Tekst ritmeester Bianca Brasser
Foto Animatie: Maarten Visser (Xmedia/Mediacentrum Defensie)

Schuren en stralen straks verleden tijd?

Een olieblok vol roetaanslag dat schoon moet of zelfs een compleet voertuig dat van zijn verflaag ontdaan moet worden. Waar nu nog uren zwaar werk met schuurpapier of een straalmachine de manieren zijn om deze klussen te klaren, is dat in de toekomst anders. Bij het Materieellogistiek Commando Land (MatlogCo) in Leusden experimenteren ze met een laser die verf, roest, olie of ander vuil als sneeuw voor de zon laat verdwijnen.

Te mooi om waar te zijn? Dat moet nog blijken. Maar kapitein-luitenant ter zee Marin van Herk en Arcel Bultman hebben goede hoop. De 2 vonden elkaar via het DMO-innovatieproject MIND. Van Herk is innovatiemanager en Bultman hoofd stafgroep afdeling techniek van het MatlogCo. MIND staat voor Military Innovation by Doing. “Ons doel: innovatie op de werkvloer stimuleren”, legt Van Herk uit. “Onder meer door het faciliteren van experimenten.” 

‘Een voertuig lijkt misschien glad, maar zit vol met krommingen, boutjes, moertjes’

Van vuurtoren naar Defensie

Het balletje voor de laser begon te rollen door een andere manier van verf verwijderen, namelijk inductie-ontlakken. Van Herk werd benaderd door een firma die zich hiermee bezig houdt. “Zij hadden net de verf van de vuurtoren van Scheveningen verwijderd”, blikt hij terug. “In de oude verf op deze toren bleek het giftige Chroom-6 verwerkt. Maar door middel van inductie-ontlakken kon de verf veilig en makkelijk verwijderd worden. Ik vroeg me af: zou onze organisatie hier ook wat aan hebben?” 

Een belletje naar Bultman volgde. De technische man zag weinig heil in het zogenoemde inductie-ontlakken. “Deze manier van verf verwijderen, werkt met een magnetisch veld en daarvoor heb je een vlak oppervlak nodig”, legt Bultman uit. Een voertuig lijkt misschien glad, maar zit vol met krommingen, boutjes, moertjes. Inductie-ontlakken is niet geschikt voor de materialen waarmee wij werken.” Einde verhaal? Nee. Bij Bultman was iets getriggerd. 

‘Heb je een kwartier gestraald, dan sta je vervolgens 1,5 uur grit te scheppen. Geen fijn werk’

Stralen met grit versus laser-reiniging

De gedachte om verf en vuil te verwijderen op een minder arbeidsintensieve manier en waarbij minder fijnstof vrijkomt, sprak hem uiteraard wel aan. “Verf of heel hardnekkig vuil en roest verwijderen, gebeurt nu meestal in de straalhal of - cabine”, legt Bultman uit. Een medewerker spuit hier met een soort hogedrukspuit grit over het te reinigen oppervlakte. “Fysiek een behoorlijke belasting. Heb je een kwartier gestraald, dan sta je vervolgens 1,5 uur grit te scheppen. Geen fijn werk.” 

Het mogelijke alternatief: ‘Laser-reiniging’. Jaren geleden had Bultman hier al eens van gehoord, maar geen verder onderzoek naar gedaan. Door het inductie-ontlakken kwam de term weer ‘bovendrijven’. Google bracht hem bij een leverancier van dit soort lasers. Gesprekken volgden en dit keer werd Bultman wel enthousiast. “Met een lichte beweging over het oppervlak verbrandt de laser het laagje vuil of verf, dat zij omzet in een gas. Met een speciale stofzuiger wordt dat vervolgens weggezogen. Dit kost veel minder tijd dan stralen en is een stuk lichter voor de werknemer.” 

‘De laser verbrandt het laagje vuil of de verf en zet dit om in een gas’

Experimenteren

Van MIND kreeg Bultman het benodigde geld om 4 experiment-weken met de laser in te richten. Dit ondanks dat het MatlogCo tegenwoordig niet meer onder DMO, maar het CLAS valt. “Met MIND denken we niet in hokjes”, verklaart Van Herk. “Ja, we zijn er voor innovaties binnen DMO. Maar we zijn een materieelorganisatie en ons materieel wordt onderhouden door het MatlogCo.” Geen gekke move dus, volgens de mannen. 

Inmiddels zijn er 3 testweken achter de rug en volgt in oktober de laatste en 4e week. “Om roest, olie en ander vuil te verwijderen, is de laser top”, vat Bultman de resultaten samen. Voor wat betreft het verwijderen van verf is volgens hem doorontwikkeling noodzakelijk. “Er zijn zoveel verschillende soorten verfdiktes en –samenstellingen. Nu moet degene die de laser bedient, bepalen welke afstand tot het oppervlakte nodig is. Dat is lastig met zoveel verschillen.” Het automatiseren van de laser zal uitkomst moeten bieden. Of dat kan, zal de toekomst uitwijzen. “Laser-reiniging staat echt in de kinderschoenen. Samen met de fabrikant zullen we kijken hoe en of we dit voor verfverwijdering verder kunnen ontwikkelen."

Succes

Terug naar het verwijderen van vuil, iets wat al wel zijn succes heeft bewezen. “Neem een motorcomponent. Pikzwart vol roetaanslag en olie”, zegt Bultman. “Voorheen moest deze eerst in een industriële vaatwasser en daarna gestraald worden. Met een klein component als een cilinderkop is iemand al snel ruim een half uur bezig. Met de laser was deze klus in 5 minuten geklaard.” 

Of de laser daadwerkelijk aangeschaft wordt, zal na de experimentfase moeten blijken. Het Coördinatiecentrum Expertise Arbeidsomstandigheden en Gezondheid (CEAG) gaan de uitstoot meten.