Van kolenmijn naar kazerne

Hoe de NAVO in Limburg neerstreek

Als de Franse president De Gaulle in 1966 aankondigt dat Frankrijk zich terug trekt uit de gecentraliseerde militaire structuur van de NAVO, gaat er in Den Haag een belletje rinkelen. Aangezien alle geallieerde faciliteiten in Frankrijk vóór 1 april 1967 gesloten moesten zijn, is haast geboden. De Nederlandse regering doet het om huisvesting verlegen bondgenootschap snel een - voor beide kanten - lucratief voorstel…

Twee vliegen in een klap

In Limburg ontstaat aan het begin van de 20e eeuw een grote mijnindustrie. De ontdekking van enorme gasreserves in het noorden van Nederland luidt zo’n halve eeuw later echter het einde van het tijdperk van het ‘zwarte goud’ in. In 1965 besluit de Nederlandse regering tot het afbouwen van de Limburgse mijnindustrie en het sluiten van de mijnen. Om de gevolgen daarvan voor de lokale economie te compenseren, start een herontwikkelingsprogramma. Als onderdeel daarvan biedt Nederland de locatie van de Staatsmijn Hendrik in Brunssum aan als nieuwe vestigingsplaats voor de NAVO.

Een halve eeuw later

Vijftig jaar later is de impact van deze beslissing goed af te lezen van het Joint Force Command (JFC)-terrein. Een wiel van de mijnlift en een beeld van een mijnwerker herinneren nog aan vroeger tijden. Verder zijn er, naast een enkel gebouw en een oude gevel, nauwelijks nog sporen van de mijn te vinden. De watertoren en de iconische hoge mijnschacht, die aanvankelijk de communicatie-antennes van het hoofdkwartier droeg, zijn verdwenen. Ze stonden een verdere ontwikkeling van het hoofdkwartier in de weg en waren duur in het onderhoud zodat ze ten prooi vielen aan de sloopkogel.

Hoewel het verlies van de mijnen als traumatisch wordt ervaren in het collectief Limburgs geheugen en de sloop van ‘de Hendrik’ zoals de mijn in de volksmond heet, als een symbool hiervan kan worden beschouwd, vormt de NAVO ook de redding voor de streek.

NAVO als redder

“Na de sluiting van de mijnen in de jaren ‘60 zat de regio in de problemen”, legt kolonel Edwin Altena, uit. De commandant van de Base Support Group op het JFC is 1 van de Nederlandse militairen in Brunssum. Of het nou om legering, beveiliging, de eetzaal of andere faciliteiten gaat; Altena en zijn eenheid zijn er van. Altena: “Deze basis was en is een grote opsteker. Er werken hier zo’n 1.200 mensen, daarnaast zorgt de basis indirect voor werkgelegenheid. De vele buitenlandse NAVO-militairen kopen en huren huizen in de buurt en geven hun geld uit in de lokale restaurants en winkels. De regio profiteert daar jaarlijks voor zo’n 150 miljoen euro van.”

Geen wonder dan ook dat de regio erg blij is met de NAVO-militairen. Het 50-jarig bestaan wordt door de gemeente aangegrepen de NAVO in het zonnetje te zetten. Ook Altena en zijn mensen zijn hier druk mee bezig. “Mijn autoriteit houdt buiten de poort op, maar hier op het terrein moet ik zorgen dat alles op rolletjes loopt.” De kolonel wijst naar de grote nieuwe vleugel die aan het hoofdkwartier is gebouwd. “Morgen (het interview dateert van 30 mei, red.) is de opening en dan moet alles kloppen. De ontvangst van gasten moet goed en gastvrij verlopen zodat zij zien dat niet alleen Brunssum blij is met ons, maar wij ook met Brunssum.”

Tekst: kapitein Wouter Helders
Foto's: Jeroen Liebers, ajdudant Arnoud Schoor en uit archief Nederlands Instituut voor Militaire Historie