Vrouwelijke pionier 36 jaar in dienst

“Als je eenmaal bij de groept hoort, kun je weinig meer fout doen”

Niet ouder dan 16 jaar was ze toen ze bij de marine begon. Inmiddels zit sergeant (ODOPS) Annemieke Noteboom al 36 jaar in dienst. Een periode waarin ze als vrouw veel uitzonderlijke dingen heeft gedaan. Onlangs ontving ze als eerste vrouwelijke onderofficier van de marine ooit de Gouden Medaille. Een onderscheiding voor langdurige, eerlijke en trouwe dienst. “Ik krijg vaak complimenten over mijn loopbaan; zelf sta ik er eigenlijk nooit zo bij stil”, lacht Noteboom. 

In 1980 maakte ze deel uit van de eerste gemengde bemanning op het bevoorradingschip Hr. Ms. Zuiderkruis. Daarnaast was ze de eerste vrouw die een Helikopter Directie Opleiding deed. Dagelijks werd ze hiervoor heen en weer gevlogen met een Lynx-helikopter, omdat er nog geen faciliteiten aan boord van een fregat waren voor vrouwen. Later voer ze wel als eerste vrouwelijke onderofficier binnen de Koninklijke Marine op een fregat en was ze de eerste marinevrouw die vliegtuig-sensoroperator werd op de Lockheed P3-C Orion. 

Het zijn slechts een paar voorbeelden van de indrukwekkende pionierscarrière van Noteboom. Maar zelf is ze er erg nuchter over. “Eigenlijk is alles vanzelf op mijn pad gekomen”, grinnikt ze. “Mijn jongste dochter vindt het erg vervelend als ik dat zeg. Ze roept vaak dat ik trots moet zijn, maar zo denk ik er niet over. Ik heb gewoon gedaan wat ik leuk vond en wat er van mij gevraagd werd.”

Luid applaudisseren

Noteboom realiseert zich natuurlijk ook wel dat het best apart is wat ze allemaal gedaan heeft. Al was het alleen maar door de reacties die ze kreeg gedurende haar carrière. “Toen ik sensoroperator was, mocht ik van de Amerikanen niet bij een briefing zitten. Ze dachten dat ik van de koffie was of zo”, lacht Noteboom. Boos werd ze er niet om. Eigenlijk nooit. Ook niet op de momenten dat het haar echt moeilijk werd gemaakt. Haar eerste operationele vaartocht op een fregat was in het begin niet fijn. De mannen moesten behoorlijk wennen aan het feit dat er vrouwen aan boord van een fregat voeren, waar het voorheen alleen bevoorradingsschepen betrof.

Zij was in die tijd de enige vrouwelijke korporaal aan boord en dus ook in het korporaalsverblijf. “Als ik in het begin het verblijf verliet, gingen de mannen tegelijk luid applaudisseren. Dat vond ik best vervelend, maar ik weigerde toe te geven. Ik liet me niet wegjagen en bleef in het verblijf komen.” Uiteindelijk werd ze geaccepteerd en was ze ‘one of the guys’. “En als je eenmaal bij de groept hoort, kun je ook weinig meer fout doen.”

Ontslag na geboorte 

Toch kwam er voor Noteboom een tijd dat ze de operationele wereld vaarwel moest zeggen. “Ik raakte in verwachting en dan is de behoefte om de wereld rond te varen minder”, verklaart ze nuchter. Maar de dienst verlaten wilde ze zeker niet. “De medewerkers van de Sociaal Medische Dienst reageerden verbaasd toen ik na de geboorte van mijn zoon en later van mijn eerste dochter besloot om in dienst te blijven. Destijds was het normaal om als vrouw ontslag te nemen na de geboorte van je eerste kind. Maar dat wilde ik helemaal niet. Ten tijde van de geboorte van mijn derde kind was het al meer geaccepteerd om in dienst te blijven en vroegen ze niet meer of ik de dienst wilde verlaten. Gelukkig is er sinds die tijd ook nog veel veranderd.”

Bijzondere stappen

In de jaren die volgden vervulde Noteboom nog een aantal mooie ondersteunende functies, zoals op Marine Vliegkamp Valkenburg, bij de Militaire Inlichtingen en Veiligheids Dienst en op Naval Base Norfolk, in de VS. Inmiddels is zij beland op haar laatste functie: bij het National Support Element in Italië. Ze zorgt voor de opvang van in Italië geplaatste Nederlandse militairen en hun gezinnen. In haar tijdelijke woonplaats Ferrara vond dan ook de uitreiking van haar Gouden Medaille plaats. Noteboom besloot de ceremonie klein te houden. “Ik ben niet zo van groot en uitbundig.”

Haar echtgenoot besloot als verrassing echter om juist wel publiekelijk een paar woorden te wijden aan zijn lieftallige echtgenote. Hij vertelde de aanwezige collega’s over haar loopbaan en hoe zij als vrouw bijzondere stappen heeft gezet in een organisatie die nog steeds wordt overheerst door mannen. “Ik vertel zelf eigenlijk nooit wat ik allemaal gedaan heb”, bekent Notenboom. “Toen mijn collega’s dit hoorden waren ze werkelijk verbaasd.”

Blijf wie je bent

Dat Noteboom met haar staat van dienst natuurlijk een voorbeeld is voor veel vrouwelijke collega’s, vindt ze zelf een beetje overdreven. “Ik heb altijd dingen gedaan die ik leuk vond. Ben mijzelf gebleven en heb mij nooit anders voorgedaan. Met deze instelling ben ik gekomen waar ik nu ben.” Dit is ook wat zij als ‘oude rot’ in het vak mee wil geven aan nieuwelingen. “Een toneelstukje houd je nooit lang vol, dus blijf wie je bent. Voor mij heeft dit ook geholpen.”