Koele kikkers

10 survivaltips voor extreme kou

Nu de focus van Defensie steeds meer richting de NAVO-oostgrens en het poolgebied verschuift, komt er meer aandacht voor koudweertraining. Want vechten en overleven onder nul, vraagt nogal wat van een militair. Daarom hier een spoedcursus.

1. Wees voorbereid qua kennis en spullen

Een goede voorbereiding is het halve werk. Volg een cursus waar je kennis opdoet over de effecten van koud weer. Wat doe je als je kleding nat is? Welke kleding neem je mee? Welk eten en drinken? Wat doe je als vingers en tenen gevoelloos worden? Het zijn slechts enkele vragen van de honderden waar een docent antwoord op kan geven. Zonder kennis, dalen je overlevingskansen.

2. Draag meerdere lagen kleding

Een shirt en dikke bubbelcoat zijn onvoldoende. Beter is het om laagjes kleding te dragen, dit isoleert beter. Op de huid een laag die makkelijk vocht afvoert, dan een isolerende laag en vervolgens een winddichte laag. Dat maakt het ook mogelijk om iets uit trekken als je het tijdens een voettocht te warm krijgt. Of juist iets aan te doen als je even pauzeert.

3. Wissel geregeld sokken

Het zijn de details die tellen en een belangrijke is de sokkenwissel. Na een eind lopen vergroten zweetvoeten, en dus natte sokken, het risico op bevriezing. Natte lichaamsdelen koelen veel sneller af en dat is bij tenen meteen te merken. Dit gevoel negeren is onverstandig. Enkele bevroren tenen en iemand is zo goed als uitgeschakeld. Dus, even pauze: sokkenwissel.

4. Blijf uit de elementen

Wanneer het tijd is om te stoppen doe je er goed om uit de kou te stappen. Helemaal als er wind staat, want de gevoelstemperatuur is stukken lager dan de thermometer aangeeft. Zoek een onderkomen zoals een schuur, ga achter een muurtje of heuvel zitten. Of bouw een windscherm met de spullen die je bij je hebt.

5. Warm eten en drinken

Stop goede brandstof in je lichaam, zorg ervoor dat je dat kacheltje gaande houdt. Je lichaam moet bij -20 graden keihard werken om warm te blijven. Dus eet genoeg calorieën. Helemaal mooi is als je warme, zoete thee kunt drinken. Of warme pap, dan help je dat kacheltje. Een thermosfles is dus een mustop je paklijst.

6. Doe ochtendsport en drink

Na een nacht buiten slapen, heb je misschien meer zin om je als een balletje op te rollen bij het vuur. Maar je moet juist bewegen om de doorbloeding op gang te brengen. Sprint een stuk en zorg voor een hartslag boven de 150. Eet wat en drink een liter warme drank. Dat zorgt voor een kickstart.

7. Bouw een goed onderkomen

Zie ook punt 4. Maar als je langere tijd ergens moet verblijven, is het tijd een onderkomen te bouwen. Je hebt de keuze tussen kreupelhout- en sneeuwonderkomens. Als er voldoende witte vlokken liggen, maak dan een sneeuwonderkomen, deze beschermt het best tegen de elementen. Maar in een bos kom je een eind met takken, bladeren en dennennaalden. Maak een klein onderkomen om warmte te bewaren, zorg voor een ‘matras’ van bladeren of dennentakken, maak een aflopend dak om neerslag af te voeren en isoleer je ‘huisje’ om de wind buiten te houden.

8. Let op je maten

Behoud het overzicht als je met een groep bent. Wanneer het zwaar wordt en mensen vermoeid raken, dan sjokken mensen verder in een bubbel. Ze reageren niet of nauwelijks op hun omgeving. Zo lopen ze langzaam richting uitputting. Dus houd ze bij de les, laat ze op tijd kleding wisselen, ook de sokken (zie punt 3).

9. Vuur is leven

Als het kan, bouw zo snel mogelijk een vuur. Zodra de vlammen er zijn, stijgt de moraal. Vuur geeft warmte, warmte geeft hoop en kracht. Bovendien kun je zo voedsel en drank opwarmen en eventueel kleding drogen. Leg een goede houtvoorraad aan om het vuur gaande te houden. Stel ’s nachts een vuurwacht aan; iemand die zorgt dat de vlammen niet doven.

10. ZELFDISCIPLINE

Kijkend naar de survivalskills is er één overkoepelende kwaliteit die levens redt: Z.E.L.F.D.I.S.C.I.P.L.I.N.E. Wees niet nonchalant als je pauze houdt. Te warm, trek wat uit. Koud, trek wat aan. Nat? Verwissel je kleding. Leg meteen een vuur aan. Ga snel uit de elementen. Zorg voor je spullen, zorg voor je mensen. Hoe extremer het wordt, hoe meer je je zaken in orde moet hebben. Laksheid kan dodelijk zijn. Inzetbaar zijn en blijven, daar gaat het om.

Met dank aan experts sergeant-majoor koudweer Robert Meijer van LO&Sport-organisatie. En adjudant Gert Humblet van Joint KCMOX. Ook dank aan de mannen en vrouwen van de Charlie Compagnie van 44 Pantserinfanteriebataljon die onlangs in Litouwen deelnamen aan de koudweertraining van Meijer en Humblet.