Hoe handel je als marechaussee in het heetst van de strijd? Als er levens op het spel staan of chaos overheerst. In deze rubriek vertellen collega’s over zo’n moment tijdens de dienst. Een moment waarbij het er echt op aankomt.
Het is de grootste diamantroof in de Nederlandse geschiedenis. 25 februari 2005 staan 2 KLM-medewerkers op het punt om 80 kilo edelstenen in een vliegtuigje te laden op Schiphol. Totdat er een KLM-busje stopt met daarin 2 gewapende mannen. Ze stelen de waardetransportauto met daarin de diamanten, goed voor een duizelingwekkende waarde van ruim 64 miljoen euro, op een van de best beschermde locaties in het land.
De waardetransportauto wordt kort na het misdrijf teruggevonden in Hoofddorp met daarin een deel van de buit. Ongeveer 38 miljoen euro aan stenen is nog altijd spoorloos. Het klinkt als een filmische misdaadklassieker, maar het is de realiteit waar adjudant Richard van Schaik van de KMar in belandt. Vanaf de eerste dag is hij onderdeel van het rechercheteam. Een verhaal over vasthoudendheid en ‘fingerspitzengefühl’.
25 februari 2005 ging de telefoon
“Ik was thuis aan het stofzuigen toen ik werd gebeld: er was een overval gepleegd op Schiphol. Als operationeel analist ging ik meteen naar de luchthaven, waar ik belandde in de hectiek van het moment. Vanwege de enorme omvang van de buit zetten we meteen een team van 30 tot 40 mensen op de zaak, team Rock.
In de eerste fase zoek je antwoord op de vraag: wat is er aan de hand? Je gaat het beeld van die dag bepalen en zet verschillende onderzoekslijnen op. 2 zaken sprongen eruit. Een aantal maanden voor de overval hield zich een ‘lange man’ op bij de luchthaven. Precies op de plaats waar later de gestolen KLM-auto met diamanten de luchthaven verliet… Een douanier nam zijn gegevens op. Later bleek dat deze persoon al meerdere opzienbarende overvallen gepleegd had. Een andere was dat er 10 februari, vlak voor de diamantroof, ook een KLM-busje was gestolen. Vermoedelijk een eerste, mislukte poging.”
Hoe ga je te werk?
“Op zo’n moment ben je echt 24/7 non-stop met de zaak bezig. Elke onderzoekslijn bekijk je kritisch, op basis van koude feiten. Maar ook je onderbuikgevoel is belangrijk. Door ervaring ontwikkel je dat, een soort trigger. Dit moet ik uitzoeken, want hier klopt iets niet. Daarom besloten we onder andere de ‘lange man’ te tappen voor nader onderzoek. Een enorme berg werk. Bij alles wat iemand zegt, vraag je je af: waarom zegt diegene dit? Maar zo komt het criminele netwerk in beeld.
De verdachten wisten heel goed waar ze mee bezig waren. Een doorgewinterde groep criminelen. Ze praatten telefonisch zo 30 minuten over hun vriendinnen, om heel kort een opmerking te maken over ‘die ene gozer’ die ze ‘even moesten spreken’. Je moet echt scherp blijven om zoiets op te merken.
Na de beeldbepaling volgde fase 2, het verzamelen van bewijs. De verdachte ‘lange man’ was vertrokken naar Italië. Bij zijn bezoek aan Nederland verschijnt er een groot krantenartikel over de zaak. De zenuwen slaan toe. Daarom was dat het moment om alle verdachten te arresteren en te verhoren. De verdachten praatten wel, maar ze zeiden niets. Heel frustrerend. Wel vonden we bij een doorzoeking een briefje met aantekeningen, de exacte specificaties van de gestolen diamanten. Dat is goud op zo’n moment.”
Waarom werden de verdachten dan toch in vrijheid gesteld?
“Er was bewijs, maar voor het Openbaar Ministerie niet genoeg om voor de vervolging te gaan voor de roof. We begrepen het besluit, maar daar ben je echt even ziek van. De zaak loslaten gaat dan moeilijk.”
Een keerzijde van het beroep?
“Als mensen horen wat ik doe, vinden ze mijn beroep vaak supergaaf. En dat is het ook! Maar soms betekent deze baan ook dat je weken in mappen zit kijken, ze pagina voor pagina bestudeert. Monnikenwerk. Het is een puzzel die je legt, waar je in dit geval jarenlang mee bezig bent. Maar het is de innerlijke motivatie die voor ons als rechercheurs het verschil maakt. Je hebt de drive om de daders achter de tralies te krijgen.”
Wanneer pakte je de zaak weer op?
“In 2013, na een toevalstreffer. Politie Midden-Nederland luisterde in een ander strafrechtelijk onderzoek verdachten af. Deze mannen begonnen op een gegeven moment spontaan te praten over de eerste poging van de diamantroof. Deze informatie werd gedeeld, waarna het onderzoek naar de Diamantroof weer werd opgepakt.
Het was het gesprek waar we allemaal op zaten te wachten. Het voordeel: we waren flink wat jaren verder. De verdachten waanden zich veilig, het was een soort cold case geworden. Waar de media voorheen van alles publiceerden over de zaak, was er nu rust. We besloten een ruisstrategie in te zetten. Een onderzoeksbureau zou een van de verdachten bellen, dat hij als verdachte werd genoemd in de zaak. In de hoop dat hij ging praten over de roof.
We werkten er 1,5 jaar naartoe en toen? Een stroomstoring. Alle opnameapparaten klapten eruit. Dan baal je. Daarom moet je altijd een plan B hebben en dat hadden we. We hadden al ontdekt dat er een betalingsconflict speelde binnen de groep verdachten. We waren ondertussen al een uitgebreid undercovertraject gestart rond 1 van hen, een medewerker van de luchthaven. Die medewerker vertelde na een lang traject, waarin zijn vertrouwen werd gewonnen door undercoveragenten, in delen, heel veel. Toen hadden we het bewijs binnen.”
Hoe was de strafzaak?
“Naar zo’n zitting leef je enorm toe, alle dagen waren we erbij. Om de officieren te ondersteunen, maar ook om betrokkenheid te houden. Je voelt de verantwoordelijkheid. Je weet dat het bewijs er ligt, maar als de veroordeling dan volgt, is er opluchting. Het brein achter de roof, de ‘lange man’, was inmiddels overleden. Maar voor de anderen volgde een pittige straf. Dat er nu een hoger beroep volgt, zat er wel dik in.
Het was een enorm omvangrijk onderzoek. Het kost tijd, jaren, maar als team ga je voor het resultaat. Het blijft je dan ook bezighouden. Het is voor mij pas echt klaar als de zaak afgesloten is en er een strik om kan.”
Hoger beroep
Na jaren onderzoek was er de rechtszaak. In januari 2019 kregen de 2 mannen die het busje bestuurden en de overval pleegden een celstraf van 7 en 6 jaar opgelegd. Een celstraf van 3,5 jaar was voor de verdachte die voor de roof een mislukte poging deed.
Een 4e man kreeg 2 maanden cel voor wapenbezit, maar werd vrijgesproken van medeplichtigheid aan de diefstal. Een 5e verdachte wordt gezien als het brein achter de hele operatie. Hij overleed voor hij terecht kon staan.
Verder achtte de rechter 1 KLM-medewerker schuldig aan het medeplegen van de roof. Hij kreeg een gevangenisstraf van 5 jaar. Voor de ander vond de rechtbank weliswaar dat er wel aanwijzingen waren dat hij de rovers had geholpen, maar dat er onvoldoende bewijs was voor een veroordeling. Hij is wel veroordeeld voor witwassen. Hij kreeg een gevangenisstraf van 6 maanden, waarvan 3 voorwaardelijk.
Daarmee is de kous echter nog niet af. Er is hoger beroep aangetekend in de zaak. De inhoudelijke behandeling van de zaak volgt dit jaar.
Ben of ken jij een collega die iets bijzonders heeft meegemaakt tijdens de dienst? Een moment waarbij ‘het erop aankwam’? Laat het ons weten via kmarmagazine@mindef.nl.
