Bubbels

Nederland is het 5^e exportland en 7^e importland ter wereld. Meer dan 70% van onze import komt met zeetransport. Zo’n 2/3 van onze export verlaat Nederland eveneens weer over het water (per binnenvaart en zeetransport). Daarom heeft Nederland als 17^e economie van de wereld een groot belang bij de zee. Oceanen, zeeën en zeestraten verbinden werelddelen. Het zijn de belangrijkste wegen tussen landen, waarover ruim 90% van de wereldhandel wordt vervoerd. Het zijn de toevoerroutes naar Rotterdam, de grootste haven van Europa en de 8^e op de wereldranglijst (na o.m.  Singapore, Sjanghai en Tianjin). Onze belangen liggen bij het vrijhouden van deze 'sea lines of communication' (SLOC’s). Bij het beschermen van de vrije doorvaart op deze drukbevaren scheepvaartroutes, die de ruggengraat vormen van de mondiale handel en daarmee van onze welvaart.

Daarnaast zijn deze SLOC’s van immens strategisch en geopolitiek belang. Bij een grootschalig conflict tegen Europa zijn deze routes cruciaal voor de aanvoer van versterkingen en bevoorrading over zee. Dat was tijdens de Koude Oorlog al zo en geldt nog steeds. Zoals maritiem historicus Alfred Mahan ooit schreef: 'Whomsoever controls the sea, controls the land'. En daar dreigt nu het gevaar. Het toenemende belang van de zee, voor zowel de welvaart als de veiligheid, houdt op dit moment gelijke tred met de groeiende proliferatie van zogenoemde ‘anti-acces/area-denial’ (A2/AD)-wapensystemen bij potentiële tegenstanders. Met deze wapensystemen kan een tegenstander op afstand worden gehouden of toegang tot en gebruik van de vrije zee worden ontzegd.

Zowel in Azië, het Midden-Oosten als aan de randen van ons eigen bondgenootschap zien we deze zorgwekkende ontwikkeling. Rusland heeft al meerdere zogenoemde A2/AD-bubbels op strategische plekken ingericht, zoals bij Kaliningrad, het Kola-schiereiland en de Krim. Deze beslaan de Noordelijke IJszee (en daarmee de toegang tot de Atlantische Oceaan), de Baltische en de Zwarte Zee. Alleen al vanuit Kaliningrad kan Rusland in potentie de bevoorrading of versterking van NAVO-troepen in de Baltische staten sterk hinderen. Daarbij breidt Rusland zijn A2/AD-capaciteit nu ook uit naar Syrië, waarmee het oostelijk deel van de Middellandse Zee wordt afgedekt.

Om ongestoord van vitale handels- en strategische aanvoerroutes gebruik te kunnen blijven maken, is adequate afschrikking en bescherming nodig. Dat vergt geloofwaardige capaciteiten. Capaciteiten die dus niet kwetsbaar zijn en vrijelijk in de A2/AD-bubbel van een tegenstander kunnen opereren. En als grondgebonden en vliegende eenheden voorwaarts worden ontplooid – binnen die bubbel dus – zijn zeestrijdkrachten cruciaal voor het zekerstellen van bevoorrading, versterking en aanvullende bescherming.

Wat kunnen we aan de dreiging doen? Allereerst aanwezig zijn. Laten zien dat de internationale wateren vrij toegankelijk zijn, door er te oefenen. Maar uiteindelijk, als puntje bij paaltje komt, moeten we ook de hardware hebben om de bubbel te kunnen breken. Waar de kwaliteit van onze systemen voorheen de kwantitatieve achterstand compenseerde, verliest het westen in rap tempo de hoogwaardige technologische voorsprong die we van oudsher hadden. Dat geldt ook voor de Koninklijke Marine. Een deel van onze sensor- en wapensystemen bereikt het einde van haar operationele levensduur of is daar al overheen. Dat maakt ons kwetsbaar. Door vertraging van vervangingsprogramma’s neemt onze slagkracht steeds verder af en staan we aan grotere risico’s bloot.

Nederland investeert in hightech en high-end wapensystemen. Zo is Nederland met de ontwikkeling van de SMART-L EWC-radar koploper binnen de NAVO op het gebied van ‘Ballistic Missile Defense’. Maar dat is niet genoeg. Om een antwoord te hebben op de huidige en toekomstige dreiging, moet geïnvesteerd worden in de vernieuwing van de vloot, is continue innovatie nodig en moeten onze oudere platformen worden uitgerust met moderne, slagvaardige systemen, waarmee ze veilig en effectief de strijd aan kunnen gaan. Het is tijd dat Nederland uit zijn eigen bubbel kruipt en begrijpt dat we ons eigen verdienmodel in gevaar brengen als we blijven talmen met voldoende te investeren in onze veiligheid.

Luitenant-generaal der mariniers Rob Verkerk,

Commandant Zeestrijdkrachten