Volcanex CIS: speeltuin voor specialisten

Oefening dóór en vóór verbindelaars

RAF Leeming, thuisbasis van 90 Signals Squadron, was de afgelopen drie weken gastheer voor Volcanex CIS 23, een jaarlijkse CIS-oefening van de European Air Group (EAG). “Lekker pionieren met collega’s uit andere landen. Soms moeten we buiten de vastgelegde paden stappen om oplossingen te vinden”, zegt sergeant-majoor Ronald (ACC Nieuw Millingen), een van de deelnemers.

_{Tekst: Evert Brouwer | Foto’s: Volcanex CIS}

In een smalle gang op RAF Leeming weerkaatsen de muren opgewonden Italiaanse kreten, spannende Spaanse stemmen en heerst er een flinke bedrijvigheid onder Nederlandse specialisten op het gebied van communicatie- en informatiesystemen (CIS).
Aan Volanex CIS 23 nemen zo’n honderd luchtmachtmilitairen en burgers deel uit het België, Italië, Nederland, Spanje en gastland het Verenigd Koninkrijk. De twee andere EAG-landen Duitsland en Frankrijk ontbraken op het appel. Met verschillende typen radio’s en nationale missienetwerken proberen de deelnemers contact te krijgen met andere deelnemende landen in een uitdagend scenario. Immers, de landen hebben veelal apparatuur van verschillende makelij en van diverse generaties.

Enorme leercurve

"Zeven luchtmachten die opereren als één, dat is het doel”, zegt stafofficier van de EAG, de Franse luitenant-kolonel Jeremy Merlin. Maar dubbelt dat dan niet met de NAVO? “We werken veel samen, ook om ervoor te zorgen dat er geen overlap is. We hebben een toolbox met cursussen, publicaties, seminars en workshops waarmee we de interoperabiliteit willen verbeteren. Daarmee zijn we van grote waarde, ook voor de NAVO. We brengen het beste van zeven landen samen.”
Volcanex is de enige luchtmachtoefening in Europa die is gemaakt dóór militaire verbindelaars vóór militaire verbindelaars. “Dit is eigenlijk een innovatiespeeltuin voor ons, waarin we opdrachten krijgen en met elkaar problemen bespreken en oplossen”, legt sergeant-majoor Ronald met een brede glimlach uit. “Dat kan niet tijdens reguliere luchtmachtoefeningen. De gevechtsleiding en de vlieger moeten kunnen rekenen op hun apparatuur. Dan zet je niet even het missienetwerk Titaan uit, zoals hier wel gebeurt. Echt, je leert enorm veel in die drie weken”, aldus de netwerkbeheerder op het Air Operations Control Station Nieuw Milligen.

Doelen

De voorbereiding voor een oefening als Volcanex neemt heel wat tijd in beslag. De basis is eerder dit jaar gelegd tijdens een EAG CIS-bijeenkomst in Leeming. Tijdens de oefening zelf houden zogenoemde trial leaders in de gaten dat er niet teveel uit de losse pols wordt geëxperimenteerd. “Je moet goed afspreken wat je gaat testen, welke services je wilt opzetten en wat de doelen zijn”, stelt eerste luitenant Michel (961 Squadron, Vliegbasis Woensdrecht), de leider der oefening voor de dertienkoppige Nederlandse delegatie. “Daar hangt dan weer vanaf welke apparatuur en welke mensen je meeneemt. Zo hebben wij geen satellietcommunicatie mee of Tetra [terrestrial trunked radio, red.]. Wat we nog aan Tetra hebben, is verouderd en wordt vervangen, dus dat heeft geen zin met het oog op de toekomst. En wat de bezetting betreft: soms is dat ook zoeken.” Nu komen onze deelnemers van het Defensie Helikoptercommando (DHC), Air Combat Command (ACC), Air Mobility Command (AMC), Air Support Command (ASC) en het Joint IV Commando van COMMIT. “Op al die locaties zijn ze drie weken lang collega’s én systemen kwijt. Daar is niet iedereen blij mee, want de reguliere bedrijfsvoering gaat ook gewoon door.”

Junior en senior

Het principe van deze jaarlijkse oefening is dat de deelnemers hun kennis en ervaring meenemen naar eigen land. Michel: “Onze CIS’ers doen twee keer mee: de eerste keer gaan ze als junior, de tweede als senior en dan is er dus ook weer een nieuwe junior bij. Zo geef je de kennis van de vorige editie door. “Handig, want je hoeft het wiel niet twee keer uit te vinden. “Vorig jaar hebben een beveiligde koppeling met de Italiaanse collega’s opgezet”, weet ‘senior’ sergeant-majoor Ronald. “Toen liepen we een paar keer stuk op enkele services. Dat hebben we kunnen oplossen en we wisten dus nu wat er anders moest. We hadden alles zo weer in de lucht. We doen dat land voor land, want dan kun je direct zien bij wie het probleem ligt. En dat zit soms in kleine dingen, hebben we ook nu weer gemerkt.”

Vertaler

Is het dan na 25 jaar EAG en elk jaar een Volcanex-CIS nog nodig om de apparatuur te testen? “Ja zéker”, zegt Michel. “In de eerste plaats knoop je totaal verschillende systemen aan elkaar. De een heeft nieuwe apparatuur, de ander de laatste versie software geïnstalleerd. Daar wil je niet pas achter komen tijdens een missie. Onze ‘klanten’ als bijvoorbeeld de gevechtsleiding en de vliegers, moeten volledig op ons kunnen rekenen.”
Sergeant 1 Corné (DHC) wijst daarbij op een van de eieren van Columbus: de Interface Gateway Box. “Simpel gezegd is die IGB de vertaler tussen de missienetwerken van de deelnemende landen. Een tussenstation dat ervoor zorgt dat je op een veilige manier data kunt uitwisselen. Denk aan mail, documenten, foto’s en video. Het is echt een broodje speciaal.”

Fatal error

Elders in het Volcanex-gebouw stuiten de Harris High Frequency (HF)- en multibandradio’s op problemen. Aan de knoppen sergeant-majoors Thierry (ACC) en Johan (ASC) en sergeant 1’s Frans (AMC) en Danny (AAC). De communicatie met de Spanjaarden wil echter nog niet zo goed lukken. “We zijn erachter dat het aan de software en firmware ligt. Wij hebben een verouderde versie en dat levert een fatal error op met hun nieuwere”, weet Frans.
Opmerkelijk is dat de EAG high frequency (HF) als een speerpunt voor de toekomst heeft gekenmerkt. HF is lange tijd als achterhaald en vrijwel overbodig beschouwd. Sergeant 1 Danny vindt die vernieuwde aandacht begrijpelijk. “HF is robuust, niet te jammen en dus een perfect laatste redmiddel als alle andere communicatie uitvalt. Het is dan wel zaak de kennis en kunde op niveau te houden. Dat kan hier perfect.”

Primeur Cyber

Tegenover die aloude HF-verbinding staat voor het eerst de inbreng van cyber binnen Volcanex. Britse, Nederlandse en – daar wel – Franse cyberexperts maken deel uit van dit deel van de oefening. “Enorm interessant om te zien hoe andere luchtmachten hun cyberorganisatie hebben opgezet”, vindt het waarnemend hoofd van het CLSK Cyber Warfare Team (naam bekend bij de redactie). “We proberen hier ook cyber voor iedereen begrijpelijk maken. Hoe kan het vliegoperaties beïnvloeden? Wat moet je doen om te voorkomen dat kwaadwillenden inbreken? Het gaat meer om te begrijpen waarom we nodig zijn, meer een bewustzijnstraining.”

Goede voorbereiding

De EAG gaat na de evaluatie van ‘Leeming’ volop in voorbereiding op Volcanex CIS 24, met Spanje als gastland. “Een goede preparatie betekent dat 80 procent van je oefening staat”, weet overste Merlin. Wensen heeft de EAG nog genoeg. “Het zou mooi zijn als waarnemers van andere krijgsmachtdelen, de marine en de landmacht, eens een kijkje komen nemen. We kunnen veel van elkaar leren. Ook het idee om de industrie erbij te betrekken, leeft binnen de EAG. Maar dat is iets voor de toekomst.”