‘Allang geen zaak meer van geitenwollen sokken’

CZSK koerst af op rotsvast milieubeleid

“Milieubeleid is a hell of a job.” Humoristische woorden van Jeffry van Hooren, hoofd Sectie Milieu van het Stafbureau Veiligheid en Milieu van het Commando Zeestrijdkrachten. Evengoed zijn ze wáár. De jungle van wetgeving, regels en procedures maakt werken in het milieudomein soms lastig. Gesprek met een vakman over de stand van zaken binnen het CZSK.

Voor wie het nog niet in de gaten heeft: duurzaamheid neemt in de komende jaren een enorme vlucht waarin het CZSK mee moet, onderstreept Van Hooren. Televisie, nieuwssites, kranten en tijdschriften berichten met de regelmaat van de klok over het onderwerp. Het gedoe over de gasboringen in Groningen en de economische consequenties van de oorlog in Oekraïne rond gas en olie hebben alles in een stroomversnelling gebracht. Daar komt bij dat de techniek voortschrijdt in het tempo van Max Verstappen. Duurzaam product aangeschaft? Over pakweg een half jaar is er iets beters te koop.

Zeeën van tijd

Het Commando Zeestrijdkrachten regelt zijn milieubeleid aan de hand van de door de Bestuursstaf in Den Haag vastgestelde Defensie Energie- en Omgevingsstrategie (DEOS), waarin de plannen tot 2050 staan. Zo moet het gebruik van fossiele brandstoffen met 70 procent worden teruggedrongen en dient het CZSK in genoemd jaar getransformeerd te zijn tot een duurzame organisatie.

Dat lijkt lichtjaren ver weg, maar marineschepen voor dat doel ombouwen of bijvoorbeeld milieuvriendelijke vaartuigen aanschaffen kost zeeën van tijd, legt Van Hooren uit. “We beginnen met ze geschikt te maken voor het gebruik van milieuvriendelijke brandstof, wat in 2050 gelukt moet zijn. Het valt moeilijk te zeggen of dit haalbaar is. We werken er in elk geval hard aan en, zoals gezegd, bepaalt de Bestuursstaf grotendeels het beleid. Veel hangt af van de snelheid waarmee de techniek zich ontwikkelt.”

Hard nodig 

Een ander speerpunt is de veilige opslag van gevaarlijke stoffen als brandstof, toxische en licht-ontvlambare substanties. “Dit vraagt expertise die je van milieugeneralisten op marinekazernes, bij onderdelen en eenheden niet altijd mag verwachten. Weinig marinemensen hebben Milieukunde gestudeerd, terwijl we deze specialisten hard nodig hebben. Overigens leer je vooral in de praktijk waar Abraham op milieugebied de mosterd haalt”, weet Van Hooren, al meer dan 25 jaar in het vak.

 

Hot item

Nog een prioriteit: het afvoeren van Chroom VI-houdend metaalschroot, zoals ventilatiekokers, schakelkasten en fundaties voor kanons. Volgens de milieuregels mag alleen een gecertificeerde externe partij dit doen, wat ook geldt voor de vernietiging ervan (versmelting). De afvoer van bilgewater is eveneens een hot item. Dat is de ‘put’ in het scheepsvlak waarin gebruikt en dus vervuild water terechtkomt. Aangekomen in Den Helder wordt alles ‘opgezogen’ en naar een biologische verwerkingsinstallatie op het haventerrein getransporteerd.

De troep in het bilgewater kan die installatie echter beschadigen. “We bekijken hoe dit in de bedrijfsvoering anders kan. Verkeerde vloeistoffen mogen niet in het bilgewater terechtkomen”, zegt Van Hooren, volgens wie er een zekere ‘spanning’ bestaat tussen milieubeleid en militaire operaties. “Een militair denkt niet per sé aan milieu als belangrijk item, maar heeft andere prioriteiten. Een schip moet varen. Punt uit. Snel ergens naartoe? Dan gaat het gas erop en prevaleert veiligheidsbelang doorgaans boven milieubelang. Dat is debet aan een defensieorganisatie.”

Of eenheden zelf met duurzame suggesties over de brug komen? Soms, zoals onlangs over de plaatsing van afvalbakken op schepen in het licht van het project getiteld ‘Afval scheiden aan de bron’. Strak plan, maar wel met uitdagingen, zegt Van Hooren. “Je moet van tevoren goed bedenken wát je wil scheiden en hóe. Het moet werkbaar zijn en milieuwinst hebben. We blijven in gesprek met de schepen.”

Steeds beter doordrongen

Door de nieuwe Omgevingswet krijgt het CZSK in de komende jaren met nog meer milieuregels te maken. Tegelijkertijd verschuift de verantwoordelijkheid voor het beleid van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat naar de gemeentes, die vanaf dan een aantal zaken bepalen. Bijvoorbeeld hoeveel geluid een organisatie mag maken. Het CZSK heeft daar zelf weinig over te zeggen. 

Er is ook goed nieuws. Volgens Van Hooren raakt het CZSK-personeel steeds beter doordrongen van het belang van milieubeleid en duurzaamheid. “De scepsis van vroeger is er nog steeds, maar we realiseren ons dat we zoveel mogelijk moeten overstappen naar andere systemen. De marineman- en vrouw beseft dat milieubeleid allang geen zaak meer is ‘van mensen met geitenwollensokken’ en dat duurzaamheid een organisatie minder afhankelijk maakt van geëigende systemen. Op dit moment maken we volop gebruik van netspanning, terwijl dat net grotendeels overbelast is. En: gebruik je in missiegebied zonnepanelen, dan beschik je over een onuitputtelijke bron en heb je geen milieuonvriendelijk aggregaten meer nodig. Dat neemt niet weg dat milieubeleid een lastige materie is en blijft. Het succes hangt af van onder meer budget en of de technologie goed werkt. Op milieugebied liggen er op het CZSK de komende jaren veel uitdagingen te wachten.”