Defensie- en luchtmachtnieuws
Tekst: Jopke Rozenberg-van Lisdonk
Leestijd: 10 minuten
Realistische luchttransportoefening in Portugal
Zo'n tweehonderd lucht- en landmachtmilitairen trainden vorige maand drie weken in het zuiden van Portugal diverse realistische scenario’s met C-130’s van het 336 Squadron. Daarbij maakten ze onder meer gebruik van een zogenoemde ‘semi-prepared’ start- en landingsbaan. Het uitvoeren van medische evacuaties was een belangrijk oefenonderdeel.
De oefening European Wolf vond plaats vanaf vliegbasis Beja. Daar bemanden pathfinders van 11 Luchtmobiele Brigade en de brandweer van Vliegbasis Eindhoven de start- en landingsbaan en zorgden ervoor dat de C-130’s veilig konden landen en opstijgen. Tijdens de scenario’s met medische evacuaties werden de transportvliegtuigen en de bemanning beveiligd door de Object Grondverdediging van zowel Noord (Air Combat Command) als Zuid (Defensie Helikopter Commando). De Operationele Gezondheidszorg verzorgde en behandelde de slachtoffers.
Het was voor het eerst in ruim tien jaar tijd dat de hele vloot van vier C-130’s gezamenlijk vloog. Dit lukte door de grote inspanningen van met name de technische dienst. Foto boven: master sergeant Vitor Carneiro. Foto’s onder: sergeant-majoor Maartje Roos
NH90's trainen amfibische gereedstelling in Zuid-Engeland
Twee NH90's, negentig luchtmachtmilitairen en twaalf mariniers trainden de eerste week van december amfibische operaties vanaf de marinevliegbasis Yeovilton in Groot-Brittannië. Dat deden ze in samenwerking met Britse collega’s van het Command Helicopter Force.
Met de oefening Grey Wyvern verhoogden NH90-bemanningen, ondersteunende diensten en mariniers hun gereedstelling. Collega's van onder meer 860, 930 en 990 Squadron, het Mobile Air Operations Team (MAOT) en de Groep Luchtmacht Reserve werkten vanuit het Royal Navy Air Station samen om missies te plannen en collega's verder op te leiden en te certificeren.
“Het scenario draaide om overstromingen in Engeland als gevolg van een orkaan”, vertelt Hoofd Operaties 860 Squadron majoor der mariniers Jan. “Daarbij kwamen wij initieel om hulp te bieden. Dan zie je een laag dreigingsbeeld, dat dan in de loop van de oefening steeds complexer wordt. Uiteindelijk werden wij in het scenario aangegrepen door groeperingen die niet het beste met ons voor hadden en waarop wij dus moesten reageren. Oefeningen als deze zijn echt een snelkookpan waarin je je gereedstelling verhoogt. We trainen niet meer om te trainen. Het is echt om klaar te zijn voor de strijd, voor zover dat kan.”
Grey Wyvern was tevens een opwerking voor andere oefeningen, zoals het grootschalige Cold Reponse dat volgend jaar in het noorden van Europa plaatsvindt. Foto: sergeant-majoor Maartje Roos
Missieprofielen SOF Air Rotary Wing vastgesteld
De Koninklijke Luchtmacht en het Netherlands Special Operations Command (NLD SOCOM) hebben gezamenlijk de missieprofielen voor het programma Special Operations Forces Air Rotary Wing (SOF Air RW) vastgesteld en ondertekend. Het document vormt de fundamentele basis voor de uitvoering van speciale operaties en de ontwikkeling hiervan binnen de krijgsmacht. Hierbij is NLD SOCOM verantwoordelijk voor de inzet en de luchtmacht voor de gereedstelling van mensen en middelen.
C-LRS luitenant-generaal André Steur en C-SOCOM generaal-majoor der mariniers Jan Hut ondertekenden het document. De missieprofielen kwamen tot stand in nauwe samenwerking tussen de kennisautoriteiten Special Operations en Luchtoptreden. Om het programma binnen de luchtmacht mogelijk te maken, zijn diverse maatregelen genomen. De Cougar-transporthelikopters worden vervangen door de Caracal H-225M en het 300 Squadron is vorig jaar omgevormd tot een SOF Air Squadron. Dit squadron is onderdeel van het DHC en de eerste zelfstandige speciale operaties-eenheid in de geschiedenis van de Koninklijke Luchtmacht. Foto: Valerie Kuypers
QRA ingezet voor onbekend object
Luchtgevechtsleiders van het Air Operations Control Station in Nieuw Milligen detecteerden in de ochtend van 7 december een onbekend vliegend object in het Nederlands verantwoordelijkheidsgebied. Daarop werd de Quick Reaction Alert (QRA) ingeschakeld, waarop twee F-35’s vanaf Vliegbasis Volkel uitrukten om het object te identificeren. Later bleek het te gaan om een drone.
Het object vloog op een hoogte in het Nederlands luchtruim waar identificatie en communicatie met de verkeersleiding verplicht is, maar maakte zich niet kenbaar door bijvoorbeeld radioverkeer of een transponder. Op deze hoogte was het bovendien niet mogelijk om het object vanaf de grond te identificeren, in dit geval als drone. Daarom werd de QRA ingeschakeld om te zien of het object een dreiging was en of het reguliere vliegverkeer in gevaar werd gebracht. Dat was echter niet het geval. De drone verliet na identificatie het luchtruim.
Sinds 27 november ligt de QRA-taak bij Nederland. Na 12 februari nemen de Belgen de verantwoordelijkheid weer op zich. Foto: sergeant-majoor Cristian Schrik
Defensie koopt drie extra NH90’s
Defensie schaft drie extra NH90-maritieme gevechtshelikopters aan. De handtekening voor de koop werd op 9 december gezet. In het contract zit een optie voor nog twee toestellen. De nieuwe NH90’s worden naar verwachting medio 2030 geleverd.
De helikopters van leverancier NATO Helicopter Industries worden nieuw gebouwd bij de Italiaanse vliegtuigfabrikant Leonardo in Tessera. Daar worden ze direct voorzien van de laatste upgrades. De huidige NH90-vloot krijgt met een Midlife Update hetzelfde niveau. Dit gebeurt in dezelfde periode als de nieuwbouw.
Met de drie nieuwe toestellen beschikt Defensie straks over 22 NH90’s. Defensie geeft met de aankoop vervolg aan de ambitie die is vastgelegd in de Defensienota 2024. Hierin wordt de groeiende vraag naar NH90-capaciteit aangekaart.
Het aankoopcontract werd namens Defensie ondertekend door het NATO Helicopter Management Agency (Nahema). Dit is een agentschap van Duitsland, Frankrijk, Italië en Nederland samen. Nahema is bevoegd om namens de vier landen contracten af te sluiten. Door dit internationale materieelsamenwerkingsprogramma kunnen de vier landen doorontwikkelings- en instandhoudingskosten delen. Dit leidt tot schaalvoordelen en efficiëntie. Ook hebben de partijen een sterkere positie richting de industrie. Het Commando Materieel en IT (Commit) is verantwoordelijk voor de aanschaf van de extra helikopters. Foto: sergeant-majoor Jan Dijkstra
Retrofitprogramma NH90-vloot afgerond
Na ruim tien jaar werd op 4 december het retrofitprogramma van de Nederlandse NH90-vloot afgerond. De dertiende en laatste NH90 werd die dag vanuit de Italiaanse vliegtuigfabrikant Leonardo in Frosinone overgedragen aan het Commando Lucht- en Ruimtestrijdkrachten.
Met de afronding van het retrofitprogramma zijn alle NH90’s op één uniforme, moderne standaard gebracht. Dat was nodig, omdat al snel na de aanschaf begin jaren ’10 bleek dat sommige onderdelen en systemen nog niet volledig voldeden aan de eisen van de operationele inzet. Daarom startte in 2014 een internationaal retrofitprogramma om alle toestellen technisch te verbeteren en op één standaard te brengen. Daarmee is ook de basis bepaald voor de Midlife Update die de helikopters de komende jaren ondergaan.
Het retrofitprogramma werd eerst aangestuurd door het Commando Materieel en IT (Commit). Sinds de vorming van het Air Support Command heeft Program Management NH90 de volledige aansturing op zich genomen. Foto: sergeant-majoor Jan Dijkstra
Defensie koopt honderd nieuwe radars voor dronedetectie
Om vroegtijdig drones te kunnen signaleren, koopt Defensie honderd radars aan bij het Nederlandse bedrijf Robin Radar Systems. Daarvoor tekenden beide partijen op 27 november een contract. De systemen zijn in staat om drones te onderscheiden van vogels en andere bewegende objecten.
Een dag na de ondertekening, op 28 november, zijn de eerste exemplaren geleverd, de rest volgt in 2026. De bijbehorende voertuigen komen begin dat jaar. Vanwege de urgentie maken zowel Defensie als Robin Radar Systems zich hard voor een zo snel mogelijke levering. Dat heeft onder andere te maken met incidenten waarbij drones zijn gesignaleerd boven de Vliegbases Volkel en Eindhoven. Defensiebreed zetten verschillende eenheden de radar in. Verder worden ze verspreid over luchtmachtbases en andere kritieke infrastructuur.
Foto: Defensie
Versterkte samenwerking rond Maritiem Vliegkamp De Kooy
Staatssecretaris Gijs Tuinman ondertekende op 14 november een intentieovereenkomst met afgevaardigden van de provincie Noord-Holland en de gemeente Den Helder voor de toekomstige ontwikkeling van Maritiem Vliegkamp (MVK) De Kooy en Den Helder Airport. Met deze stap versterken de partijen hun samenwerking om het vliegkamp strategisch, duurzaam en toekomstbestendig door te ontwikkelen. In 2026 volgt een samenwerkingsovereenkomst waarin de afspraken concreet worden vastgelegd.
De betrokken partijen zetten de komende jaren stevig in op verduurzaming van MVK De Kooy en Den Helder Airport. Denk daarbij aan de ontwikkeling van faciliteiten voor duurzame brandstoffen en andere maatregelen die bijdragen aan een schonere, toekomstbestendige operatie. Daarnaast willen de partijen investeren in technologische vernieuwing, zoals de ontwikkeling en inzet van maritieme drones en onbemande helikopters. Daarvoor werken ze nauw samen met onderwijsinstellingen, kennispartners en bedrijven. Ook het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat betrekken zij actief bij de verdere ontwikkeling.
De overeenkomst maakt deel uit van het bredere programma Maritiem Cluster Den Helder, waarin provincie, gemeente en Defensie samenwerken aan de versterking van de haven, verbeterde bereikbaarheid en verdere verduurzaming. Foto: Den Helder Airport
Multidomein optreden met Keystone
Na diverse testen en pilots kan het Battle Management Systeem (BMS) Keystone sinds 3 december worden ingezet bij operaties. Met behulp van het BMS kan data, die luchtmachtwapensystemen en -sensoren verzamelen, worden gedeeld met alle missiedeelnemers op nationaal en internationaal niveau. Volgens Directeur Projecten en Innovatie CLRS commodore Michel de Rivecourt is Keystone essentieel voor multidomein optreden.
Keystone draagt defensiebreed bij aan het omgevingsbewustzijn (situational awareness) en het begrip van wat zich afspeelt (situational understanding) op het slagveld. Dit maakt een snelle besluitvorming zelfs in een complex gevecht mogelijk. Hierbij kunnen bijvoorbeeld ook marine en landmacht betrokken zijn. Met het BMS kan de krijgsmacht doorslaggevend informatie- en beslisvoordeel behalen in het gevecht.
Na de livegang van het systeem op 3 december op de Luchtmachttoren in Breda, volgt in januari de verdere uitrol op de commands van de luchtmacht en bij het defensiebrede Joint Forces Command. Het eerste wapensysteem dat wordt geïntegreerd binnen Keystone is de MQ-9 Reaper. Daarna volgen de vier SAR (Synthethic Aperture Radar)-satellieten. Foto: sergeant-majoor Barend Westerveld
Gevechtsvliegtuigen en –helikopters beoefenen luchtverdediging in duisternis
F-35’s, Apache’s en de luchtgevechtsleiding trainden in de tweede week van december gezamenlijke inzetten. De toestellen opereerden vanaf Vliegbasis Gilze-Rijen. Dat gebeurde voor een deel in de avonduren.
Tijdens de oefening Agile Tiger kwamen realistische scenario’s voorbij met vijandelijke vliegtuigen, kruisraketten en diverse typen onbemande systemen. De focus lag op het gezamenlijk inzetten van twee unieke wapensystemen in meerdere luchtlagen. Dat gebeurde nog niet eerder op dit niveau. Door informatie direct met elkaar te delen, ontstaat een gezamenlijk en betrouwbaar luchtbeeld.
Lees meer over de oefening in dit artikel van de Defensiekrant van 12 december. Foto: sergeant-majoor Jan Dijkstra:
Samenwerking met industrie verstevigt tijdens NEDS-beurs
Tijdens de NEDS-beurs in Rotterdam ondertekende de luchtmacht op 20 november twee belangrijke contracten. Met een verlenging van de samenwerking met Capgemini en een nieuwe overeenkomst met Collins Aerospace zet de organisatie verdere stappen in de structurele versterking van haar militaire en technologische slagkracht.
Met Collins Aerospace gaat de luchtmacht een nieuw militair avionica-servicecentrum in Nederland ontwikkelen. Dat zal een cruciale rol gaan spelen in de ondersteuning van Europese F-35- en Chinook-vloten. Collins brengt hoogwaardige depot-capaciteit, technologie en kennis naar het Air Support Command, waardoor onderhoud en herstel van systemen zoals het Gen III Helmet Mounted Display System van de F-35 en het CAAS-avionics-systeem van de Chinook dichter bij huis kunnen plaatsvinden. Met dit centrum ontstaat bovendien een sterk regionaal ecosysteem dat de strategische autonomie en reparatiecapaciteit in Europa vergroot. Dat is een belangrijke stap om operaties beter en langer te kunnen volhouden.
Capgemini ondersteunt de luchtmacht al jaren op het gebied van digitalisering, data-integratie, cyberweerbaarheid en AI. Dit zijn cruciale fundamenten voor modern militair optreden. De verlengde samenwerking helpt de luchtmacht bij het versterken van beveiligde informatiestromen, interoperabiliteit en data-gedreven besluitvorming.
NEDS staat voor NIDV Exhibition Defence and Security. De Stichting Nederlandse Industrie voor Defensie en Veiligheid (NIDV) organiseert deze beurs jaarlijks. Daar komen overheid, industrie en kennisinstellingen samen om technologische innovaties in de defensie- en veiligheidssector te presenteren. Foto: Sjoerd van der Hucht
