Militaire kaaskoppen in Somalië

Train de trainer

Situatie in Somalië

Vanaf het moment dat Somalië in 1960 onafhankelijk werd van haar Britse en Italiaanse koloniale overheersers, beleeft het vele opstanden. Zo breekt eind jaren 80 een conflict uit met buurland Ethiopië en een burgeroorlog is geboren. Ook de jaren erna woedt een hevige strijd. Wat in 1993 leidt tot een Amerikaanse interventie onder de naam operatie ‘Restore Hope’. De missie moet de hongerende bevolking helpen, maar mondt uit in een bloedbad. Somalische milities halen 2 Black Hawk helikopters neer waarbij 18 Amerikanen omkomen en tientallen gewonden vallen. Foto’s van de slachtoffers die door de straten van Mogadishu worden gesleept, gaan de hele wereld over. De dramatische episode wordt later verfilmd (Black Hawk Down, 2001).

Antipiraterij

Nadat diverse regio’s zich afscheiden, valt het Ethiopische leger begin 2007 het land binnen om de Somalische regering te steunen. Dit brengt enige stabiliteit met zich mee. Vanaf 2008 komt er een andere probleem bij: de toename van piraterij in de kustgebieden. Dit is het startschot voor NAVO-antipiraterijmissie Ocean Shield en Atalanta. Daarnaast varen zwaarbewapende mariniers mee met grote Nederlandse zeetransporten, de zoghete Vessel Protection Detachments (VPD’s). De internationale aanpak helpt echter niet tegen de interne problemen. Het land kampt sinds 2011 met voedseltekorten door aanhoudende droogte. Bijna 260.000 mensen overlijden in die periode door hongersnood. Op dit moment is Somalië voornamelijk in het nieuws als thuisbasis van terreurbeweging Al-Shabaab dat, als één van de strijdende partijen, de macht wil hebben. Vanaf 2011 is ook buurland Kenia in oorlog met Al-Shabaab.

Europese Trainingsmissie in Somalië (EUTMS)

De trainingsmissie van de Europese Unie in Somalië (EUTMS) richt zich op het opleiden en adviseren van specialisten van het Nationale Somalische Leger. De Nederlandse trainers geven onder meer les in wapenherstel, leidinggeven en commandovoering op onderofficiersniveau. Ook bestaat er een medische module, vergelijkbaar met onze ‘combat life saver’. Vanwege de onrustige situatie in Somalie startte de Europese missie in 2010 vanuit buurland Oeganda. Het hoofdkwartier was destijds gevestigd in Kampala. Pas vorig jaar verhuisde de staf van EUTMS naar de Somalische hoofdstad Mogadishu. Een Italiaanse para-eenheid zorgt voor de force protection tijdens de instructiemomenten. Een positieve vooruitgang is dat ook enkele vrouwen de training volgen. Aan de missie nemen - naast Nederland - 10 andere Europese landen deel. EUTMS loopt nog tot eind 2015.

Nederlandse bijdrage

In de staf van de EUTMS zijn permanent 6 Nederlandse militairen actief. De cursussen in het veld worden afwisselend gegeven door 4 Nederlandse militaire trainers. Dit zijn uitzendingen op individuele basis voor de duur van 4 tot 6 maanden. 

“De dagen beginnen met een rit in de ‘mamba’s’ (grote gepantserde voertuigen, red.). Voor onze veiligheid begeleidt een Italiaanse en Oegandese crew ons ‘konvooi’. De korte afstand tussen de basis bij het vliegveld en het Jazeera Training Centre (JTC) van het Somalische Nationale Leger leggen we behoedzaam af. Amper een week geleden ontplofte hier nog een autobom, vlakbij de toegangspoort naar het vliegveld. Iedereen is alert, maar de sfeer in het voertuig blijft ontspannen. Eenmaal aangekomen, druppelen de 11 cursisten binnen. Ze zijn gekleed in uniform, alleen de schoenen variëren van kisten tot sandalen en sloffen. Na zich stram in de houding te hebben gemeld, kan de les beginnen. 

Vanwege de taalbarrière is een tolk onmisbaar in dit werk. Met een goede dosis geduld, vasthoudendheid en passie probeer ik de medische kennis over te brengen. In jip- en janneketaal leg ik de materie stap voor stap uit. Ik let goed op de non-verbale reacties van de cursisten. Begrijpen ze het? Of zakken ze weg? Met zo’n theoriedag blijft het lastig de mensen bij de les te houden. Een van de lokale nadelen: als je je niet beweegt ben je lokaas voor de tientallen vliegen.

De tolk vertaalt en fungeert gelijktijdig als 'aanwijspop'. Voor de contactmomenten gebruik ik collega Bart als oefenslachtoffer. Daarna mogen de leerlingen zelf aan de slag met het beoefenen van de medische protocollen. Deze afwisseling houdt de dag leuk. Ze pakken de oefeningen voortvarend op en zijn buitengewoon leergierig. Soms lopen theorie en praktijk ineens door elkaar. Bij een rondgang over het kamp, bleek een echte patiënt last te hebben van een pijnlijk abces op zijn wang. Nadat de wond was schoongemaakt, kon de soldaat weer vertrekken. Vol verbazing dat zijn kwaal zo snel was verholpen.”