Tekst KAP Saminna van den Bulk
Foto KPL-1 Wessel Zuijderduin
Strategische verplaatsing summum Steadfast Defender
Als het noodlot toeslaat, is het aan de NAVO-bondgenoten de Oostflank te verdedigen. Daarom reed de landmacht in mei met 800 militairen en 200 voertuigen in 4 dagen van Duitsland naar Litouwen. Een beproeving voor mens en materieel tijdens een strategische verplaatsing in een oorlogsscenario.
Het geronk van al het zware militaire materieel voor de kazernepoorten van de Duitse kazerne in Oberlausitz klinkt indrukwekkend en onheilspellend. Het is 10 mei, de start van de ‘stratmove’ van de landmacht en ondersteunende eenheden tijdens Steadfast Defender,de grootste NAVO-oefening sinds de Koude Oorlog, met 90.000 deelnemende militairen uit 32 lidstaten.
‘Een oefening van het formaat dat je enkel tijdens de Koude Oorlog zag’
De spanning hangt in de lucht. “Dichter bij de realiteit van een echte deployment ga je niet komen”, vertelt majoor Pieter Jan Vullings, hoofd sectie Verplaatsingen van 13 Lichte Brigade. “Al in 2022 zijn we begonnen met plannen, met ondersteuning vanuit het Operationeel Ondersteuningscommando Land en 43 Gemechaniseerde Brigade.”
De oefening is uniek in zijn omvang. “1.100 kilometer verplaatsen met refueling on the move, rest over night, onderhoud en herstel onderweg en begeleiding van militaire politie in alle landen: dat hebben we in jaren niet gedaan. Dat komt door de bezuinigingen van de afgelopen decennia. We hadden immers de capaciteit niet. Maar bovenal is het een signaal van een shift naar hoofdtaak 1: het beschermen van ons grondgebied en dat van onze bondgenoten, met alles wat we hebben. Het zijn oefeningen van het formaat dat je enkel tijdens de Koude Oorlog zag.”
2 konvooien, verschillende colonnes, meerdere etappes
Vrijdag 9 mei vertrok vanuit het Duitse Oberlausitz het eerste, 5 colonnes tellende konvooi. In deze ‘pakketten’ zaten onder meer Boxers, Fenneks, Bushmasters, MB’s en Scania’s. De dag erna vertrok in Duitsland een gelijksoortig tweede konvooi. Dit terwijl het eerste de route vanuit Polen vervolgde, langs Warschau naar de volgende slaapplek. De derde etappe voerde door de Suwałki-corridor. Dit grensgebied tussen Litouwen en Polen vormt een strook tussen het Russische Kaliningrad en Wit-Rusland.
Snacken en slaap verdrijven
De tocht voert van Duitsland tot een rustpunt op de grens, naar de eerste rest over night in het Poolse Léznica Wielka-Osielde. Overal in het land bewegen de groene linten onder begeleiding van de militaire politie van de host nation door het land. Over snelwegen en door kleine, slaperige dorpjes.
Toegegeven, Boxerchauffeur korporaal-1 Sil zag er tegenop. “Het is écht een stuk rijden. Zo’n Boxer is nogal een groot voertuig. Een goede tik aan het stuur en je zit op de andere rijbaan.” Zaak is dan ook elkaar gefocust te houden om de opkomende slaap te bevechten. “Op de headset praten we over van alles en nog wat, we genieten van het uitzicht, eten veel en maken grapjes. Zo vliegt de tijd. Ondertussen houdt de voertuigcommandant de route in de gaten. Belangrijk voor mij als chauffeur. Continu kijk je: wat is de volgende afslag, hoe ziet de route eruit en hoe kunnen we daarop anticiperen?”
Onrust en voorbereiding
De verplaatsing is een beproeving. Topmilitairen wereldwijd waarschuwen voor escalatie. NAVO-admiraal Rob Bauer gaf onlangs nog aan dat de ‘tektonische platen van de macht aan het verschuiven zijn. “Het betekent niet dat de oorlog morgen begint, maar het zal de komende 15 jaar wel heel onrustig zijn.” In januari gaf hij reeds aan dat een ‘oorlogstransformatie’ van de NAVO nodig is.
‘De bevolking zwaait naar ons’
Zou een NAVO-bondgenoot aangevallen worden, dan is het 13 Lichte Brigade die als eerste bliksemsnel met wielvoertuigen naar de area of operation verplaatst. De eenheid voert, binnen de Duitse 10e Pantserdivisie, het vertragende gevecht tot de hoofdmacht met zwaarder materieel binnenkomt. In de woorden van Sil: “Plat gezegd is het ‘gewoon’ een stuk rijden, maar de roadmove betekent veel meer. Tijdens het rijden zien we de bevolking naar ons zwaaien. Er worden duimen opgestoken. De boodschap: goed dat je er bent. Ik denk dat de dreiging vanuit het oosten hier veel meer leeft dan bij ons in Nederland.”
Die dreiging en de ‘oorlogstransformatie’ ziet majoor Vullings duidelijk terug. “De dreiging is urgent, de stratmove is in die zin een oorlogsvoorbereiding. Het is het afschrikken van de vijand. We laten met al onze capabilities zien wat we als Nederland op de mat kunnen brengen. Als het gebeurt, zijn we betrouwbare partners en beschermen we onze bondgenoten. ”
‘De jongere generatie is opgegroeid met dreiging uit het oosten’
Het kwetsbare punt
Dag 2 is de pittigste. Houd als chauffeur maar eens 6 uur je plas op wanneer je van Léznica Wielka-Osielde langs Warschau naar een rustpunt rijdt. Bij aankomst in Zegzre komen de militairen al rekkend de voertuigen uit. Sil is naar eigen zeggen ‘wat minder scherp’. Toch zegt hij: “Het valt me nog niet tegen. Ik kan goed wakker blijven, met hulp van de andere mensen op de bak.” Fennek-chauffeur korporaal-1 Jurriën is er op zijn beurt wel klaar mee: “6 uur is echt pittig, man.” Energiedrankjes komen tevoorschijn, de Dixies worden bezocht. En door gaat de colonne, in de richting van Suwałki.
Het stadje en de laatste etappe vormen het symbolische zwaartepunt van de oefening. Het is de grensstrook tussen Litouwen en Polen, een strategisch kwetsbaar punt van tientallen kilometers dat de Baltische staten op land met de NAVO-bondgenoten verbindt. Die beweging doet iets met de mensen, merkt CSM adjudant Danny op. “Vooral bij jonge collega’s zonder uitzendervaring. Ik ben nog van de tijd van Bosnië en Afghanistan. De jongere generatie is opgegroeid met de dreiging uit het oosten. Natuurlijk gebeurt er tijdens de verplaatsing niets noemenswaardigs. Toch zit het bewustzijn erin. We gaan door het gebied met op links het Russische Kaliningrad en rechts Wit-Rusland.” Sil vindt het op zijn beurt vooral ‘ontzettend gaaf’: “Dit is het gebied waar het om gaat. We krijgen beeld bij het belangrijke punt.”
Uitzonderlijk
De border crossing met Litouwen is binnen een mum van tijd bereikt. Hier neemt de Litouwse politie de begeleiding over, worden de colonnenummers gewisseld, volgen een korte briefing en een voertuigcheck. Het eindpunt is Camp Jonas in Kazlų Rūda. Zonder noemenswaardige problemen bereiken alle landmachters en ondersteunende eenheden de eindstreep. Slechts 3 voertuigen worden afgesleept naar Litouwen. Een compliment voor Herstel is hierin op zijn plaats. Want in een echte ontplooiing dienen mens en materieel bij aankomst direct klaar te zijn voor een verdedigend gevecht.
De verplaatsing heeft Vullings ‘stoutste dromen overtroffen’. Natuurlijk zijn er wensen, zoals op het gebied van internationale interoperabiliteit, bijvoorbeeld op het gebied van de comms. Maar, benadrukt hij: “We hebben echt laten zien dat we in staat zijn zo’n verplaatsing uit te voeren.”
Brigadegeneraal Gert-Jan Kooij reed mee tijdens de roadmove. Het devies van commandant 13 Lichte Brigade: “Als mijn mensen het doen, doe ik het zelf ook.” Nog nooit eerder zag hij zo’n geïntegreerde aanpak in een operationele mindset. “Van Boxerchauffeur tot de militairen van herstel, van logistiekeling tot de verzorgers van het transport. Overal zag ik geïntegreerd optreden van professionals. Samenwerking en van elkaar leren, dat is wat hier gebeurde. Die keten trainen en op elkaar ingespeeld raken, dat kun je niet simuleren. Dat moet je ‘in het echt’ beoefenen. Al is het maar om te zien waar je tegenaan loopt, denk bijvoorbeeld aan panne. Als het erop aankomt en onze vrijheid wordt bedreigd, dan zijn we met deze oefening voorbereid. Met deze strategische verplaatsing hebben we namelijk laten zien dat we er klaar voor zijn.”
