En dat is 3, 4, 5 én 6…

Amerikanen dragen eerste operationele F-35’s over aan Nederland

De eerste F-35 was het natuurlijk niet, want die eer was al in 2013 weggelegd voor de F-001. Maar de F-003 was op 30 januari wel het eerste operationele toestel dat door Lockheed Martin aan het CLSK werd overgedragen. Dat gebeurde met een feestelijke ‘rollout celebration’ waarvoor in 2013 absoluut nog geen politiek draagvlak was omdat destijds de officiële keuze voor het toestel nog niet was gemaakt.

Inmiddels hangt de F-35 vlag er heel anders voor en dat was te merken in Air Force Plant 4, waarin de ruim anderhalve kilometer lange fabricagehal van de Amerikaanse vliegtuigbouwer ligt. Want naast een politieke en vooral zware militaire afvaardiging, was voor de – letterlijk – feestelijke noot ook het huidige Néderlands exportproduct nr. 1 vertegenwoordigd. Dj’s Sunnery James en Ryan Marciano luisterden het geheel op met dancemuziek waarmee zij mede de wereld hebben veroverd. Ze speelden samen met het orkest van de Koninklijke Luchtmacht.

Bad boys

Voor beide partijen een unieke samenwerking. “Een geweldige ervaring”, noemt klarinettist sergeant 1 Ryanne Hofman het. “Een mooie gelegenheid ook om te laten zien dat in het orkest een nieuwe generatie musici is opgestaan. Een te gekke dag!” Zo ervaart het dj-duo het ook. “Ben nog een beetje aan het nagenieten”, geeft Sunnery James aan. “Voor ons is het ook een enorme eer om hier te zijn waar deze ‘bad boys’ gemaakt worden”, wijzend op de F-35 achter hem. “Het is écht ‘next level’ wat deze jongens kunnen, wat ik heb begrepen. Maar ik mag niet alles vertellen natuurlijk”, grapt hij er achter aan. “Misschien moeten wij dan ook maar wat vooruitstrevender worden”, zegt Ryan Marciano met een lach.

Voor op schema

In het Texaanse Fort Worth wordt hard gebouwd aan de Lightnings waarvan er in 2018 alleen al 91 van de productielijn lopen. Dit jaar zijn dat er volgens planning al 130. En ook voor Nederland gaat het hard, want na de F-003 zijn ook de 004, 005 en 006 al afgeleverd, alle 4 op Luke Air Force Base. Daar worden ze voor opleiding en training van de Nederlandse vliegers gebruikt. “Daarmee liggen we eigenlijk zelfs iets voor op afleverschema”, geeft luitenant-generaal Dennis Luyt aan. Ook de 007 en 008 volgen dit jaar nog waarmee Lockheed Martin klaar is met de Nederlandse productie. De andere F-35’s van de nu 37 bestelde exemplaren komen namelijk vanaf de Italiaanse productielijn in Cameri. “De eerste daarvan komt in september van de productielijn en nemen we in oktober in gebruik”, zegt Commandant Luchtstrijdkrachten.

Nog niet genoeg

De vooralsnog laatst bestelde F-35 van de 37 landt naar verwachting in 2023 in Nederland. “Inmiddels is genoegzaam bekend dat dat aantal niet voorziet voor alle taken die we moeten uitvoeren”, verklaart Luyt. “De 37 was een financieel gedreven aantal”, legt kolonel Johan van Deventer uit, hoofd Transitie Projecten. “Dit is ontstaan tijdens de afgelopen decennia van bezuinigingen.”
Afgelopen december maakte Nederland bekend dat in het kader van het Nationaal Plan NAVO mogelijk extra F-35’s besteld gaan worden. Gesproken wordt over 15 stuks, waarmee het totaal op 52 komt.

5e generatie jachtvliegtuig

Het belang van de F-35 voor de luchtmacht is echter evident volgens Van Deventer: “Stealth, een veelheid aan moderne sensoren, meerdere datalinks voor het netwerken met eenheden op de grond, op zee en in de lucht en bovenal een fusion computer die alle data samenbrengt tot bruikbare informatie. Dat samen maakt de F-35 een 5e generatie jachtvliegtuig. Door deze technieken kan de F-35 in de huidige en toekomstige hoogste dreigingsomgeving opereren en met informatiedominantie zijn missies effectief uitvoeren. Via de datalinks deelt een F-35 zijn informatie met anderen, zodat iedereen – op land, op zee, en in de lucht – effectiever kan opereren.”

Tekst: Arno Marchand
Foto's: korporaal Jasper Verolme