Patricia Damen, Bas Rietjes en Roy Lindelauf reageren op vragen vanuit het publiek.
In hoeverre verdedigen wij onze kinderen tegen beïnvloeding, offensieve inmenging van buitenlandse mogendheden, bijvoorbeeld via een kanaal als TikTok?
Damen: ‘Ik ken de gevaren en ik maak mijn kinderen ervan bewust wat ze wel en wat ze niet moeten geloven in deze ‘information fog’. Ik denk zeker dat de Nederlandse overheid daar in bredere zin een rol in heeft om te waarschuwen voor de grote hoeveelheden fake nieuws die er rondgaan en de beïnvloeding van kinderen.’
Rietjens: ‘Ik heb zelf kinderen van 10 en 11 jaar oud en ik heb de school nog niet kunnen betrappen op iets van voorlichting hierover. Dat vind ik zorgelijk. Zeker als je kijkt naar Zweden en Finland, dat ze al heel jong hierop geattendeerd worden en leren hoe ze hier mee om zouden kunnen gaan.’
Lindelauf: ‘De vraag is of dit een taak van de diensten is. Vanuit de algoritmiek is bekend dat al die platforms gebouwd worden met een bepaald doel, namelijk om geld te verdienen en mensen verslaafd te maken aan dat platform. Zo worden die algoritmes gebouwd. De vraag is, kun je niet vanuit die algoritmehoek ook antwoorden daarop verzinnen. Daar wordt al hard over nagedacht en ik denk ook dat er technische oplossingen zijn, maar ik denk ook dat het een belangrijke taak van de overheid is om hier voorlichting over te geven.’
De Westerse inlichtingendiensten hebben uitgebreid de Russische diensten bestudeerd, maar zijn er ook vergelijkbare studie over de Chinese diensten?
Rietjens: ‘Er is zeker wel wat geschreven over Chinese inlichtingendiensten. Wat hun aanpak kenmerkt is een allesomvattende aanpak. Ik heb zelf een onderzoek gedaan naar de samenwerking tussen de Vrije Universiteit en Huawai, een bedrijf dat uiteindelijk kennis wegsluist naar China. Dit wordt uitermate geraffineerd uitgevoerd. De Chinese inlichtingendienst is bij uitstek in staat om alle actoren bij het inlichtingenproces te betrekken.’
Damen: ‘Het mag geen geheim meer zijn dat de MIVD en AIVD onderzoek doen naar dit land. Maar wat we precies aan onderzoek doen, dat kan ik niet delen.’
Kijkend naar het belang van publiek-private samenwerking, hoe gaan we dat morgen fixen?
Damen: ‘Het cyberlandschap binnen Nederland is best versnipperd. Er zijn veel partijen bezig met cybersecurity, cyberveiligheid, awareness en wat mij betreft gaan we morgen rond de tafel om te kijken hoe we dingen dichter tegen elkaar aan kunnen zetten, zonder ieders taken en verantwoordelijkheden uit het oog te verliezen. Maar als het gaat om cyber, dan is de awareness laag in Nederland en er is echt nog een wereld te winnen voor ons allemaal om daar een steentje aan bij te dragen.’
Lindelauf: ‘Ik denk dat het goed zou zijn om onze samenwerking met academische partners te intensiveren en te gaan kijken bij computer science departments, nationaal en internationaal. Om te kijken naar wat gebeurt er aan het voorfront van AI en data science. Wat ontwikkelen zij, wat kunnen we er van leren en hoe kunnen we daar gezamenlijk in optreden?’
Rietjens: ‘Experimenteren is daarbij ontzettend belangrijk is. Dingen samen gaan doen en daar van leren en dat verder door proberen te trekken. Heel vaak zie je dat dit nog een vies woord is, maar één van de manieren om met complexiteit om te gaan is dingen gaan doen, experimenteren, en die lessen integreren in je organisatie.’
