Koude vrede

Luchtmachtmilitairen individueel op uitzending in Israël

Al vanaf het moment dat David Ben-Gurion de oprichting van Israël aankondigt op 14 mei 1948, leven de Joodse staat, de Palestijnse gebieden, Syrië en Libanon met elkaar in onmin. Soms in gewapende strijd, soms in ‘koude vrede’. Omdat die laatste zo broos is, proberen diverse internationale missies de situatie te monitoren, of liever te verbeteren. De Nederlandse krijgsmacht draagt al zo’n 60 jaar bij aan diverse missies in het Midden-Oosten. In 2 portretten een beeld van luchtmachtmilitairen op uitzending in Israël bij de oudste VN-missie UNTSO.

Hoofdkwartier UNTSO, Jeruzalem

“7 jaar geleden was ik in Egypte; in dezelfde missie, maar een compleet andere wereld dan hier in Israël. In de tussentijd is veel gebeurd in het Midden-Oosten, ook in Israël. Je ziet overal toeristen dus bent snel geneigd te denken, het valt wel mee. Maar dat is niet waar. In december 2014 zijn UNTSO Observers uit Syrië weggehaald omdat de dreiging te hoog werd en hun posten uiteindelijk veroverd werden door rebellen. Afgelopen oktober was de spanning super hoog in Israël. Ook in Jeruzalem: op ongeveer 300 meter van mijn huis vond een explosie plaats en een andere keren hingen helikopters van leger en politie boven de wijk toen ik naar huis ging. Je moet hier altijd alert blijven. Voor ons is en blijft het een missie in een soort oorlogsgebied. Anders zat je hier niet.

Een heel interessante missie waar ik het heel goed naar m’n zin had. Nee, bang ben ik niet geweest, maar mijn adrenalinepeil was een paar keer wel érg hoog te noemen. Als buitenstaander ervaar je het anders dan wanneer je geboren en getogen bent in dat gebied. Jammer, want er is zoveel moois in het gehele land. Ik hoop dat er ooit zoveel begrip voor elkaar komt, dat er verbetering mogelijk is. Ze hebben er haast vrede mee dat de situatie zo is, alleen is dat juist heel ver te zoeken. Hier heerst een koude vrede.

In mijn functie moest ik de juiste mensen op de juiste tijd op de juiste plaats krijgen. 1 van de mooiste banen van de UNTSO. Ook een hele uitdaging om met 26 landen, culturen, verwachtingen, getraindheden, taalniveaus en gevoeligheden om te gaan. Helpt het wat we doen? Zonder toestemming van alle partijen om te monitoren, waren wij hier niet, dus ja. Wij houden de situatie in de gaten, maar verbeteren die niet. Dat doen andere initiatieven zoals de USSC (zie kader hieronder, red.). Maar het gaat alleen zó langzaam en niet zichtbaar.

Naast het UNTSO-werk had ik had als SNR de taak de Haagse Defensiestaf geïnformeerd te houden over de situatie. Om een goed beeld te krijgen was ik veel op de Observation Posts (OP’s, red.) en Patrol Bases op de Golan Hoogvlakte en in Libanon. Nederland levert 11 Observers en 1 Senior Staff Officer. Tijdens mijn uitzendingsperiode vervulde ongeveer 50% van de Nederlandse Observers tijdens de tweede helft van de missie een stafpositie. We doen het dus goed en daarop mogen we best trots zijn.”

“De missie UNTSO stond al lang op mijn verlanglijstje. Het leek me geweldig om te doen, een jaar lang een bijdrage te leveren aan de beheersing van 1 van de oudste conflicten ter wereld. Het is misschien de bekende druppel op de gloeiende plaat, maar je moet niet doen of er níets verandert, dus waarnemen en rapporteren aan de VN. Als je écht niets doet, dan verandert er zéker niets. Ik heb genoten van mijn uitzending. Ik zie het met mijn 56 jaar, als het laatste cadeautje tijdens mijn operationele dienst. Het ongebreidelde enthousiasme van de nieuwe observers als ze binnenkomen bij UNTSO, viel me het meest op. Dat had ik zelf ook. Prachtig als je hun grote ogen ziet als je ze ophaalt en wegwijs maakt. Soms is het wat lastig dat je hele uitzending vol te houden, want iedereen vertoont wel eens sporen van metaalmoeheid. Dat is menselijk.

Als observer werk je in een team van 3, soms 4 man op een Observation Point (OP, red.). Je leeft, slaapt, werkt en sport met elkaar. Sommigen blijven hun hele uitzending observer, veranderen soms van standplaats, anderen maken in de loop van het jaar een overstap naar een hoofdkwartier. Het leukste van de uitzending is de onderlinge verbondenheid, zowel nationaal als internationaal. Op een OP werk je in shifts, leert procedures en waarnemen. In het begin zaten we 2 tot 3 weken op post voor aflossing, later 1 week op en dan weer af. Je let op veranderingen in jouw voorterrein, bijvoorbeeld verplaatsingen van troepen, of een wapensysteem dat ineens staat opgesteld. Maar ook militair tactische aanvallen in de Area of Separation (AOS, red.), de scheidingszone tussen Israël en Syrië. Bij onze OP in het noorden was het gebied in handen van rebellen die weer door andere groeperingen werden aangevallen. Er zijn dan ook periodes dat je dag en nacht met je scherfvest op loopt. Dat hoort bij je werk. Het voelt net zo als dat je thuis standaard je jas aantrekt. Ik heb me niet bedreigd gevoeld, hoewel er wel degelijk dreiging was zoals vuur van scherpschutters over de OP heen. Ook hebben we luchtafweer gehad en raketten die vanuit de AOS richting westen werden geschoten. Je moet dus nooit laconiek zijn. Juist alert, want het gevaar is nooit weg, zoals bijvoorbeeld bij ‘spillover fire’ (afzwaaiende munitie, red.) bij OP51 waarbij 2 collega’s gewond raakten. ‘Looking and cooking’ werd deze uitzending wel eens gekscherend genoemd, maar het is levensgevaarlijk om deze missie als vakantie te benaderen. Dan neem je je beroep en je collega’s niet serieus.”

Tekst: Arno Marchand
Foto’s: sergeant 1 Eva Klijn