Uitgelicht

Het beste van Joes Wanders

Als 16-jarig jochie wilde Joes Wanders (1944) maar één ding: weg van huis en school om te gaan varen. En dus meldde hij zich aan bij de Koninklijke Marine,  waar hij er in 1970 in slaagde zijn droombaan te realiseren. Joes werd aangenomen als illustrator bij het bureau maritieme historie van de Marinestaf in Den Haag. Hij maakte illustraties voor boeken en artikelen voor de Onderzeedienst, de Mijnendienst, het Korps Mariniers, de Marine Luchtvaartdienst en cartoons voor Alle Hens. Zeer bekend werden zijn olieverfschilderijen van historische zeeslagen, thans te bewonderen in een groot aantal maritieme musea ter wereld. Op 20 december 2014 werd Joes 70 en dat werd gevierd met een feestje én expositie in het Marinemuseum te Den Helder. Samen met Joes liepen we langs enkele van zijn bekendere werken.

Tekst: Leo de Rooij | Foto: John van Helvert

MTB en MGB, 1982

“Deze actie heb ik geschilderd aan de hand van het ooggetuigenverslag van Jack de Mos, een Engelandvaarder die op deze boten heeft gevaren. Ze voeren meestal met drie boten uit om Duitse konvooien te bestoken. Ik weet nog dat ik het weergeven van de nachtelijke actie best moeilijk vond; met die flares in de lucht, het konvooi onder vuur, de inktzwarte golven. Maar al met al is het best goed gelukt, ik ben er erg tevreden over.”

Strijd om de Maasbruggen, 1986

“Dit werk heb ik in opdracht geschilderd en veel onderzoek voor gedaan. Hier zit nog een leuk verhaal aan vast. Tijdens een expositie kwam een oude Rotterdammer naar me toe, die zei dat hij destijds op de Boompjes had gelopen, hier links op het schilderij. Maar volgens hem ontbrak er ook iets aan het werk, namelijk de vlag met hakenkruis die de Duitsers aan de brug hadden opgehangen. Die heb ik er destijds ter plekke dus nog maar bijgeschilderd…”

Ondergang Hr.Ms. Van Nes door Japans bombardement, 1970

“Geschilderd op basis van het verhaal van Jan Peereboom, de man die later aan de Telegraaf vertelde dat hij “uit zijn schoenen werd geblazen en het water in geslingerd”. Hij zag dit beeld, vanuit het water en vanaf een afstand. Eerst heb ik een paar schetsen gemaakt, steeds gecheckt bij de overlevenden en ben vervolgens aan het schilderen geslagen. Ik herinner me dat ik zelfs nog een modelletje heb gemaakt om het breken van het schip goed te verbeelden. Je probeert een verhaal te vertellen, het zo realistisch mogelijk te maken. Je ziet de explosies van de munitie, maar ook de boeggolf die op het schip geschilderd is. Schepen uit die tijd hadden dat namelijk, om snelheid te simuleren.”

Slag om de Javazee

“Dit werk is gebaseerd op zowel de Japanse als Nederlandse gegevens. Ik had een planning gemaakt voor de indeling en positie van de schepen, want de Japanners hadden 2 schepen door elkaar gehaald. Qua compositie vind ik het een sterk werk, de lijnvoering is robuust weggezet. Ik weet nog dat ik moeite had met het schilderen van de waterzuilen, daar had ik geen voorbeelden van. Tegenwoordig klik je op internet en krijg je pagina’s vol met voorbeelden, maar dat had ik toen niet. Wat me nu opvalt is dat ik toen al veel aandacht aan de opzet van het werk heb besteed, ik wilde het gewoon goed hebben. Een kenner zei tegen me: ‘Jouw schepen liggen ín het water, niet erop. Dat beschouw ik als een groot compliment.”

Actie bij Kuching 1976

“In opdracht van de Marine Luchtvaartdienst gemaakt. Je ziet de X35 Dornier vliegboot op zoek naar de Japanse invasievloot, die wordt ontdekt door 2 Japanse watervliegtuigen. De zee is goed geschilderd, de lucht kan beter, dat zou ik nu heel anders doen. Het perspectief van de vliegtuigen klopt wel, je ziet de linnen bespanning van de kisten goed zitten. Ik weet nog wel dat ik later de oranje driehoek op de vliegboot heb aangepast, die was te klein geschilderd.”