Revolutie in radarland

‘Nieuwe ogen’ van de landmacht gepresenteerd

‘Ik zie, ik zie wat jij niet ziet’. In de grote mensenwereld die Defensie heet, is dit vaak een beslissende factor in de strijd en daarin speelt radar een grote rol. Neem de Slag om Engeland in de Tweede Wereldoorlog. Nu, bijna 85 jaar later, is er de Ground Master 200 Multi-Mission Compact (GM200 MM/C). Een in veel opzichten revolutionair systeem voor de grondartillerie en het Defensie Grondgebonden Luchtverdedigingscommando (DGLC).

Medio dit jaar stroomt de GM200 MM/C in bij het Commando Landstrijdkrachten: 6 voor het Vuursteuncommando (VUSTCO) en 3 voor het DGLC. Inmiddels zijn er nog eens 7 in bestelling, later dit jaar volgen er nog 2. De eerste serie moet in 2025 zijn geleverd.

Het project was nooit van de grond gekomen zonder die bijzonder intensieve samenwerking tussen Defensie en industrie, denkt Geert van der Molen (vice-president sales management Thales Nederland). “Wij hebben de kennis van radars, Defensie de praktijk. We hebben tijdens het proces heel goed naar elkaar geluisterd. En als je kijkt naar hoe de oorlog in Oekraïne zich ontwikkelt met de inzet van drones, loitering munition en precisiemunitie, is deze radar op het juiste moment ontwikkeld.”

Kennis en praktijk

De eerste plannen voor een nieuwe grondradar dateren van begin deze eeuw. De mortier-opsporingsradar AN/TPQ-36 had zijn nut bewezen in Afghanistan, maar de landmacht wilde zich wapenen tegen toekomstige gevaren.

De basis voor de GM200 MM/C had Thales al in huis: de Smart-L, van grote waarde op de schepen van de marine. “Hoewel een radar op zee vanzelfsprekend andere eisen kent dan eentje op land: waarom zou je weer op nul beginnen, terwijl je ook het goede van andere radars kunt behouden?”, vraagt luitenant-kolonel Henk te Kulve zich hardop af. De artillerist werd ruim een jaar ‘uitgeleend’ aan Thales.

1000 doelen

Het systeem ziet en registreert alles binnen een straal van 400 kilometer: mortieren, drones, vliegtuigen, helikopters en kruisraketten. “De radar volgt inkomend én uitgaand grondvuur, maar houdt door de multi-beam ook het volledige luchtruim in de gaten, tot meer dan 1000 doelen”, weet Te Kulve. “Daar heb je normaal gesproken meer systemen voor nodig.”

Vanwege de eenvoud en hoge mate van automatisering bespaart de MMR veel tijd. Binnen 1 minuut is de radar geïnstalleerd en klaar voor gebruik. “Dat is een enorme winst. Je bent niet alleen snel operationeel, maar ook binnen 60 seconden weg”, weet Te Kulve.

Het robuuste ontwerp en de flexibiliteit maken de radar geschikt voor inzet overal ter wereld. Evert Woudenberg, product manager bij Thales: “De testen hebben onder meer plaatsgevonden op het oefenterrein Marnewaard, in Zweden, Duitsland en Slowakije.” Vooral de proef in Noord-Groningen leverde veel waardevolle gegevens op. “Boven de Waddenzee zijn veel vogels actief en boven het terrein konden we met UAV’s (onbemande luchtvaarttuigen, red.) aan de slag.”

Het robuuste ontwerp en de flexibiliteit maken de radar geschikt voor inzet overal ter wereld. Evert Woudenberg, product manager bij Thales: “De testen hebben onder meer plaats gehad op het oefenterrein Marnewaard, in Zweden, Duitsland en Slowakije.” Vooral de proef in Noord-Groningen leverde veel waardevolle gegevens op. “Boven de Waddenzee zijn veel vogels actief en boven het terrein konden we met UAV’s (onbemande luchtvaarttuigen, red.) aan de slag.”

Snel reageren

De tijdige waarneming van nieuwe dreigingen is van essentieel belang, benadrukt kolonel Michel Roelen, commandant Vuursteuncommando. “Landoptreden is een artillerie-oorlog. Wat is veranderd, is dat troepen ver achter de linies door de lange reikwijdte van drones, loitering munition en raketsystemen niet meer veilig zijn. Dat zie je in de oorlog van Rusland en Oekraïne. Je moet dus snel kunnen reageren. We moeten ook slimmer zijn. Als we geïntegreerd in een Duitse divisie, tegenover een groot overwicht aan artillerie staan, moet je veel veldartillerie tegelijk kunnen aanpakken. Dat kan beter door deze radar.”

Duurste korporaal

 “Deze multimissieradar is echt top”, aldus kapitein Niels, hoofd invoerbegeleidingsteam (IBT) van de Ground Master bij het VUSTCO. “Niet alleen vanwege alle mogelijkheden voor de veldartillerie, maar vooral omdat het systeem bij ons en het DGLC dezelfde configuratie heeft. Dat betekent dat we de opleidingen gezamenlijk kunnen doen en de logistiek winst boekt.”

De instructie voor de operators wordt ter plaatse gedaan door Jan, intern bij het VUSTCO al bekend als ‘de duurste korporaal van de landmacht’. Waar overste Te Kulve Thales ondersteunt met zijn kennis, maakt korporaal Jan deel uit van een groep medewerkers die zich heeft aangemeld als reservist. “Het verhaal om op deze manier bij het project betrokken te blijven, sprak me aan. En ik wilde per se naast de gebruiker op de Gryphus zitten, vandaar deze rang.” Jan is trouwens ook de docent geweest van Niels. “Wat is mooier dan je instructeur te hebben in je eigen team”, zegt de kapitein enthousiast.

Meebewegen

Niet alleen de artillerie, ook het DGLC krijgt in de periode tot 2025 3 Ground Masters en later nog eens zo’n aantal. Hoofd Joint Kenniscentrum Grondgebonden Lucht- en raketverdediging is luitenant-kolonel Roland Roos. Niet toevallig een man met een verleden bij de veldartillerie: “Het DGLC heeft diverse radars zoals de AN/MPQ-64 Sentinel, de Squire en de luchtbewakingsradar TRML 3D (Telefunken Radar Mobil Luftraumüberwachung). Een aantal daarvan komt aan de end-life--of-type (ELOT)”, zegt Roos. “Bovendien was de luchtverdediging tot voor kort vrij statisch. Nu moeten we kunnen meebewegen met onze brigades. We waren en zijn dus op zoek naar mobiele systemen zoals deze MM/C.”