Vlaggenceremonie Air Combat Command

Oprichting samen gevierd met ‘first aircraft arrival’ op Volkel

‘Die datum ga je nóóit halen’, kreeg commodore Johan van Deventer van honderden collega’s stellig te horen, als hij 30 juni 2022 noemde. ‘Let maar eens op’, reageerde hij steevast. En hij kreeg gelijk. Vanmiddag nam de commodore als commandant de vlag van het Air Combat Command (ACC) in ontvangst uit handen van de Commandant Luchtstrijdkrachten. Daarmee zag het nieuwe commando officieel het levenslicht.

Officieel, want onofficieel was Van Deventer met zijn team al begonnen. “De uitzending met een F-35-detachement in Bulgarije in april en mei dit jaar, liepen we aan als zijnde ACC”, vertelt de commandant. “Die inzet was een mooie kans om alles wat we op papier al bedacht hadden en langzaam aan het inregelen waren, in de praktijk te brengen.” Mensen die nog op een andere functie zaten, pakten vooruitlopend op hun nieuwe job bij het ACC hun toekomstige taken en verantwoordelijkheden ook al op. Van proefdraaien kon je in dit geval eigenlijk niet spreken, want het ging om ‘het echie’.

In versnelling

Het gevoel van samenwerken als één team in plaats van ‘met collega’s van andere onderdelen’ was al snel de nieuwe werkelijkheid. Dit werd nog eens versterkt toen de missie naar de Europese oostgrens erbij kwam vanaf 24 februari, de dag dat Rusland Oekraïne binnenviel. “Het zat ’m met name in het samenbrengen van de stafcapaciteit van Leeuwarden, Volkel en AOCS Nieuw Milligen”, legt Van Deventer uit. “Als één team plannen en uitvoeren. Iedereen deed het erbij naast zijn normale functie. Het gaf daardoor wel extra werklast, maar in de opstartfase van het ACC hielp het ons enorm in versnelling komen. En het mooie was dat mensen ervaarden: hé, dit werkt.”

Robuust commando

Door als één team te opereren, worden de lijntjes onderling als vanzelf korter en simpeler. Onderling overleg tussen staven behoort tot het verleden. Het scheelt een hoop werk en tijd. De staf op het hoofdkwartier in Breda raakt daarbij steeds verder op de achtergrond. En dat is precies de bedoeling van een ‘robuust commando’. Een term die zoveel betekent als een zelfvoorzienende en zelfstandige eenheid. “Met een – grotendeels – eigen planning en zeggenschap, kunnen we veel sneller op veranderingen inspelen,” zegt de commodore. “We worden dus wendbaarder en dat is wat we als Commando Luchtstrijdkrachten graag willen; dát is de 5e Generatie Luchtmacht.”

Aanpassing squadrons

Wat merken collega’s op de squadrons eigenlijk van de samenvoeging? Van Deventer: “Het werk an sich verandert voor de meesten niet. Wel zijn de meeste squadrons iets aangepast en wat kleiner geworden om binnen het kader van het maximaal aantal functies te blijven. 970 Squadron van AOCS Nieuw Milligen is zelfs opgeheven. Een flink deel van het personeel is met dezelfde taken ondergebracht bij 710 Luchtgevechtsleidingssquadron; de logistiek en force protection vallen nu organiek onder die van Leeuwarden en Volkel, maar behouden hun standplaats op AOCS. Over het algemeen heb ik binnen de vakgebieden de afgelopen maanden ook meer en een betere samenwerking gezien. Mensen kloppen eerder bij elkaar aan. Er begint echt een gevoel van één ACC te heersen in plaast van aparte onderdelen. Ook centrale aansturing vanuit één staf zal wellicht merkbaar worden op de squadrons.”

Decentrale staf

Alhoewel er sprake is van één centrale staf, zitten de medewerkers ervan alles behalve centraal. Dat is ook niet nodig, volgens Van Deventer. Effectiviteit is hier wederom het toverwoord. “In het initiele plan stond dat het hoofdkwartier op Volkel zou komen, maar daar heb ik snel een streep doorgezet. Ik vond het oud denken om allemaal op dezelfde locatie te zitten. Om ieders standplaats te bepalen, hebben we allereerst naar logica gekeken en daarnaast ook zoveel mogelijk de wensen van het individu meegenomen. Zo zijn sommige staffuncties locatiegebonden, zoals die van de hoofden operatiecentra en de personeelsadviseurs. Voor functies waarvoor dit niet geldt, hebben we zoveel mogelijk vrijheid gegeven aan de mensen zelf en hun directe chef. Afspraken over samenwerking – op afstand – en fysieke contactmomenten horen daar ook bij.”

Administratief een feit

Om het formele omklapmoment vandaag op Volkel met ceremonieel te bekrachtigen en vieren, was geen kwestie van eerlijk strootje trekken. De aanleiding is de aankomst van de eerste vier F-35’s voor 313 Squadron. Die ‘first aircraft arrival’ stond al héél lang vast, weet Van Deventer. Sterker nog, het was de reden dat de commodore in 2020 die dag al prikte om ook het ACC te formaliseren. “Ik wilde deze mijlpaal centraal aanlopen, dus vanuit het ACC. Eenduidige aansturing, ondersteuning en commandovoering; gewoon gelijk goed. En dat is gelukt. Want in de praktijk functioneerden we de afgelopen maanden meer en meer als één ACC, alleen is dat nu ook administratief in Peoplesoft een feit.”

Dromen

Zijn er nu dan helemaal geen open eindjes meer? “Oh jawel”, zegt Van Deventer. “We hebben nog geen ACC waarvan we dromen. Naast dat we moeten uitvinden of er foutjes in de organisatie zitten, zijn er nog volop zaken in ontwikkeling. We zijn nog bezig met het invoeren van de MQ-9 en de F-35, het uitfaseren van de F-16 en ook de reorganisatie van de luchtverkeersleiding loopt nog. In november 2023 neemt de F-35 de nucleaire taak van de F-16 over en medio 2024, als de F-16 is uitgefaseerd, moeten we volledig operationeel inzetbaar zijn. Pas dan zitten alle zes geplande stappen van het transitieplan erop. Alle extra’s die beschreven staan in de onlangs verschenen Defensienota hebben we dan nog niet eens meegerekend. Ook daarmee gaan we aan de slag. Die bieden ons de kans om een nóg betere organisatie weg te zetten.”

Lees verder in dit artikel, waarin commodore Johan van Deventer ingaat op de impact van de Defensienota op het ACC.