Dit artikel hoort bij: Landmacht 04
Tekst Jopke Rozenberg-van Lisdonk
Foto Louis Meulstee
Deze mobiele drinkwaterinstallatie is zo groot als een zeecontainer en staat op een onderstel van een vrachtwagen. Hij zuivert 3.500 liter water per uur uit 10.000 liter vuil bronwater. Hiervoor pompt het systeem het water door 4 filters. De eerste haalt de grote zichtbare delen zoals blaadjes en takjes eruit, de tweede de kleine deeltjes zoals algen. De waterkwaliteit is nu goed genoeg om mee te douchen. Om het water veilig drinkbaar te maken, verwijdert de ‘omgekeerde osmose’-filter ook nog alle onzichtbare deeltjes zoals zout, bacteriën en virussen. Als laatste ontdoet de actief koolfilter het water van chemische, biologische, radiologische en nucleaire (CBRN) stoffen. Het schone drinkwater wordt vervolgens doorgesluisd naar een afgesloten watercontainer van 10.000 liter.
De waterzuiveringsspecialist ontsmet de drinkwaterinstallatie na circa 20 zuiveringsrondes. Dat doet hij met chloor en zwavelzuur in een gesloten systeem. De vaten met deze giftige chemicaliën vult hij handmatig bij. Ter bescherming tegen de vloeistoffen en dampen draagt hij dan een vloeistofdichte overall, een afgesloten gelaatsmasker en een luchtfilter op zijn rug. De filter werkt op een accu en geeft gezuiverde buitenlucht via een zuurstofslang door aan het masker.
Dit is het kleine mobiele broertje van de grote mobiele drinkwaterinstallatie (MDI). Hij werkt hetzelfde en genereert 500 liter drinkwater per uur. Deze installatie wordt vaak ingezet bij de ‘first entry’, wanneer de eerste militairen het gebied betreden. Maar ook bij kleine operaties en oefeningen op pelotons- of compagniesgrootte of om alleen een mobiele satellietkeuken van schoon water te voorzien, is het relatief kleine apparaat handig in gebruik. Door de omvang van (hxbxd) 134x250x130 centimeter is de installatie tamelijk makkelijk te vervoeren op een 10-tonner of een andere ladingdrager.
Met dit instrument kun je het troebelheidsgehalte en de temperatuur van het water meten. De waterzuiveringsspecialist gebruikt hem eerst in het bronwater om het minst vervuilde deel van een meer of kanaal te vinden. Aan het einde van het zuiveringsproces spoelt hij de meter met het zojuist gezuiverde water af en meet daarna de nieuwe waterkwaliteit. De watertemperatuur moet tussen de 5 en 45 graden Celsius liggen voor goed en veilig drinkwater.
Dit apparaat zuigt 10.000 liter water per uur aan en perst het via een slang door naar de mobiele drinkwaterinstallatie (MDI). De pomp plaats je niet op de kant naast de bron, maar ín de bron. Dat kan bijvoorbeeld een meer of kanaal zijn. Je hangt de pomp 1 meter onder het wateroppervlak vast aan een boei. Om te zorgen dat die door stroming niet naar de kant drijft, leg je er een aantal buizen (de zogenoemde lanceeruitrusting) tegenaan.
Wanneer je de mobiele drinkwaterinstallatie (MDI) niet dicht genoeg bij de bron kunt plaatsen, is de vuilwaterpomp een goede tussenoplossing. Die pompt het bronwater met 80.000 liter per uur door naar een waterbassin die je aansluit op de MDI. Het 103 kilogram wegende apparaat werkt op brandstof en is relatief gemakkelijk te verplaatsen.
Om de drinkwaterkwaliteit te verlengen van 1 naar 3 dagen voegt de waterzuiveringsspecialist chloor toe aan het gezuiverde water. Vlak voordat het drinkwater op transport gaat naar de eindgebruiker, controleert de specialist de toegevoegde chloorhoeveelheid in het water. Hij neemt daarvoor een watermonster af met een reageerbuisje, voegt er een zakje testpoeder aan toe en plaatst het buisje in de meter. Het zwarte afdekkapje zorgt ervoor dat er geen daglicht bij kan als hij het testlampje van het apparaat aanzet. De meter geeft nu aan hoeveel chloordeeltjes er in het water zitten.
Korporaal-1 Wesley Stegehuis
Waterzuiveringsspecialist/Plaatsvervangend Groepscommandant
240 Dienstcompagnie; Operationeel Ondersteuningscommando Land
‘In Mali ging er 100.000 liter water per dag doorheen’
“Misschien klinkt het gek, maar de meeste militairen op missie of oefening vinden de aanwezigheid van stromend schoon drinkwater op hun basiskamp een vanzelfsprekendheid. En dat terwijl we meestal in de middle of nowhere zitten. Ze weten niet beter dan dat het er is. Zonder zuiver water immers geen eten uit de keuken, douche, toilet of een werkend ziekenhuis.
Een paar weken voor de hoofdmacht arriveert gaat de pelotonscommandant of zijn opvolger op verkenning uit: welke waterbron kunnen we het best gebruiken tijdens de operatie? Voor een oefening zoeken we meestal een meer of rivier op, maar in het missiegebied laten we om veiligheidsredenen liever een waterput op het kamp boren door de genie. In Mali sloegen ze 3 putten van 75 tot 100 meter diep. Eén bron is te weinig. Je calculeert altijd een dosis ‘pech’ in, zoals een put die plotseling instort, een pomp die stuk gaat en vervangen moet worden of een bron die droog komt te liggen.
In Mali ging er, bij de laatste en grootste lichting van zo’n 1.100 militairen, ongeveer 100.000 liter water per dag doorheen. Driekwart als douchewater en de rest als drinkwater dat door de keuken en het ziekenhuis werd gebruikt. De toiletten spoelden we door met ongezuiverd bronwater, dat was in Mali immers relatief schoon en geurloos.
De waterzuiveringsinstallatie draaide 24 uur per dag en was continu met 2 of 3 specialisten bemand. In principe draait het systeem volautomatisch op de vooraf ingevoerde instellingen. Maarja, de techniek laat je ook weleens in de steek hè. En het gaat wel om drinkwater. Als de kwaliteit onvoldoende is, veroorzaakt het ziektes. We volgen dan ook strikte procedures en controleren de meters op de filters elk half uur. Verder vullen we de pompen bij met brandstof, checken we het oliepeil van de aggregaten, houden we de vuil- en schoonwatercontainers in de gaten op overstromen en vullen we de vaten met schoonmaakchemicaliën aan. Hebben we een storing of is er is iets kapot, dan lossen we het zelf op. Wat dat betreft is een waterzuiveringsspecialist meer een techneut dan een scheikundige.”
