Achter de schermen

...bij de Brigade Toezicht Beveiliging Burgerluchtvaart

Vanwege de kwetsbaarheid zijn er strenge beveiligingsmaatregelen van toepassing op de burgerluchtvaart. Vrachtbedrijven, luchtvaartmaatschappijen en beveiligingspersoneel op luchthavens hebben een belangrijke rol in het uitvoeren en naleven van door de EU opgelegde wet- en regelgeving. De Brigade Toezicht Beveiliging Burgerluchtvaart controleert als nationaal toezichthouder of bedrijven en instanties hun werk goed doen en of zij alle goederen en personen die aan boord van een vliegtuig kunnen komen op de juiste wijze controleren. De lijfspreuk van de BTBB luidt: 'Ad Tute Volandum’ oftewel ‘voor een veilige vlucht.’

De BTBB is een onafhankelijke marechausseebrigade die in opdracht werkt van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid. De 50 collega’s worden aangestuurd door luitenant-kolonel Gertjan van der Windt. “Alles wat de brigade doet is voor een veilige luchtvaart, zodat passagiers met een gerust hart kunnen vliegen en bedrijven op een veilige wijze hun luchtvracht kunnen verschepen. Op het moment dat een bedrijf, instantie of persoon een rol gaat spelen op een luchthaven of in een veilige keten van luchtvracht, krijgen ze met ons te maken. Wij certificeren bedrijven en bepalen of ze in de keten mogen werken. Vervolgens voeren we audits, inspecties en testen uit en controleren we of een partij zich aan de regels houdt. Als dat niet het geval is, handhaven we. Gelukkig zien alle partijen het belang in van een veilige luchtvaart. We staan allemaal aan dezelfde kant.”

Scroll naar beneden om nog meer te weten te komen over hoe de Brigade Toezicht Beveiliging Burgerluchtvaart het toezicht uitvoert.

Tekst: Robert den Hartog | Foto’s: korporaal Gregory Fréni

Adjudant Eric, Vrachttoezicht

“Wij houden toezicht op het hele traject dat luchtvracht doorloopt. Vanaf het moment dat een gecertificeerd bedrijf de vracht aanbiedt, totdat het aan boord van een vliegtuig komt. Die keten bestaat uit een heleboel schakels en die moeten allemaal veilig zijn. We houden toezicht op ongeveer 1.100 bedrijven die met luchtvracht werken. En dat zijn niet alleen maar grote luchtvrachtbedrijven, maar bijvoorbeeld ook bedrijven die de catering aan boord van een vliegtuig brengen.

De keten is zo sterk als de zwakste schakel. Daarom moeten luchtvrachtbedrijven zich aan strikte Europese en nationale wet- en regelgeving houden. Onder andere de beveiligingsonderzoeken, opslag en het transport van luchtvracht moeten aan strenge voorwaarden voldoen. Pas als aan alle eisen is voldaan krijgt het bedrijf van ons een validatie voor 5 jaar en mogen ze binnen de veilige keten opereren. Tussentijds voeren onze inspecteurs in binnen- en buitenland risicogestuurd audits, inspecties en testen uit om te controleren of een bedrijf zich ook echt aan de strenge regels houdt. Zo bezoeken we een bedrijf soms als mystery guest en testen we of we bij de luchtvracht kunnen komen.

Ook het toezicht op de apparatuur waarmee vracht wordt gecontroleerd, valt onder onze verantwoordelijkheid. Behalve de bekende scanapparatuur zijn dat ook de bijna 150 particuliere explosive detection dogs en hun geleiders. Wij nemen het examen af dat deze koppels moeten afleggen om te worden gecertificeerd. Alles bij elkaar maakt het dat we een enorm leuke en afwisselende baan hebben die ons op veel bijzondere plaatsen brengt.”

Adjudant Gjalt, Luchthaventoezicht

“Ons werkterrein loopt van het hekwerk van een luchthaven tot aan boord van het vliegtuig. We houden toezicht op alle kritieke processen die op een luchthaven worden uitgevoerd. Denk bijvoorbeeld aan de incheckbalies, de securityfilters, leveranciers van goederen aan winkels en het vervoer en de controle van ruimbagage. Dit doen we voor de 5 luchthavens in Nederland: Schiphol, Eindhoven, Rotterdam The Hague, Maastricht Aachen, Groningen Airport Eelde en de luchthavens op Saba, Sint Eustatius en Bonaire.

We houden audits en voeren inspecties en testen uit om te controleren of partijen de wet- en regelgeving naleven. Met een audit houden we toezicht op alle beveiligingsmaatregelen die een luchthaven of een ingehuurd beveiligingsbedrijf moeten nemen. Eventuele bevindingen worden besproken met de verantwoordelijken van die luchthaven. Met inspecties houden we een vinger aan de pols en geven advies over zaken waarvan we denken dat ze beter kunnen. Als we misstanden constateren treden we op en gaan we indien nodig over tot handhaving.

We hebben verschillende manieren om de beveiliging op een luchthaven te testen. We kijken bijvoorbeeld of we de beveiliging kunnen omzeilen en in een vliegtuig kunnen komen. Of we testen de beveilingingscontroles en proberen met een testpersoon een verboden voorwerp in beschermd gebied te brengen. Soms wordt zo’n test gemist en heeft dat een grote impact op de beveiliger. Achteraf vindt een evaluatie plaats met zo’n beveiliger en maken we er een leermoment van.”

Adjudant Robert, Wet Particuliere Beveiligingsorganisaties en Recherchebedrijven (WPBR)

"Al het personeel dat op een luchthaven werkt, moet in het bezit zijn van een ID-kaart voor de betreffende luchthaven. Voordat iemand deze pas krijgt, voert de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) een onderzoek uit. Als iemand op een luchthaven in de beveiligingsketen werkzaam is, moet hij ook een politietoestemming hebben. Deze toestemming geven wij af. Dit betekent dat wij een extra screening uitvoeren. Waar de AIVD zich richt op de omgeving en contacten van een persoon, richten wij ons onderzoek op iemands betrouwbaarheid.

Iemand die bij de beveiliging op een luchthaven werkt, moet van onbesproken gedrag zijn. Alle medewerkers worden hierop dagelijks gecontroleerd met BlueView, een verzamelpunt voor informatie uit ‘handhavingssystemen’. Het toezicht hierop gebeurt dynamisch. Als iemand in de afgelopen 24 uur in dit systeem is opgenomen, dan krijgen wij een bericht met details. Het kan dan zijn dat we meteen in actie moeten komen. We nodigen de betreffende persoon uit voor een zienswijzegesprek, waar hij zijn kant van het verhaal kan vertellen. In het ergste geval trekken we iemands toestemming in en mag hij geen beveiligingswerkzaamheden meer uitvoeren.

Behalve dat we toezicht houden op het beveiligingspersoneel, kennen we ook accreditaties toe aan beveiligingsbedrijven. Niet iedereen kan namelijk zomaar een beveiligingsbedrijf beginnen. Ook hier houden we op de luchthaven toezicht op, door steekproefsgewijs inspecties uit te voeren en te controleren of beveiligers ook echt beveiligers zijn en of ze voor een bedrijf werken dat van ons een accreditatie heeft gekregen.”

Kapitein Bart, Bureau Executieve Ondersteuning

“Ons bureau is heel divers. Bij ons werken beleidsmedewerkers, een jurist, planners, analisten en klachtenfunctionarissen. Het takenpakket is net zo afwisselend. Onze beleidsmedewerkers staan in nauw contact met de private luchthavensector en de NCTV. Zij beoordelen beveiligingsprogramma’s van luchthavens en luchtvaartmaatschappijen en adviseren hen over de interpretatie van wet- en regelgeving. Wat wordt verstaan onder ‘niet-publiek toegankelijke informatie’ en is een VOG of VGB benodigd als achtergrondonderzoek naar een persoon? We pakken dit soort vraagstukken op, brengen advies uit aan het NCTV en die past indien nodig de wet- en regelgeving aan.

We werken niet alleen achter de schermen. Op operationeel vlak houdt ons team Opleidingstoezicht didactische en inhoudelijke inspecties. Dat doen we op opleidingsorganisaties en instructeurs die opleidingen geven aan bijna alle personen die in de luchtvaartketen werken. Van de opleiding voor de luchthavenidentiteitkaart tot de opleiding voor de beveiligingsmanagers van de luchthaven.

De BTBB werkt risk based. Op basis van informatie en analyse van toezichtresultaten bepalen we de grootste risico’s voor de luchtvaartsector. Vervolgens leggen we de grootste toezichtlast neer bij die bedrijven waar deze het meeste effect heeft. Als onze inspecteurs misstanden constateren, pakken onze plaatsvervangend brigadecommandant en onze jurist de handhavingstrajecten op. We hebben een breed scala aan bestuursrechtelijke dwangmaatregelen ter beschikking variërend van een formele waarschuwing of een schorsing tot bestuursdwang of het intrekken van de certificeringen.”