus nu gaan we op een andere manier naar die plek”, stelt eerste luitenant der mariniers Maarten.
‘Gaan we op ski’s? Te voet? Dat is al wekenlang een puzzel’
“Verplaatsingen zijn hier lastig. Gaan we op ski’s? Sneeuwschoenen? Te voet? Trekken we witte camo aan? Groene camo? Dat is al wekenlang een puzzel. Als het min 10 graden is en de omgeving volledig besneeuwd, dan is het duidelijk hoe we gaan optreden. Maar nu duurt alles veel langer en kost het meer energie om heimelijk het gebied in te gaan.”
Grote rol drones
Tijdens Joint Viking trainen de mariniers reële scenario’s, waarin drones een grote rol spelen. Maarten: “Hoe zetten wij ze in, bijvoorbeeld om de vijand te spotten. Maar ook: hoe kunnen wij zorgen dat we minder goed zichtbaar zijn voor de vijand.” Is dat niet lastig, bijvoorbeeld als er warmtebeeldcamera’s op zitten? “Jawel, maar we hebben warmte-werende dekens. Het is geen gouden oplossing om ongezien te blijven. Maar je bent wel lastiger te vinden, omdat de warmtesignatuur die je afgeeft veel kleiner is.”
De eenheden doen er dus alles aan om zich zo realistisch mogelijk voor te bereiden op een eventueel gevecht op de Noordflank. Zorgt dreiging vanuit Rusland voor een extra lading? Kapitein der mariniers Marnix: “Nee, absoluut niet. Ik kan me niet voorstellen dat iemand bij Defensie tekent voor een gevechtsfunctie en vervolgens gaat klagen op het moment dat dat gevecht er daadwerkelijk is. Als dat gevecht komt, dan zijn wij er klaar voor.”
