Succesvolle inzet bij demonstraties Extinction Rebellion
Er gaat bijna geen maand voorbij of Extinction Rebellion (XR) kondigt nieuwe demonstraties aan. In maart was het raak op Maastricht Aachen Airport en op Eindhoven Airport. Maar niet alleen deze actiegroep gaat de straat op, steeds meer verschillende groeperingen uit de samenleving demonstreren. Het zijn protestacties die veel vragen van onze organisatie en dan met name van de Staf Grootschalig Bijzonder Optreden (SGBO). “Reguliere werkzaamheden blijven liggen, want dit heeft prioriteit.”
‘Informatie die we binnenkregen is helemaal uitgelopen’
Een SGBO komt in actie als een reguliere eenheid een incident niet aankan, als het te groot en complex wordt qua aansturing (zie ook kader). Zo was algemeen commandant majoor Greet nauw betrokken bij de acties van XR in zowel Maastricht als Eindhoven. “Ik had niet verwacht dat ze na vorig jaar nog een keer naar Eindhoven zouden komen, omdat ze best wel geschrokken waren van het feit dat het grootste deel militair terrein is. Eén stap op het terrein en je wordt aangehouden.” In Maastricht hadden de demonstranten het voorzien op de privéjets, in Eindhoven was de kerosine het doelwit. Beide keren slaagden ze er niet in om hun doel te bereiken. Missie geslaagd dus voor ons. “Ik vond het professionele optredens van de collega’s. Het was heel goed voorbereid. Informatie die we binnenkregen is helemaal uitgelopen. De juiste risico’s en scenario’s zijn gedefinieerd en de maatregelen zijn in kaart gebracht. Ook hebben we gesprekken gevoerd met de politie, gemeente, het Openbaar Ministerie en de luchthavens.”
In Eindhoven werden afgelopen weekend uiteindelijk 31 demonstranten aangehouden die tóch probeerden door een hek het terrein op te komen. “Eindhoven Airport heeft een omtrek van 12 kilometer, dus dat kun je niet dichtzetten”, zegt Greet. “ Ze komen voor de brandstof en wij weten waar de kerosine-plekken zijn natuurlijk. We hebben al eens de trucks een andere plaats gegeven. De demonstranten krijgen altijd keurig een plek toegewezen. Maar hun kracht zit in het ongeorganiseerd georganiseerd zijn. Het zijn intelligente mensen die weten hoe politiek en bestuur werken en ze hebben eigen advocaten.”
‘Dat er strafbare feiten gepleegd worden, wil men niet meer toestaan’
Noodverordening
Wat de Staf Grootschalig Bijzonder Optreden in Maastricht enorm hielp, was de noodverordening die de burgemeesters hadden afgekondigd voor het gebied rondom het vliegveld. Daardoor kon snel ingegrepen worden. “Je bent afhankelijk van bijvoorbeeld de burgemeester. Sommigen laten meer toe”, zo legt algemeen commandant majoor Evert uit. “Het gezag wil de openbare orde gehandhaafd hebben maar ook de demonstratie door laten gaan. Tot hoe ver laat je het dan gaan? Men begrijpt het punt dat ze willen maken, maar dat er strafbare feiten gepleegd worden, dat wil men niet meer toestaan.”
Samenwerking met de politie
Voor het in goede banen leiden van de demonstraties trekt onze organisatie steeds vaker samen op met de politie. “Voorheen was het: hier is het hek, dus dat is dan van de politie. Echt dat wij-zij”, aldus Greet. “Wij hebben nu een aantal keren samen bijstand geleverd. Ook dat de politie op ons militaire terrein mag doen wat wij doen en wij omgekeerd op het civiele terrein. Dat werkt gewoon heel erg fijn.” Dergelijke bijstand moet voor ieder optreden opnieuw worden goedgekeurd. Evert heeft zelf veel ervaring met de procedures van de politie. Hij deed examen met alleen maar politiemensen. “We hebben dezelfde opleiding gevolgd. Daarom zijn we bekend met elkaars procedures, we kunnen één op één uitwisselen. Bovendien hebben we hetzelfde certificaat.”
Marengo en NAVO-top
Naast de demonstraties, staan er nog 2 grote inzetten op de planning voor Greet, Evert en hun collega’s; het hoger beroep in de zaak Marengo en de NAVO-top in 2025. “Marengo wordt heel intensief, dat zijn 50 zittingsdagen. De opdracht voor de NAVO-top heb ik in januari gekregen”, vertelt hij. “De eerste gesprekken bij de politie zijn gevoerd. Dit wordt heel groots. Je werkt samen met andere SGBO’s. Een heel gave klus.”
“Er zijn 6 Staven Grootschalig Bijzonder Optreden”, leggen Greet en Evert uit. “Elke Staf Grootschalig Bijzonder Optreden (SGBO) heeft een algemeen commandant, maar we hebben er op dit moment maar 5. De SGBO-staven zijn op dit moment minimaal gevuld en we zoeken collega’s die het leuk vinden om een waardevolle rol te vervullen in een calamiteitenorganisatie. Je moet goed kunnen presteren onder druk. Een SGBO komt in actie als een reguliere eenheid het niet aankan, als het incident te groot wordt. Er moet wel voldoende aanleiding voor zijn. Bij inzetten zoals in Maastricht en Eindhoven zijn er zomaar 150 man op de been. Naast een algemeen commandant nemen onder anderen het Hoofd Operaties (HOPS), Hoofd Informatie (HIN) en het Hoofd Ordehandhaving (HOHA) plaats in een SGBO. Als er demonstraties plaatsvinden weten we dat vrij ver van te voren, maar er zijn natuurlijk ook ad hoc-inzetten. Wij hebben 24/7 een actiecentrum op het Operatiecentrum (OPSCENT). Als algemeen commandant heb je één keer in de 6 weken piket. Als er iets gebeurt, dan gaat diegene erop af. Bekende gebeurtenissen waarbij we betrokken waren zijn bijvoorbeeld de demonstraties van de boeren op Schiphol en de Nuclear Security Summit (NSS) in 2014. Als een lid van het Koninklijk Huis overlijdt, is de SGBO verantwoordelijk voor de coördinatie en de operationele uitvoering van de KMar-taken.”
