Luchtmacht at the ready

‘Deze missie wordt steeds vaker van ons gevraagd’

Defensie staat klaar om in geval van nood vanaf uitvalsbasis Cyprus Nederlanders te evacueren uit het oorlogsgeweld in Israël en de Palestijnse Gebieden. De luchtmacht speelt met haar C-130 transportvliegtuigen daarin een belangrijke rol. We zoomen in op een aantal specialisten, die in het Middellandse Zeegebied klaar staan voor een eventuele inzet.

_{Tekst: kapitein Jaap Wolting | Foto’s: sergeant-majoor Hille Hillinga}

Het motortje van de ‘Snorkel’ slaat aarzelend aan op het militaire deel van vliegveld Paphos. Uiterst voorzichtig rijden twee monteurs de gehuurde – toepasselijk oranje – schaarlift onder een van de motoren van de C-130. In de schaduw, in de wind… de beste plek om op het heetst van de dag te staan. “En het is hier geen kippenhok”, roept een monteur lachend naar beneden. Hij doelt op de drukte in de hal die het Nederlandse detachement toegewezen heeft gekregen door host nation Cyprus. In die ruimte is inderdaad veel te doen, staan een hoop spullen, lopen verschillende eenheden kriskras door elkaar. Gecoördineerd, dat wel, maar als je van rust houdt sta je op de apron meer op je gemak.

Inspectie

“Wat we aan het doen zijn? Oh, gewoon, wat we wekelijks doen, waar we ook staan met deze kisten: inspectie. We lopen alle motoren na op verdachte zaken. Slijtage, lekkage, dat soort dingen. Samen nemen we vijftien jaar ervaring mee, dus als iets niet in de haak is, zien we het meteen.” Voorlopig zijn een zaklamp, spanningsmeter en schroevendraaier voldoende voor deze check. “Jij was klaar hè?” “Nee wacht, ik herstel even een borging zodat die moer niet los kan trillen. Ik vind dat er nu nog iets teveel speling op zit.”

Ritueel

“Het is hier allemaal net iets primitiever werken, maar gelukkig zijn we zelfvoorzienend. Dit kunnen we eventueel ook best met een ladder bijvoorbeeld. Wacht, even het oliepeil checken. Kijk, dat ziet er nog keurig uit, precies tussen de streepies.” En hop, de motor van de schaarlift pakt weer aan, en met horten en stoten – de lift kan zelf ook wel wat onderhoud gebruiken – rijden de monteurs naar de volgende motor waar exact hetzelfde ritueel van klep open, kijken, voelen en checken zich herhaalt. “Ja weet je, voor ons is dit gewoon precies hetzelfde als in Eindhoven.”

Luitenant-kolonel Theo, detco Air Mobility Command

“Op dit moment zit voor mij en mijn eenheid de grootste uitdaging op het personele vlak. 336 Squadron is een relatief kleine eenheid die in principe niet is ingericht op het binnen 48 uur oppakken ervan, ergens neerzetten en dan voor onbepaalde tijd daar opereren. We hebben geen formele notice to move dus alles gebeurt op basis van enthousiasme en betrokkenheid. Ons jaarlijks oefenprogramma bereidt ons voor op mogelijke inzetten die het Air Mobility Command kan uitvoeren: disaster relief operations, non-combattant evacuation operations [NEO, red.], combat service support voor landmacht- of marine-eenheden, of zelfs combat support door bijvoorbeeld paradrops te faciliteren.

Rollen omgedraaid

“Wat we de afgelopen twee jaar zien, is dat dit [NEO-operaties, red.] een missie is die steeds vaker van ons gevraagd wordt. Gelukkig kunnen we inmiddels terugvallen op ervaringen die we de afgelopen jaren hebben opgedaan met dit type operaties. De samenwerking met de andere krijgsmachtdelen ligt op een hoog niveau. Een half jaar geleden in Jordanië [van waaruit de luchtmacht vloog om evacuees op te pikken in Soedan, red.] waren de rollen eigenlijk omgedraaid. Toen had de luchtmacht de leiding. Nu de marine, en dat is een hele verstandige keuze omdat de maritieme oplossing in deze casus zeker zo opportuun is als door de lucht. Het goede is dat dezelfde eenheid die mee was naar Jordanië, nu weer mee is.”

Verbinding

“Het valt me op dat er door verschillende landen ontzettend veel van Cyprus gevraagd wordt. Gelukkig hebben wij tijdig de ‘go’ gekregen hier naartoe te gaan. Daardoor hebben wij een hele goede positie verkregen op het vliegveld. We hebben goede ruimtes, loodsen en werkgelegenheid en een goede locatie op het platform. Ik zie heel veel bedrijvigheid bij veel landen. Ze kruien van alles naar binnen en bereiden zich voor op daadwerkelijke evacuaties, of een situatie die escaleert. Ook met hen proberen we verbinding te zoeken en samen te werken.”

“Als ik kijk naar wat er de laatste jaren allemaal in de wereld gebeurt, denk ik wel eens; wat doen mensen elkaar toch aan? Ik heb zelf ook een gezin en als je je dan indenkt dat je in een situatie komt dat je huis en haard achter je moet laten omdat er wordt gevochten, het niet meer veilig is, schiet dat zeker door mijn hoofd. Aan de andere kant beschermen we wat ons dierbaar is, daar zijn we voor: Nederlanders buiten onze landsgrenzen in veiligheid brengen.”

Romy en Vera (beiden sergeant 1), flight nurses en tijdens inzet tevens medical crew directors

“Om ons voor te bereiden op een inzet als deze, hebben we currency-weken, tactische trainingen in combinatie met de Role1 van de OGZ én sluiten we aan bij de tactische trainingen vanuit 336. Onze focus ligt op zowel de air crew-taken als het medische aspect tijdens luchttransport. Wij merken dat het out of the box-denken van belang is, echter wel behoudend aan de richtlijnen. Daarnaast is oefenen met 336 natuurlijk bevorderlijk voor de onderlinge samenwerking. Tijdens trainingen passen we crew resource management toe, waardoor we doelgericht, veilig en effectief communiceren. Veiligheid staat hierbij centraal, waarbij van ieder individu wordt verwacht om bij een onveilige situatie in te grijpen of dit bespreekbaar te maken.”

Tender love and care

“Normaliter bestaat een team uit een flight surgeon, een medical crew director en twee flight nurses, echter hiervan kan afgeweken worden. Tijdens medische evacuaties hebben wij te maken met een groot scala aan patiëntendoelgroepen. Jong, oud, traumapatiënten, psychische patiënten etcetera. Uitdagend is om in een lawaaiig, trillend en donker militair vliegtuig iemand toch weten te kalmeren. Je moet niet vergeten uit wat voor soort gebied een evacué komt. Zo’n persoon wordt vermoeid en angstig in een militaire kist getransporteerd door mensen die soms een andere taal spreken.

Kortom, naast onze reguliere medische handelingen, leveren wij ‘tender love and care’. Ouders kunnen even rusten, wij nemen het kindje over en blazen een handschoen op tot een mooie ballon. Of we geven een knuffelbeer aan de angstige jongen op schoot bij z’n moeder. De taalbarrière is hierbij zeker een factor, waarbij het enerzijds ons op afstand houdt van de ellende en anderzijds het geven van zorg op maat ingewikkeld maakt.”

Verschillen

“Wij zijn beiden fixed wing trainers en hebben in deze afwachtende fase al genoeg zaken gezien om te implementeren in onze trainingen. Een voorbeeld zijn de varianten in litters [stretchers, red.] die we bij de verschillende eenheden zien. De één heeft een Talon-litter en de andere een Foxtrot, echter mogen wij alleen met de NATO-litter vliegen. Dan komt het out of the box-denken weer naar voren. Bovendien zijn we erachter gekomen komen dat tijdens het vliegen de batterij van onze nieuwe peltors snel leegloopt. Ach, in dat geval kunnen we gebruik maken van onze ‘Herc voice’… KEIHARD SCHREEUWEN DUS!”

Eerste luitenant Brian, S3 ground en sergeant 1 Anouar, teamleader Air Mobile Protection Team (AMPT)

“Als force protection team zijn wij tijdens missies verantwoordelijk voor de beveiliging van kist en crew”, verklaart Brian. “Dat geldt voor zowel fixed wing als rotary wing. Op de grond houden wij toezicht op door ons te beschermen belangen. Op Paphos zit ook een raiding squadron van de mariniers, maar hun werk is écht anders. Dít is ons specialisme, met een air minded visie op bewaken en beveiligen. Het is niet te vergelijken met voorwaarts gaan. Wij laten de kist nooit los.”

Internationaal netwerk

“In Nederland hebben we natuurlijk al nauw contact met de crews”, vult Anouar aan. “We trainen samen, in binnen- en buitenland. Hier op Cyprus zit inmiddels een internationaal netwerk van AMPT-teams. Overal kom je elkaar weer tegen. Lessons learned van missies worden allemaal weer verwerkt in cursussen die je internationaal volgt met bijvoorbeeld Belgen en Portugezen. Kijk je naar onze eigen ervaringen, zijn dat er inmiddels al een aantal. Medevac met de Chinook in Mali, een uitzending met de Hercules in datzelfde land… en ook op het gebied van NEO kunnen we meepraten.

Ervaring uit Kaboel

Ons vakgebied heeft een aantal stoelen in het buitenland en eentje daarvan zit op Papa Airbase in Hongarije. Daarvoor moet je eerst wel de Raven-opleiding [Raven is de Amerikaanse variant van AMPT, red.] doen in de Verenigde Staten, een van de zwaarste opleidingen binnen de US Air Force. Toen ik in Hongarije zat ben ik met een Raven-team – bestaande uit Amerikanen, Noren en Zweden – naar Kaboel geweest. Pittig. Ik heb baby’s in m’n handen gedrukt gekregen, waarvan ik niet eens wist of de ouders wel aan boord kwamen. Natuurlijk raakt dat je, maar als je daar staat heb je maar een doel: mensen helpen.”

Synergie

Brian: “We zijn blij hier te zijn. Dit zou een unieke missie kunnen worden. Je gooit hier verschillende eenheden van diverse krijgsmachtdelen in een pressure cooker. Waar wrijving zou kunnen ontstaan, ontstaat juist synergie en een win-win situatie omdat iedereen zijn eigen specialisme op de juiste manier kan inzetten. Natuurlijk is dat uitdagend. Moet je ineens met mariniers gaan samenwerken. Dat gaat echter heel goed. Iedereen weet precies wat hij wel, of juist niet moet doen.”