Tekst KAP Djenna Perreijn
Foto KPL Gregory Freni
Op weg naar 50% O&T met simulatie
Defensie start het ene na het andere innovatieproject. Het Commando Landstrijdkrachten heeft er zelfs een speciale afdeling voor in het leven geroepen: Concept Development & Experimentation (CD&E). In deze rubriek belicht Landmacht bijzondere trajecten die deze sectie initieert of ondersteunt. Deze keer de schijnwerpers op Virtual Reality.
Zodra de VR-bril opgaat, verandert het grijze leslokaal op de Prins Bernhardkazerne in een uitgestrekte groene weide. Vogels fluiten, bloemige struiken deinen op met de wind. Je zou een wandeling door de natuur willen maken, maar dunne blauwe lijnen geven het einde van het lokaal aan om te voorkomen dat je tegen de muur loopt. Bovendien moet je een satellietschotel monteren. De onderdelen staan klaar in grote, zwarte boxen op de zanderige grond. Met de handschoenen die bij het systeem horen pak je ze gemakkelijk op.
Bouw in VR een schotelantenne op!
‘Simulatie als iets niet in het echt kan of als het te duur is’
Starten in de virtuele wereld
Tot volgend jaar leren tientallen cursisten op deze manier schotels in elkaar zetten: studenten aan de KMS of collega’s die zich laten omscholen tot verbindelaar. “Het is nog niet in de opleiding geïmplementeerd”, vertelt sergeant-1 Dimitri Tsakmakis, hoofdinstructeur op de School Verbindingsdienst. “Daar werken we wel naartoe, want als leerlingen eenmaal in het echt aan de slag gaan, zijn ze verbaasd hoe goed de werkelijkheid overeenkomt. Hoe realistischer de VR-leeromgeving, hoe minder fouten in de praktijk.”
Oefenen met een VR-bril op scheelt in budget, reisbewegingen en logistiek. Niet alle leermiddelen hoeven bijvoorbeeld steeds voor handen te zijn. Binnenkort wordt VR ook gebruikt in de Boxer-opleiding. Gunstig, want er zijn weinig pantserwielvoertuigen beschikbaar om de voertuigfuncties te leren kennen. “Steeds meer leerlingen starten in de virtuele wereld. Eenmaal in het ‘echie’ kunnen ze veel sneller uit de voeten met het materieel.”
Doelen stellen voor 2035
De ambitie van de landmacht is om in de toekomst 50% van opleidingen en trainingen (O&T) met hulp van simulatie in te richten. Om die innovatiedoelstellingen te halen, werkt CLAS aan een routekaart (Marsroute O&T en Simulatie) met doelen voor 2035. Daarin komen e-learnings terug, maar ook games, simulatoren en VR.
Bij Bureau Research en Development (BR&D) van het Simulatiecentrum Landoptreden kunnen ze niet wachten. “Simulatie gebruik je als iets niet in het echt kan of mag, of als het te duur is”, vertelt kapitein Ewout van Dort, hoofd van BR&D. “Bovendien kun je snel meerdere scenario’s en situaties trainen.”
‘Hoe realistischer de VR-leeromgeving, hoe minder fouten in de praktijk’
Zintuigen prikkelen met VR
Steeds meer landmachtcollega’s ontdekken die voordelen. Bij het bureau kloppen afdelingen aan met allerlei verzoeken. Zo vroeg de MGGZ iets te ontwikkelen voor exposure therapy. “VR klinkt visueel maar is uit te breiden zodat je ook dingen voelt als wind, kou en warmte, of een geur ruikt. Zo laten ze voor therapeutische doeleinden een traumatische ervaring terugkomen.”
Op verzoek van het Opleidingscentrum van de Geneeskundige Dienst werkt het bureau ook aan een virtuele operatiekamer. “Het medische personeel gaat 6 tot 8 weken op uitzending, maar de eerste week zijn ze kwijt aan het inwerken. Door tijdens het inschepingsverlof al eens virtueel met elkaar te oefenen, kun je er bijvoorbeeld aan wennen dat je straks met een linkshandige chirurg komt te werken.”
Katalysator
Het werk van BR&D is bijna altijd conceptueel. Van Dort: “We kunnen een product maken, maar niet in stand houden. Het zijn dus steeds experimenten om te laten zien wat er allemaal mogelijk is. Dat kan omdat de techniek steeds goedkoper en toegankelijker is. Als een ‘klant’ tevreden is, is de stap van innovatie naar implementatie nog groot. Eerst moeten ze aan de slag met officiële behoeftestellingen, aanvragen en goedkeuringen. CD&E ondersteunt daarbij.”
Ervaren in plaats van uitleggen
Als de officiële route eenmaal belopen is, komt de aanvraag meestal terecht bij externe bedrijven. Òf – tegenwoordig steeds vaker – bij de gloednieuwe ontwikkelstraat van JIVC. “Hier bouwen ze applicaties om te voorkomen dat er een wildgroei ontstaat”, vertelt Rombout Karelse van JIVC. “Het is bijvoorbeeld prettig als de digitale defensieproducten op elkaar lijken.”
Karelse was 25 jaar geleden 1 van de eersten die bij Defensie geloofde in VR; als early adopter implementeerde hij samen met TNO de Forward Air Controller Simulator voor 11 Luchtmobiele Brigade. “Nog steeds is het zo dat je VR gemakkelijker aan de man brengt als je het iemand kunt laten ervaren, in plaats van het te moeten uitleggen. Daarom is de samenwerking met BR&D belangrijk.”
Stappen zetten
Karelse en Van Dort zijn ervan overtuigd dat de landmacht over een tijdje bijna niet meer beter weet dan te oefenen met hulp van VR. Karelse: “In het begin waren we steeds bezig met wat er nù kan, tegenwoordig kijken we naar wat in de toekomst mogelijk is. We focussen op de routekaart met doelstellingen voor 2035.” Dan is het waarschijnlijk vanzelfsprekend dat je de rijopleiding eerst virtueel volgt of vanuit huis meedoet in een grote internationale oefening. “Militairen zullen altijd live blijven trainen, maar de aanvulling met simulatie maakt het goedkoper en flexibeler: dat heeft de toekomst.”
