Tekst Nico Schinkelshoek
Foto KPL Gregory Fréni
Virtuele oplossing voor schaarste
Defensie start het ene na het andere innovatieproject. Het Commando Landstrijdkrachten heeft er zelfs een speciale sectie voor: de afdeling Innovatie. In deze rubriek belicht Landmacht bijzondere trajecten die deze groep initieert of ondersteunt. Ditmaal de Griffon, een wendbare onderscheppingsdrone.
“Wat vandaag nog te storen is, vliegt morgen autonoom.” Met die constatering geeft luitenant-kolonel Arjen Nijkamp aan dat de wereldwijde ontwikkelingen op het gebied van drones razendsnel gaan. Als het gaat om de verdediging tegen die onbemande vliegtuigjes, zitten ze bij het Defensie Grondgebonden Luchtverdedigingscommando (DGLC) in Vredepeel daarom ook allesbehalve stil, vertelt het hoofd Joint Nucleus Counter – Unmanned Aircraft Systems (C-UAS).
Huidige methoden
Nijkamp houdt zich bezig met de coördinatie van de anti-drone-activiteiten binnen de krijgsmacht. Momenteel neutraliseert het DGLC vijandelijke drones op verschillende manieren. Van het gebruik van jammers, om de verbinding tussen drone en bestuurder te verstoren, tot het uit de lucht schieten ervan.
Het rijtje bestaande methoden heeft zowel voor- als nadelen. Zo is het in Nederland – hoewel effectief - niet altijd wenselijk om drones te storen met radiofrequenties. Ook andere apparatuur kan daardoor buiten werking treden, met alle gevolgen van dien. “Denk aan een ziekenhuis waar de verbinding plots wegvalt”, vertelt de overste. Bij het schieten op drones is er bijvoorbeeld weer kans op nevenschade en de munitie is vaak duurder dan de drone zelf. “Dan loopt de kosteneffectiviteit mank.”
De Griffon komt tot wel 5 kilometer
Nieuwe ‘racedrone’
Een van de innovaties waarmee het DGLC nu experimenteert is de Griffon. De relatief kleine drone weegt 900 gram en kan snelheden bereiken tot 120 kilometer per uur. Ten opzichte van andere counter drone-maatregelen waarover de landmacht beschikt, bereikt de Griffon een aanzienlijk grotere afstand. Waar het bereik in andere gevallen tussen de 1.000 en 1.500 meter ligt, komt deze drone tot wel 5 kilometer.
Kanonnier-1 Glenn werkt in de bestrijdinggroep bij het C-UAS-peloton. Hij houdt zich onder meer bezig met het testen van deze nieuwe ‘racedrone’. “De Griffon is een quadcopter, wat betekent dat hij met 4 propellers werkt. En het is een First Person View (FPV)-drone: de gebruiker draagt een bril. Via een analoge videoverbinding kijk ik mee met wat de drone waarneemt. Via een controller bestuur ik hem. Doe ik bijvoorbeeld mijn hand omlaag, gaat ook de drone naar beneden.”
Hoofd C-UAS Nijkamp vergelijkt het besturen van de Griffon met een computerspel, wat de jonge kanonnier beaamt. “Het is net of ik zelf vlieg”, stelt Glenn. Belangrijk is volgens de overste dat de systemen ook niet te complex zijn om aan te leren. In de 'beweeglijke wereld van drones’ is er namelijk zo weer een nieuwe uitvinding op de markt.
Na het ‘vangen’ van de vijandelijke drone, breekt het net af
Informatie uitlezen
Eenmaal in de lucht kun je met de Griffon andere drones achterna gaan. “Het is wel veel oefenen”, weet Glenn. “Vooral omdat het beeld minder zuiver wordt wanneer je verder weg vliegt. Dan is het de kunst om de andere drone bij te blijven. Bij dat achtervolgen kan ik ook meer informatie achterhalen. Wat hangt er bijvoorbeeld ónder de drone? Op basis daarvan beslissen we of we hem aangrijpen. Als dat het geval is, dan vlieg ik eroverheen. De propellors van de andere drone komen in het net van de Griffon terecht. Dat net breekt af en de vijandelijke drone stort neer." Een waar kat-en-muis-spel in de lucht. “Omdat het middel niet kapotgeschoten is, kun je er nog forensisch onderzoek op laten plegen”, voegt Nijkamp toe.
Daarna kan ook de Griffon weer worden binnengehaald", vertelt Glenn. "Een nieuw net eronder zetten, de batterij verwisselen en verdergaan.”
Simulator
Oefenen met onderscheppingen doen ze in Vredepeel voornamelijk in de simulator. In sommige gevallen werkt het peloton ook buiten met ‘target drones’; goedkopere drones die kapot mogen gaan.
Operationele meerwaarde
De verschillende soorten counter drone-maatregelen in de toolbox van het DGLC vormen een aanvulling op elkaar, maar een drone met een net eronder behoort nog niet tot het vaste assortiment. “Er is niet één oplossing. Je moet zorgen dat je een pakket hebt met middelen, waarmee je naargelang dreiging en opdracht counterdronecapaciteit in kan zetten”, aldus Nijkamp. Naast de eerder genoemde jammers, de wapens met munitie gekoppeld aan richtmiddelen en deze nieuwe dronevanger, zijn er bijvoorbeeld ook ‘veelbelovende ontwikkelingen’ op het gebied van high power microwave-wapens en laserwapens.
‘Drones zijn er altijd en overal’
Hoewel de Griffon nog in de testfase zit, zijn de ervaringen tot nu toe positief. Het DGLC onderzoekt de drone met name voor gebruik bij nationale operaties, zoals het optreden bij de Nationale Dodenherdenking op de Dam in Amsterdam. Of bijvoorbeeld bij de beveiliging van een militaire operatie op Nederlands grondgebied.
Momenteel beschikt de landmacht over 6 Griffons met in totaal 12 verbruiksnetten. Na de zomer besluit Defensie of deze capaciteit daadwerkelijk een toevoeging is op de toolbox en of invoering hiervan volgt. Nijkamp: ”Je moet 3D gaan denken. Vroeger had je aan een hek en een sloot genoeg om een tegenstander tegen te houden, maar nu zijn er altijd en overal drones."
