Tekst Leo de Rooij
Foto en video: SMJRBDAV Dave de Vaal en Vincent Smit
Northern Coasts 2016 bereidt duikteams voor op inzet NRF
In het pittoreske haventje van Nexø (Denemarken) gebeurt nooit iets. En dus verslikken de oude mannetjes op hun vaste bankje zich prompt in hun blikje Svaneke-pils als er ineens 4 duikers boven water komen. Als een binnenvarende visser ook nog eens wordt tegengehouden door buitenlandse militairen in een rubberboot, hebben de krasse knarren helemaal de dag van hun leven.
Voor de internationale oefening Northern Coasts 2016 was de Defensie Duikgroep (DDG) deze maand actief in de wateren rondom het Deense eiland Bornholm, in de Baltische Zee. Vanaf het duikvaartuig Nautilus, helemaal afgereisd naar het hoge Noorden, nam een samengestelde duikeenheid deel aan diverse scenario's.
‘Hier laten we zien dat we na een druk op de knop onmiddellijk in actie kunnen komen en er staan als het nodig is’
Druk op de knop
In de duikeenheid zaten een ‘Very Shallow Water (VSW) Mine Counter Measures (MCM)’-duikteam, een ‘General Search Team’ en een team van de Maritieme Explosieven Opruimings Dienst (EOD). “Deze samengestelde eenheid is op afroep beschikbaar voor de ‘NATO Response Force’ (NRF, red.), een snel en wereldwijd inzetbare NAVO-eenheid”, weet oefenleider LTZ 2OC Max Borsboom. “Northern Coasts geeft ons de gelegenheid om maritieme EOD-taken, VSW-operaties en 'harbour clearance' (havenbescherming) in een internationaal verband te beoefenen, ons niveau van operationele gereedheid te vergroten en de procedures aan te scherpen. Hier laten we zien dat we na een druk op de knop onmiddellijk in actie kunnen komen en er staan als het nodig is.”
Havenbescherming
VSW-optreden bestaat onder meer uit het (ongezien) verkennen en veilig maken van kuststroken en havens vrij maken van mijnen zodat schepen veilig kunnen aanmeren. Kortom, alles om amfibische operaties te faciliteren, zodat mariniers veilig aan land kunnen komen. “We oefenen havenbescherming best vaak in Nederland, zoals onlangs nog in de Rotterdamse haven tijdens Port Defender”, zegt sergeant-majoor ODND Peter Alting. Hij is 1 van de scheidsrechters en vandaag belast met het observeren en evalueren van de teams en de veiligheid in en rond het werkgebied. “Maar hier opereren we natuurlijk in een totaal andere setting: andere dieptes, andere bodem, andere stroming en internationale scenario's; dat biedt nieuwe uitdagingen.”
‘Ondanks het internationale aspect zul je toch niet gauw samengestelde duikteams zien’
Vertrouwd werken
Naast Nederland kwamen tijdens Northern Coasts duikteams in actie uit Litouwen, Letland, Kroatië, de VS, Canada, Duitsland en natuurlijk Denemarken. Sommige landen namen deel met eigen duikteams, andere stuurden waarnemers. “Ondanks het internationale aspect, zul je toch niet gauw samengestelde duikteams zien”, stelt sergeant-majoor ODND Henri Rebel, coördinator van de duikteams. “Je bent vertrouwd met je eigen apparatuur, weet dat je kunt bouwen op je eigen collega's. Onder water leg je liever niet je leven in handen van een vreemde. Maar in de avonduren is er genoeg ruimte voor uitwisseling van ervaringen en ideeën; een kijkje in elkaars keuken. Zo zijn er al mensen uit verschillende landen aan boord van de Nautilus geweest, omdat we daar een decompressietank hebben staan. Daarnaast zijn ze nieuwsgierig naar onze spullen, zoals het ‘Autonomous Underwater Vehicle’ Remus, de draagbare sonar/camera/GPS Navigator en onze gespecialiseerde duiksets, zoals de LAR. Deze hergebruikt lucht en is akoestisch veilig en tevens anti-magnetisch.”
Robot op rupsen
Ontdekken de duikers in de haven een mogelijke dreiging, bijvoorbeeld een zeemijn of geïmproviseerd explosief, dan is het de beurt aan de maritieme EOD-mannen. Zij zijn gespecialiseerd in het ruimen van zo'n beetje alles wat kan ploffen. Daarbij rekenen ze ook de eerste strook land vanaf het water tot hun werkterrein. Zo ziet het team van sergeant-majoor TD Toine Mulder, sergeant TD Richard Commandeur en matroos 1 OD Jorrit Bakker zich ineens geconfronteerd met een bomauto. In eerste instantie stuurt het team de Dragon Runner op verkenning, een robot op rupse, voorzien van een camera. Maar, zul je net zien, het ding heeft moeite met de ongelijke heidegrond en als een tak zich tussen de rupsband nestelt, is het helemaal gedaan.
En dus ziet ploegcommandant Toine zich genoodzaakt keer op keer het zware bompak aan te trekken. Eerst om de boel te verkennen, dan om terug te lopen voor een ‘hook & line’-procedure, waarbij een portier wordt geopend. Weer opnieuw gaan kijken, nu in de geopende auto, om weer terug te komen voor het ophalen van een beetje springstof om de achterbak open te blazen. “Het is flink zweten in dat bompak". Uiteindelijk treft het team in de kofferbak een vat met explosieven aan. Door het verwijderen van de ontstekingsbron wordt de zaak veilig gesteld, dit onder de kritische blikken van de Deense scheidsrechter en zijn 2 Kroatische waarnemers. Heel apart is dan weer dat er ineens vanaf het strand Deense toeristen opduiken die al ‘nordic walkend’ rustig het oefenterrein doorkruisen...
Verdronken terrorist
Terug in de haven brieft matroos 1 LDV en duiker Jurgen van Esch zijn ervaringen aan de duikmeesters. Of hij de vermoedelijk verdronken terrorist nog heeft gezien, wil seinmeester korporaal ODND Jeffrey Wassenburg weten. Bulderend van de lach: “En als er iemand lag waarbij de palingen uit de schedel zwommen, hoort die niet bij de oefening”. Geen terrorist, wel veel werkhandschoenen en opvallend veel bierblikjes in het verrassend heldere water, meldt de duiker. De mannetjes op het bankje doen alsof hun neus bloedt en trekken nog maar een blikje open.
