VR-bril helpt PTSS bestrijden

‘Dit werkt echt, hij is daar’

Innoveren staat tegenwoordig met stip bovenaan in elk operationeel manifest. Defensie start het ene na het andere innovatieve project. Het CLAS heeft er zelfs een speciale afdeling voor in het leven geroepen: Concept Development & Experimentation (CD&E). In deze rubriek belicht Landmacht bijzondere trajecten die deze sectie initieert. Ditmaal: de virtual reality-bril om posttraumatische stressstoornissen (PTSS) te behandelen.

“Normaal vraag ik mensen terug te denken aan dat traumatische moment. Dat kost moeite en tijd”, vertelt kolonel-arts Eric Vermetten, hoogleraar psychiatrie. “Deze virtual reality-bril zuigt je veel eerder in het moment. Bovendien kan ik deelnemers op meerdere vlakken observeren, waardoor ik beter kan sturen. Dat zorgt voor een heel doeltreffende behandeling.” De eerste versie van het product, gebouwd door stagiaires van de opleiding Serious Gaming, is veelbelovend.

Fijne setting

Zodra je de virtual reality (VR) bril opzet, waan je je op een strand met palmbomen, in een rustgevend bos of in een doodnormale woonkamer; je mag zelf kiezen. Je kunt ook een ontspannend achtergrondmuziekje opzetten. Voor velen een fijnere setting dan een klinische behandelkamer. “Het is de bedoeling om vanuit een relaxt gevoel terug te gaan naar dat stressvolle moment, en erover te praten”, legt Vermetten, gespecialiseerd in het behandelen van PTSS, uit. “Het doel is om de beelden los te koppelen van het stressgevoel.”

Fotoboek vol herinneringen

Op een virtueel tafeltje ligt een fotoboek. Daarin platen die de deelnemer herinneren aan het voor hem zo vreselijke moment. “Maar foto’s van het beeld dat iemand heeft meegemaakt, zijn er natuurlijk lang niet altijd”, weet de arts. “In dat geval zoeken we bijvoorbeeld vergelijkbare beelden of maken we foto’s van medailles. Uiteindelijk gaat het om het verhaal dat de foto representeert en het gevoel dat het oproept.”

Eye tracking

De deelnemer bladert zelf door het fotoboek terwijl hij erover praat met zijn arts. “Die kijkt hij aan via een live-verbinding op een virtueel televisiescherm”, vertelt de bedenker van het hele idee, techneut kapitein Ewout van Dort. “Door eye tracking ziet de arts op zijn laptop waar de deelnemer precies naar kijkt.” Waardevol, volgens Vermetten. “Normaal is dat gissen. De een vermijdt het object waar het om draait, terwijl de ander er juist visueel naartoe wordt getrokken. Nu kan ik iemands blik sturen: ‘kijk eens naar het vuur’ of afleidend: ‘wat zie je op de achtergrond?’” Van Dort: “Toen een collega met PTSS deze behandelmethode testte en het virtuele boek dichtsloeg op het moment dat het hem teveel werd, wist ik: dit werkt echt, hij is daar. Anders had hij de bril wel van zijn hoofd gezet.”

Doorontwikkeling

Een professioneel bedrijf ontwikkelt de software – as we speak – door. “In de volgende versie filmen we via de eye tracking-cameraatjes in de bril ook de ogen”, vertelt Van Dort. “Dan ziet de arts ook de emotie in iemands blik en het verkleinen of vergroten van de pupillen, waaruit hij stress of ontspanning kan afleiden.” Ook de hartslagmeter die nu met de laptop gekoppeld is, krijgt softwaretechnisch een upgrade. “Die meet dan het hartslagverschil met de normale hartslag van die persoon. Dat zegt veel meer.” Verder voegen de bedenkers een ademdiepte- en frequentiemeter toe, waardoor de arts nauwkeuriger kan sturen bij ademhalingstechnieken om de deelnemer tot rust te brengen.

Wereldwijd

Het prototype is naar verwachting eind deze zomer klaar. Daarna voeren wetenschappers van het Leids Universitair Medisch Centrum kwaliteits-, veiligheids- en werkingstesten uit. Dat kan 2 jaar duren. Bij een klinische goedkeuring van het product en de methode is de kans groot dat artsen het wereldwijd gaan gebruiken. “De NAVO en Nationale Politie, brandweer, geneeskundige hulpverlening en Rijkswaterstaat kijken nu al met belangstelling mee”, weet Van Dort. “Het intellectueel eigendom ligt bij ons, maar uiteraard stellen we het ter beschikking aan iedereen die er baat bij heeft. Ook civiel.”