Tekst Jan Malschaert
Foto Herman Zonderland
Nieuwe dreiging zet oud vak weer op de kaart
“Deze is lang en dun. Dan is het dus de 2. Die van de 1 is dik en kort.” 8 militairen speuren met hun veldkijkers een enorme maquette van 5 bij 5 meter af. Het realistische decor doet denken aan een Duits dorpje in een idyllisch berglandschap. Pas na een tweede blik zie je tientallen gedetailleerde schaalmodellen (1:72) van de meest uiteenlopende gevechtsvoertuigen. Ze staan, al dan niet verdekt achter huisjes en bomen, verspreid over de hele maquette.
De verkenners van 104 Verkenningseskadron (JISTARC) bespreken dus geen uiterlijkheden van collega’s. Ze bepalen aan de hand van specifieke kenmerken welk voertuigtype de instructeur Materieelherkenning aanwijst. In dit geval weten ze door de loop dat het om het Russische infanteriegevechtsvoertuig BMP-2 gaat en niet om zijn voorganger, de BMP-1.
De afgelopen decennia stond materieelherkenning op het tweede plan. In missiegebieden als Afghanistan en Mali hadden tegenstanders nauwelijks militaire voertuigen. Inmiddels hoef je het journaal maar aan te zetten om te weten dat de tijden zijn veranderd. Rusland roert zich en een grootschalig ‘staal op staal’-gevecht behoort weer tot de oefenscenario’s. Het razendsnel identificeren van voertuigen, vriend of vijand, is dan van levensbelang.
Razendsnel identificeren voertuigen is van levensbelang
Maquette met nachtverlichting
Sylvain van Duyl is de maker van de maquette. De oud-pantserinfanterist zat bij bureau Materieelherkenning en werkt inmiddels als burger bij het DIVI. “We zijn 2 jaar geleden begonnen en ik doe het meeste werk in m’n vrije tijd. De oude houten en plastic modellen voor buiten waren veel minder gedetailleerd en gebruikten we in weer en wind. Daar werden ze niet beter van. Nu simuleren we binnen gecontroleerd een buitenomgeving. En toch kunnen eenheden zelfs met hun voertuigen voorrijden. Dankzij de nacht-, avond- en dagverlichting zijn eigenlijk alle situaties na te bootsen.”
Vernieuwd lesje ‘matherk’
Het vak Materieelherkenning staat dus weer volop in de belangstelling. Het Defensie Inlichtingen- en Veiligheidsinstituut (DIVI) wil dergelijke opleidingen op een vernieuwende manier aanbieden. Daarom heeft opperwachtmeester Marco, afdeling Gevechtsinlichtingen van 104 Verkenningseskadron, zijn verkenners opgetrommeld voor een vernieuwd lesje ‘matherk’ op de maquette.
Marco: “Vroeger was het duidelijk. Je had Oost en West en iedereen had zijn voertuigen. Nu hebben we partners met ex-Oostblokmaterieel. Dan is het belangrijk dat je de configuratie herkent. Je moet weten waar partnerlanden mee rondrijden, bijvoorbeeld om 'blue on blue' te voorkomen.”
‘Dit werkt veel beter dan PowerPoint’
Materieel vertelt veel
Er zijn meer redenen voor herwaardering van materieelherkenning. Marco: “Als je de doctrines van je tegenstander kent en je ziet een voertuig met een specifieke functie, kun je afleiden welk deel van het gevecht er gaande is. Maar ook wat er gaat komen. Neem een luchtafweer- of mobiel radarsysteem, die maken altijd deel uit van een groter geheel.”
Wachtmeester Max, voertuigcommandant van een Fennek, is ook zeer positief. “Dit werkt veel beter dan de oude PowerPoint. Hier staan de voertuigen telkens anders en moet je echt op de details letten. Daarnaast kun je de maquette verdelen in sectoren en met elkaar structureel alle modellen opsporen. Daarbij gebruiken we al onze waarnemingsmiddelen. De veldkijkers, de Swarovski-kijker, de optiek van de wapens en de BA-module van de Fennek (uitschuifbare module met laserafstandsmeter, digitale camera en warmtebeeldkijker, red.).”
‘We moeten out-of-the-box denken’
Missiegericht trainen
De mogelijkheden van de maquette worden snel uitgebreid als het aan sergeant-majoor Marchel (DIVI) ligt. “Er komt een railsysteem bij met een bewegende arm en een camera, om zicht van boven te simuleren. Dat maakt het interessant voor bijvoorbeeld de beeldanalisten van 107 Aerial Systems Batterij. Maar we kunnen ook specifieke situaties nabootsen of missiegericht trainen door slechts bepaalde voertuigtypes neer te zetten. We moeten out-of-the-box denken.”
Hij wordt op z’n wenken bediend. “Is het geen idee om hier met onze Black Hornets (piepkleine drones, red.) te trainen?”, roept een van de verkenners. “Kijk. Dat bedoelen we”, lachen Marchel en Marco.
