Helikopterwereld plant zaadje voor toekomst

5e Generatie helikopters met nieuwe Apache en Chinook 

A-330 MRTT, F-35 en Reaper; dan is het CLSK er qua hardware toch wel met de moderniseringsslag? Mis. Er staat nog veel meer te gebeuren. Bij het Defensie Helikopter Commando. Aan de buitenkant zal het straks niet – direct – te zien zijn, maar over een paar jaar vliegen er vanaf Gilze-Rijen en Ft. Hood alleen maar splinternieuwe Apaches en Chinooks.

Er staat heel wat te gebeuren binnen de helikopterwereld. Dat zit zo. “We hadden met de CH-47D een uniek model”, steekt het – inmiddels voormalig – Hoofd Afdeling Helikopteroperaties (HAHO) van de Staf CLSK kolonel Giliam Bresser van wal. "Een heel goede helikopter uit begin jaren 90, maar inmiddels verouderd waar we steeds meer tegenaan liepen bij het onderhoud. Met de aanvulling van 6 CH-47F’s deden we al een stap vooruit, maar een paar jaar geleden is besloten onze gemixte vloot te standaardiseren. Onze grootste drijvende kracht is ‘common’ te worden met US Army, zodat we makkelijk kunnen meedoen met onder andere hun update-programma’s.”

CAAS

Nederland lift mee met een grote, zogenoemde multi year (MY)-bestelling van de US Army van honderden CH-47F MYII CAAS. Dat laatste staat dan weer voor Common Avionics Architecture System. De 6 relatief nieuwe ‘Foxtrots’ van het 298 en 302 Squadron krijgen een ombouw tot deze versie. Daarnaast maken de overgebleven 11 'Delta’s' plaats voor 14 geheel nieuwe CH-47F’s, zoals ze in de praktijk gewoon blijven heten. “Qua uiterlijk zie je alleen een andere kleur, maar de grote verandering zit aan de binnenkant”, zegt majoor Dirk, Chinook-vlieger en werkzaam bij de Afdeling Helikopter Operaties (AHO) van de Staf CLSK. Bijvoorbeeld een nieuwe vloer met een flexibel laadsysteem waarmee je sneller kunt wisselen en dus flexibeler in je inzet bent. Daarnaast improved troopseats, crash resistant stoelen en modernisering van cockpitsystemen: geautomatiseerd flight systeem, nieuwe en betere radio’s en communicatiemiddelen. Dirk: “In de praktijk merk je dat we nu nog – heel – beperkt zijn in netwerkgestuurd optreden. Dat gaat aanzienlijk verbeteren met het nieuwe type.”

Wat gaat er veranderen met de nieuwe CH-47F? Bekijk het in deze infographic. Klik op de plusjes voor meer informatie.

Meer dan helikopters

De 1e stap naar deze 5e generatie helikopters is ondertussen al gezet. Foxtrots nummer 1 en 2 vertrokken in februari al via Woensdrecht waar ze zijn gestript, via Antwerpen met de boot naar de USA. “De nieuwe types zijn de drijfveer van de transitie; het zaadje waaruit de rest groeit”, geeft Bresser aan. “Het is het meest zichtbaar en tastbaar, maar het gaat niet alleen om nieuwe hardware. De hele organisatie verandert met nieuwe simulators, een groeiend aantal VTE’s, versterking in het informatiedomein, enzovoort. Er zit een enorme werklast achter om een nieuw toestel te introduceren. Alle personeel moet omgeschoold, maar ondertussen gaat ook het bedienen van onze partners door.”

Op de nieuwe toestellen is het nog even wachten. Midden 2020 arriveert de eerste op Ft. Hood en begin 2021 de eerste in Nederland. Maar begin volgend jaar komt al wel de nieuwe Transportable Flight Proficiency Simulator, kortweg (TFPS) naar Gilze-Rijen. Dirk: “Vanaf april moet-ie operationeel zijn. Dan starten we met de training van de eerste crews. Nu gebruiken we nog een simulator in Engeland die we van tijd tot tijd huren. En in 2021 krijgen we naast de cockpit simulators ook 2 cabin simulators.”

Apache Guardian

En naast de Chinook gaat ook nog een tweede type in transitie. Die van de Apache sluit bijna aan op de Chinook. “Eigenlijk zijn er best veel raakvlakken met de Chinook", zegt Apache-vlieger majoor Paul Webbink, eveneens werkzaam bij AHO. "Ook bij ons geldt: Amerikanen gaan over op een nieuw model: de AH-64E Apache Guardian en daarmee wordt instandhouden van ons D-model heel lastig.” Nederland kiest voor het zogenoemde ‘remanufacturen’ van de overgebleven 28 AH-64D’s van het 301 en 302 Squadron. Webbink: “Ook wij liften mee in groot multi year-contract waarin de Amerikanen hetzelfde doen als wij en waarin andere partnerlanden meedraaien. We leveren toestellen in en die worden met een compleet nieuw airframe herbouwd tot volwaardige 'Echo'-modellen.”

Er is straks geen verschil met fabrieksnieuwe toestellen, anders dan dat er 'D/E-common'-componenten van de Nederlandse Delta’s worden gebruikt die hetzelfde zijn op de Echo: bepaalde hardware zoals het landingsgestel. Voor een deel zal het voor de leek amper te zien zijn dat het om nieuwe Apaches gaat, maar de helft van de vloot krijgt de Longbow of Fire Control Radar (FCR), de grote bol bovenop de rotor. Webbink: in plaats van zoeken met mijn sensororen is het 1 scan met de radar: een veel snellere doel-acquisitie dus. Met 1 druk op de knop, letterlijk. Dat is echt een ander manier van opereren. En met een 2e knop stuur ik het naar iedereen door die het nodig heeft, in de lucht of op de grond.”

Dat zenden kan door middel van MUM-T, Manned and Unmanned Teaming. “Daarmee kunnen we beelden sturen naar, of ontvangen van JTAC’ers op de grond of bijvoorbeeld een Reaper”, vervolgt Webbink. “Je kunt dus veel sneller digitaal aan elkaar laten zien waarnaar je kijkt en wat je ziet of het doel is.” Wat verder ook niet echt opvalt zijn bijvoorbeeld rotorbladen die niet meer van metaal maar van composiet zijn. Ze worden iets langer en vooral veel sterker. Dat levert samen met krachtiger motoren en een geheel nieuw aandrijvingssysteem een groot voordeel op: de helikopter wordt veel sneller.

Wat verandert er nog meer met de nieuwe AH-64E? Bekijk het in deze infographic. Klik op de plusjes voor meer informatie.

“Wij gaan onze Delta’s inleveren en krijgen daar te zijner tijd Echo’s voor terug, maar we moeten dus wachten tot ze omgebouwd zijn”, geeft Webbink aan. Naar verwachting gaat de eerste AH-64D eind 2020 per boot naar de USA. Medio 2022 wordt dan de eerste AH-64E op Ft. Hood verwacht en een aantal maanden later de eerste in Nederland. “En ook bij de Apache verandert er veel achter de schermen” vult Bresser aan. “Nieuwe simulator – de Longbow Crew Trainers – die te zijner tijd gekoppeld worden tot een ‘multi ship-multi type simulation center’. En ook voor de Apache moet het technisch personeel omgeschoold worden. Voor een deel gebeurt dat in Amerika, voor een deel op Woensdrecht.”

Het is een hele puzzel om beide types over langere tijd inzetbaar te houden en tegelijkertijd te vernieuwen, vat Bresser samen. “Vergis je niet: deze update of upgrade van Chinook en Apache lijkt van de buitenkant misschien niet zo groot, maar van binnen en aan de achterkant verandert er heel erg veel. Maar hiermee sluiten we op alle vlakken aan bij de 5e Generatie Luchtmacht, met meer simulatie, beter geïntegreerd in een netwerk, betere sensoren en bewapening en andere trainingsfilosofie. We gaan mee met de tijd en proberen er zelfs iets op voor te lopen.”

Tekst: Arno Marchand
Foto's: korporaal Jasper Verolme