Maar één doel: bijdragen aan veiligheid in Irak

Zestal marinemilitairen vertelt over wie, wat & waarom

De ogen van de wereld zijn absoluut niet primair gefocust op Irak. Het is vooral Oekraïne, Israël en de Palestijnse gebieden dat de klok slaat. Toch is een behoorlijk aantal Nederlandse militairen op uitzending in Irak, met name voor de NAVO Missie Irak (NMI) en Operation Inherent Resolve (OIR) in Bagdad en het Koerdische Erbil. Een zestal marinemilitairen vertelt over wie zij zijn, wat zij doen en waarom dat belangrijk is voor de (toekomstige) veiligheid van Irak en dus de regio.

‘Lastig om snel concrete resultaten te boeken’ – KTZ (LD) Jan Willem Scheuer, militair adviseur ministerie van Peshmerga

“Mijn achtergrond is de Logistieke Dienst. Naast operationele plaatsingen als Hoofd Logistieke Dienst, heb ik veel (Haagse) functies gedaan, met name in het personele functiegebied. Ik ben gevraagd voor deze missie in Irak. Ik wilde graag nog een individuele uitzending doen, tegen het einde van mijn marineloopbaan. Ik ben 22 september aangekomen in Irak en sta gepland te vertrekken op 29 maart. Ik werk als militair adviseur voor het hervormingsprogramma van het ministerie van Peshmerga. De Peshmerga (letterlijk vertaald: ‘Zij die oog in oog met de dood staan’) zijn Koerdische strijders. Zij hebben een grote bijdrage geleverd in de strijd tegen Islamitische Staat (IS). Daarbij is het inzicht gekomen om de Peshmerga te hervormen van een leger van milities tot één conventioneel leger, als onderdeel van de Iraakse strijdkrachten. Het is mooi om bij te dragen aan de stabiliteit in deze regio, die vanuit historisch perspectief veel voor de kiezen heeft gehad. Daarbij is het Koerdische volk ongelofelijk gastvrij, hartelijk, dankbaar en dat merk je dagelijks in de samenwerking met de collega’s op het consulaat en met de Peshmerga-collega’s.”

“De voornaamste uitdaging is om geduld te hebben. In de relatief korte tijd van de uitzending is het lastig om snel concrete resultaten te boeken. Besluitvorming over simpele zaken gaat naar het hoogste niveau. Tegelijkertijd is het van belang om de Westerse blik en aanpak gedoseerd toe te passen. Ik werk in Erbil samen met militairen van de VS, het VK, Duitsland, Frankrijk en Italië. Naast informele contacten is er een formeel overlegorgaan, de Multinational Advisory Group, waarin de afstemming en coördinatie van de hervormingsprojecten plaatsvindt. In persoonlijk opzicht heb ik een prachtige tijd in Irak. Doordat ik bij het consulaat werk en niet op de militaire basis gelegerd ben, heb ik de gelegenheid om veel van de stad Erbil en de omgeving te zien en dichtbij de Koerdische gemeenschap te leven.”

‘Belangrijk om bijdrage te leveren aan verslaan (houden) IS’ – KLTZ (SD) David, executive officer CJ9 binnen CJTF-OIR

“15 jaar lang heb ik buiten Defensie gewerkt als advocaat(-partner). De laatste 10 jaar daarvan was ik reserveofficier en sinds 2023 ben ik beroepsmilitair bij de KM. Ik heb zelf gevraagd om deze uitzending. Ik vond dat ik als beroepsmilitair sowieso een keer op uitzending op het land moest zijn geweest. Mijn tijd in Irak duurt van december 2024 tot juli 2025. Ik ben ingedeeld bij de Amerikaanse anti-IS missie Combined Joint Task Force – Operation Inherent Resolve (CJTF-OIR) in Bagdad en wel binnen de CJ9. Onze main effort is het repatriëren van displaced persons en detainees vanuit kampen in Syrië naar (onder andere) Irak. Binnen de CJ9 ben ik executive officer, zeg maar: eerste officier. Wat betekent dat ik de Director CJ9, een Franse commodore, assisteer bij het reilen en zeilen van het directoraat. Dat doe ik door allerhande overleggen voor te bereiden en voor te zitten, (personeels)projecten op te pakken en de generaal te vergezellen op dienstreizen door het gebied. Wat daarbij helpt is dat ik in het verleden een stafopleiding heb gedaan aan de École Militaire in Parijs.”

“Ik geniet persoonlijk enorm van het internationale contact. In mijn directoraat zitten Fransen, Britten, Amerikanen, Denen en Duitsers. Verder is het erg prettig om gebruik te kunnen maken van de ondersteuning van een volwaardig Nederlands National Support Element (NSE). Op dit moment zitten er hier veel Nederlanders, voornamelijk voor de NAVO Missie Irak (NMI). De mogelijkheden om wat van het land en de regio te zien vind ik ook geweldig, zeker omdat ons kamp (Union III) zelf vrij klein is. Zo heb ik Erbil in de Koerdische Autonome Regio in het noorden van Irak bezocht en ben ik voor conferenties  afgereisd naar Koeweit en USCENTCOM in Florida. Inhoudelijk erg nuttig, maar ook gewoon prachtig om per Black Hawk, C-130, C-17 en verschillende jets die reizen te mogen maken. Voor mij is de missie nu al geslaagd; ik doe veel nieuwe indrukken op en heb hier een leerzame periode. Het is belangrijk om het idee te hebben dat je een waardevolle bijdrage levert aan het verslaan (houden) van IS.”

‘Requiem voor een oude stoker’ – KTZ (TD) Henk de Weerd, contingentscommandant en SNR NMI

“Sinds augustus 1980 werk ik met veel plezier bij de Koninklijk Marine. Ik ben opgeleid tot officier Technische Dienst (‘stoker’) en ben flipperdrager (van de Onderzeedienst, red.) in hart en nieren. De marine heeft mij zeer veel gelegenheden geboden voor een dynamische werkplek. De functie van Commandant Contingent Irak is er ook zo een. Afgelopen juli ben ik gevraagd voor deze functie, gecombineerd met die van Senior National Representative (SNR). In beide functies representeer ik zo’n kleine 300 landgenoten van alle krijgsmachtdelen. Medio september ben ik aangetreden binnen het ‘kloppende hart’ van de NAVO-missie op Union III, in Bagdad. Vanaf toen was er geen dag hetzelfde. Niet in de laatste plaats omdat ik als ‘marine-kolonel’ een plek moest verwerven tussen collega’s van de Luchtmobiele Brigade, de Koninklijke Marechaussee, het NSE van het Operationeel Ondersteunings Commando Land, het helikoptersquadron en de Nederlanders geplaatst binnen de NAVO. We moeten het met elkaar rooien, waarbij voorziene procedures en bedrijfsvoering in dit deel van het Midden-Oosten niet altijd vanzelf gaan. ‘Improviseren en doorzetten’ is het mantra en daarin hebben we elkaar gevonden. Can-do is in Nederland misschien een vies begrip, maar hier kleien we er goed mee.”

“We zijn de afgelopen 3 maanden behoorlijk uitgedaagd. Niet alleen in de ondersteuning van NMI en van OIR, maar ook vanwege meer dan 10 VIP-bezoeken in tweeënhalve maand tijd. Begin december hadden we als contigentscommando ook nog te maken met een incident, waarbij een gewonde viel. Hoe ernstig ook, het was wel geweldig om te ervaren hoe de focus, kennis en kunde van velen toen samenkwamen waardoor het goed afliep. Tot slot nog een persoonlijk noot: dit is mijn laatste functie bij de Marine. Ik blijf hier tot eind juni en roteer en adapteer dan uit met het laatste peloton van de Force Protection. Daarna ga ik op 1 oktober met FLO. In dat perspectief is deze functie de kers op de taart, binnen een zeer dynamische omgeving, met af en toe schuilen in de bunker. Je kunt immers beter opbranden dan uitdoven. Ik zie het als een ‘requiem voor een oude stoker’.

‘Koerdische militaire leiding ziet mij als een wijs man’ – KOLMARNS Bas Brust, teamleider Joint Operational Command Advisory Team – North

“Mijn achtergrond binnen het Korps Mariniers is die van sportofficier, mountain leader, maar bovenal infanterist. Ik ben (plaatsvervangend) commandant geweest tot op bataljons- en brigadeniveau en heb veel internationale staffuncties vervuld. Dit is voor mij de achtste keer dat ik op uitzending ben. Eerder had ik te horen gekregen dat ik in oktober 2024 met FLO zou moeten gaan. Vanwege personeelstekorten – na een belletje van mijn kant – werd mij echter deze baan in Erbil aangeboden. Ben ik erg blij mee. Aansluitend aan mijn plaatsing bij US Central Command in Florida ben ik toen in december 2024 doorgereisd naar Irak, via een korte stop in Nederland, ter voorbereiding op mijn missie. Daarmee ben ik waarschijnlijk één van de oudst uitgezondenen (62 jaar) in de recente Nederlandse militaire geschiedenis. De Koerdische militaire leiding ziet mij vanwege mijn leeftijd als een ‘wijs man’ – letterlijke tekst van meerdere gezaghebbende generaals van mijn leeftijd! Ik pleit derhalve voor een op maat gesneden FLO voor militairen. Wie wil, zou tot de pensioengerechtigde leeftijd van 67 moeten kunnen blijven, vooral voor het adviseren en coachen binnen het (inter)nationale veiligheidsdomein.”

“Ik ben als teamleider geplaatst binnen het Joint Operational Command Advisory Team – North (JOCAT-N) van de Military Advisory Group – North (MAG-N) van OIR. JOCAT-N heeft tot taak om het Ministry of Peshmerga Affairs (MoPA) bij te staan bij de hervorming van de milities tot een volwaardig onderdeel van het Iraakse veiligheidsapparaat. Zelf stuur ik een team van 24 personen aan, bestaande uit Amerikanen, Fransen, Duitsers, Esten, Hongaren, een Italiaan, een Sloveen en een Nederlander. Het zijn voornamelijk adviseurs op het gebied van Command & Control, operaties, intel, vuursteun, voorzettingsvermogen en Force Protection plus een aantal tolk-vertalers (Koerdisch/Arabisch). Mooie aspecten aan mijn functie zijn, naast het aansturen en coachen van mijn team, bijvoorbeeld ontmoetingen en overleg met Key Leaders op militair-strategisch en operationeel niveau, om hervormingen van de Peshmerga te bevorderen. Hiervoor zijn we ook veel op pad. Dat gebeurt trouwens wel in gepantserde voertuigen. Het zou mooi zijn als ik aan het einde van de missie in juni kan concluderen dat ik heb mogen bijdragen aan het bereiken van de doelstellingen van OIR en van de Koerdische regering: het opbouwen van een (semi-)autonoom en sterk veiligheidsapparaat.”

‘Het mooie: veelvuldig contact en vooruitgang zien’ – MAJMARNS Sven van Zutphen, adviseur Professional Security Education Department

“Normaalgesproken ben ik commandant van het 24e Raiding Squadron in Doorn. Ik heb mijzelf aangemeld voor deze uitzending (van 1 december 2024 tot 11 juni) binnen de NAVO Missie Irak. Na mijn opleiding tot officier der mariniers heb ik een master HRM gevolgd aan de Universiteit Utrecht. Ik had meerdere plaatsingen in het P&O-domein, afgewisseld met operationele plaatsingen als Troop Commander, in Nederland en op Aruba, en als projectleider. In Irak ben ik geplaatst bij het Professional Security Education (PSE)-departement op Union III in Bagdad. Mijn taak is die van adviseur binnen het PSE-departement, waarbij ik focus op curriculum-, faculteit- en institutionele ontwikkeling. Ik werk samen met NAVO-coalitiepartners, de Nederlandse ambassade en Irakese scholen en instituten. Het mooie aan deze taak is het veelvuldige contact met de Irakezen en zien dat er op sommige fronten vooruitgang wordt geboekt.”

“De voornaamste uitdaging daarbij is wel dat de Irakezen nog volledig in een oorlogs-mindset zitten. Ze hebben daardoor een korte termijn-visie, zonder veel te denken aan onderhoud en instandhouding. Verder dient er op het gebied van modernisering en digitalisering een inhaalslag gemaakt te worden. Om een voorbeeld te noemen: internet op de werkplek is op dit moment verboden door het Irakese ministerie van Defensie, terwijl we tegelijkertijd wel streven naar digitalisering, E-learning en het gebruikmaken van digitale bronnen. Deze missie is voor mij uiteindelijk geslaagd als de Irakezen een duurzame visie aannemen en hun eigen veiligheid en onderwijs effectief kunnen beheren en onderhouden. Wat mijn persoonlijke beleving betreft, heb ik een leerzame tijd in Irak waarbij ik veel waardevolle ervaringen opdoe.”

‘Het valt niet altijd mee om hen te overtuigen’ – LTZ 1 (TD) Ad Spee, adviseur veiligheid/logistiek officier Joint Operational Command Advisory Team – North

“Ik kom van de ‘vliegende’ marine; ben altijd werkzaam geweest op voormalig Marinevliegkamp Valkenburg. Daar waar de P3C-Orion maritieme patrouillevliegtuigen gestationeerd stonden. Inmiddels ben ik een gecertificeerde veiligheidskundige binnen Defensie. Mijn functie van adviseur veiligheid en logistiek officier hier in Irak ligt in het verlengde daarvan. Ik heb mij daarvoor als vrijwilliger aangeboden, voor de duur van een half jaar. Binnen het Joint Operational Command Advisory Team – North heb je met mijn functie een adviserende rol op het gebied van opslag van ammunitie en wapens. Wij geven als team in feite sturing aan het versterken van de Peshmerga op militair operationeel gebied. Het mooie aan dit alles is vooral werken binnen dit team van internationale adviseurs; om samen een bijdrage te leveren aan het versterken van de veiligheidssector in de Koerdische Autonome Regio.”

“Onze gesprekspartners zijn veelal Iraakse generaals die tot 2019 nog aan het front vochten tegen IS. Het valt niet altijd mee om hen te overtuigen hoe je volgens ons een goed gestructureerde organisatie opzet. Dat gaat gepaard met veel veranderingen en heeft dus tijd nodig. Wel is er veel wederzijds vertrouwen en begrip. De laatste maanden spreken de generaals overigens wel hun bezorgdheid uit over wat er is gebeurd en nog aan de hand is in Syrië. Ze vragen meer dan eens om zwaarder materieel, zoals geschut, om de noordelijke grenzen te beschermen. Om tot een autonome en veilige regio te komen, hebben de Koerden nog zeker 10 jaar ondersteuning nodig van de internationale gemeenschap, schat ik in. Ik kan nu niet zeggen dat ik mijn periode hier kan zien als ‘geslaagd’; daarvoor is het tijdsbestek van ruim 6 maanden te kort. Wel heb ik in persoonlijk opzicht een mooie tijd gehad en vriendschappen gemaakt. Verder heeft deze uitzending mij lessen en momenten van reflectie gebracht. Een missie vraagt niet alleen om fysieke inzet, maar ook om mentale en emotionele kracht. Zo’n periode confronteert je met realiteiten en situaties die je normaal niet zou ervaren.”